Bændablaðið - 11.03.2021, Blaðsíða 45

Bændablaðið | Fimmtudagur 11. mars 2021 45
Kvótakerfið sem nú kallast
veiðigjald hefur alltaf verið
mikið í umræðunni. Sérstaklega
eftir að fjölmiðlar sögðu frá
lækkun veiðigjalda og hækkun
arðs til þeirra sem eru með
kvótann í láni. Á sama tíma ætla
stjórnvöld að selja banka til að
greiða niður skuldir. Það sem fæst
fyrir bankann dugir skammt.
Meira þarf í púkkið, eins og
t.d. Landsbanka, Landsvirkjun,
Leifsstöð og eitthvað fleira er
kannski hægt að selja. Annað
er búið að gefa eða lána án
endurgjalds, eins og t.d. aðstöðu
til fiskeldis. Yfirráð orkuauðlinda
hefur verið afsalað til EES/ESB,
sem endar með hækkun raforku
hjá okkur líkt og í Noregi. Það
mun skerða samkeppnisstöðu
innlends iðnaðar og rústa
gróðurhúsaframleiðslu.
Nú síðast hefur EES/ESB
skikkað stjórnvöld til að skipta
út orkumælum. Kostnaðurinn við
skiptin hleypur á milljörðum. Miðað
við fjárhagsstöðu þjóðarinnar mætti
fjárfestingin alveg bíða, eða höfum
við ekkert um það að segja?
ESB gæti með mælunum
skammt að rafmagnsnotkun til
heimila með hækkun einingarverðs,
þegar notkun hefur farið yfir
ákveðið margar kwst. Á þennan hátt
gæti ESB, sem býr við orkuskort,
tryggt sér meiri raforku frá Íslandi
um sæstreng.
Krónan fleytti sjávarauðlindinni
og þjóðinni yfir hrunið
Margir misstu mikið í hruninu,
en gengisfall krónunnar skapaði
kjöraðstæður fyrir sjávarútveginn.
Krónan fleytti sjávarauðlindinni
og þjóðinni yfir hrunið. Frá hruni
hefur sjávarútvegurinn byggt sig
upp með fullkomnum tækjabúnaði,
nýjum skipum og að auki greitt
háar arðgreiðslur til þeirra, sem eru
með kvótann í láni. Þjóðin, eigandi
auðlindarinnar, vill skiljanlega fá
meiri hlutdeild í arðinum.
Svikin loforð
Mest svikna kosningaloforðið frá
upphafi kvótans hefur verið að ná
honum til baka. Því hefur verið
borið við, að margir handhafar
kvótans hefðu keypt hann dýru
verði og ekki hægt að taka hann af
þeim. Það er ekki rétt. Kvótanum
var úthlutað frítt til skamms tíma
og skýrt tekið fram að hann mætti
ekki selja.
Ólöglegt er að selja kvóta og
haldlaus rök að eignarhald kvóta
verði til með kaupum á skipi með
kvóta á verði skips + verði kvóta.
Þar fyrir utan eru þeir, sem þannig
fóru á svig við lögin, löngu búnir
að fá kaupverðið til baka og það
margfalt. Svo eru aðrir sem leigja
frá sér kvóta, eins og þeir eigi hann
skuldlaust. Gjafakvóti er reglulega
leigður og seldur fyrir hundruð
milljóna króna.
Því er haldið fram að
fiskvinnslu fyrirtæki verði að fá
nægilegt hráefni á lágu verði til
að geta staðið við skuldbindingar
sínar. Það er langsótt. Þau semja
sjálf um sölu afurða sinna og þar
með um skuldbindingar sínar.
Veiðigjald ákveðið út frá
af komu greinarinnar stuðlar ekki
að hagkvæmum rekstri. Aðföng
er hægt að kaupa án mikillar
samkeppni og alþjóðlegt við-
skiptaumhverfi býður upp á alls
konar tilfærslur (svindl?) með
afurðirnar. Útflytjendur geta full-
unnið þær í eigin fyrirtæki í útlönd-
um og tekið stærsta hluta virðis-
aukans þar. Enn einfaldara væri að
selja unnar afurðir eigin fyrirtæki í
útlöndum, sem gæti selt þær áfram
um allan heim. Þekkingin er fyrir
hendi.
Fiskverðið myndi þá hækka í
hafi frá landinu líkt og fyrir 50
árum að hráefni til álframleiðslu
hækkaði í hafi til landsins, þar til
Hjörleifur Guttormsson, þáverandi
iðnaðarráðherra, stoppaði það.
Stóriðjan fann þá upp nýja leið og
greiðir nú í stað tekjuskatts háa
vexti til lánveitanda í útlöndum.
Jafnvel til skyldra aðila og stjórn-
málamenn horfa aðgerðalausir á.
Í landið eru líka komin alþjóð-
leg fyrirtæki, sem eru rekin með
tapi ár eftir ár. Ég hefi lengi velt
fyrir mér hvað þessi fyrirtæki, sem
gera út á tap, hafi greitt mikinn
vaxtakostnað úr landi?
Ég velti líka fyrir mér, hversu
mikið vaxtakostnaður af nýjum
skipum og tækjum í sjávarútvegi
komi niður á afkomunni og lækki
þar með veiðigjöldin.
Stjórnvöld ættu að einbeita sér
að því að fá meiri arð af sjávarauð-
lindinni og öðrum auð lindum, áður
en þau selja frá þjóðinni banka og
fleiri eignir.
Nú er talað um veiðigjald í
stað kvóta, eins og þeir, sem eru
með kvótann í láni eigi hann og í
staðinn sé komið veiðigjald óháð
stjórnarskránni. Katrín er að fikta í
stjórnarskránni. Tilgangurinn gæti
verið að festa kvótann í sessi hjá
þeim, sem eru með hann í láni. Þá
geta stjórnvöld ákveðið veiðigjöld
án þess að nefna kvótann á nafn.
Hann er einfaldlega þarna hjá
þeim sem eru með hann í láni um
alla framtíð, eða þar til hann erf-
ist. Eignatilfærslunni skal rennt í
gegnum þingið, eins og orkupakka
3 og stefnt er að með orkupakka 4.
Fiskverðið er jafn vitlaust
og gengisskráningin var
fyrir 65 árum
Í gegnum árin hafa íslenskar útgerðir
getað greitt meira fyrir kvóta í öðrum
löndum, en hér heima. Í dag greiðir
útgerðin innan við 20 kr. fyrir 1 kg
af þorski, sem á markaði selst hátt í
300 kr./kg. Skiptaverð til sjómanna
er háð því, hvort fiskinum sé landað
í fiskvinnslu eða á markað. Sum
skip landa bæði á markað og í eigin
vinnslu. Fiskverðið er jafn vitlaust
og gengisskráningin var um miðja
seinustu öld, þegar gjaldeyrir var
seldur á svörtum markaði.
Þeir sem hafa verið með og eru með
kvótann í láni eru með mikla forgjöf
til að bjóða hæsta verðið í kvótann að
því leyti að þeir eru búnir að byggja
upp sterk fyrirtæki í sjávarútvegi
og geta boðið best. Þeir munu samt
mótmæla með þeim rökum, að þeir
séu búnir að fjárfesta svo mikið í
fiskvinnslum og fiskiskipum. Svar
við því er að fjármagnið, sem þeir
fjárfestu fyrir kom úr sjónum.
Auk þess hafa sjómenn staðið
undir fjárfestingunni. Fyrst með
þátttöku í að greiða niður kvóta, sem
útgerðirnar keyptu og enn er tekið af
skiptaverði til sjómanna olíugjald til
reksturs skipsins og nýsmíðagjald til
að greiða niður lán af nýjum skipum.
Áhafnir skipanna hafa ekki fengið
hlutdeild í 100 milljóna eða milljarða
arði, sem útgerðarfyrirtækin hafa
greitt út. Það er greinilega vitlaust
gefið. Stjórnvöld, sem láta viðgangast
að stela svona frá þjóðinni, eru ónýt.
– Fyrsta skref í rétta átt til að
fá meiri arð af auðlindinni væri
að setja allan sjávarafla á markað
með ákveðið hlutfall söluverðs í
ríkissjóð.
– Næsta skref væri að skila
kvótanum til byggðarlaga, sem
hann var tekinn frá, og láta þau um
að bjóða hann út til skamms tíma í
einu t.d. tvö ár í senn. Þannig þyrftu
valdhafarnir reglulega að standa skil
á að byggðarlagið fengi sem mestan
arð af auðlegð sinni. Kvótanum.
Þeir munu bjóða hæsta verðið, sem
mest fá fyrir afurðirnar. Líklegast þeir
sem fullvinna aflann og skapa mesta
vinnu í landinu. Sam keppnin mun sjá
um rétt veiðigjald af kvótanum.
Alþingi ber skylda til að hámarka
arð þjóðarinnar af sjávarauðlindinni
og tryggja að hún verði alla framtíð
í eigu íslensku þjóðarinnar.
Með áframhaldandi óbreyttu
fyrirkomulagi gjafakvótans mun
íbúum bæja á landsbyggðinni fækka
enn meir og býli, önnur en þau sem
auðmenn kaupa, fara í eyði.

06.03.21.,
Sigurður Oddsson
HURÐIR
Tunguháls 10, 110 Reykjavík, sími 567 3440, vagnar@vagnar.is, vagnar.is
• Stuttur afhendingartími
• Hágæða íslensk
framleiðsla
• Val um fjölda lita í
RAL-litakerfinu
• Vindstyrktar hurðir
Bílskúrs- og iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir með gönguhurð
Bílskúrshurðir
Hurðir í trékarma
Tvískiptar hurðir
Smíðað eftir máli
Fyrsta flokks þjónusta og ráðgjöf
Lely Center Ísland
Reykjavík: Krókháls 5f – Sími 414 0000 – www.vbl.is
Akureyri: Óðinsnes 2 – Sími 464 8600
HAUGHRÆRUR
SAMFÉLAGSRÝNI
Fiskverðið er jafn vitlaust og gengisskráningin
var um miðja síðustu öld
Sigurður Oddsson.
Yfir hundrað milljónir
til umhverfisverkefna
Árlega veitir umhverfis- og
auðlindaráðuneytið styrki til
umhverfisverkefna og reksturs
félagasamtaka sem starfa að
umhverfismálum á grundvelli
umsókna.
Á heimasíðu ráðuneytisins segir
að í ár hafi 42 verkefni hlotið styrk
og að heildarupphæð styrkjanna nemi
tæplega 52,5 milljónum króna. Þar af
eru þrír styrkir veittir til tveggja ára.
Að auki koma til greiðslu á árinu 12,5
milljónir króna vegna verkefna sem
veitt voru til 2 til 3 ára á árinu 2020.
Þá hefur ráðuneytið úthlutað 49
milljónum króna í rekstrarstyrki til
25 frjálsra félagasamtaka.
Alls bárust ráðuneytinu 57
umsóknir um verkefnastyrki og
var heildarupphæð umsókna 136,7
milljónir króna, þar af tæplega 115
milljónir fyrir árið 2021. Verkefnin
sem hljóta styrki að þessu sinni ná
yfir fjölbreytt svið loftslagsverkefna,
hringrásarhagkerfis, náttúruverndar,
landupplýsinga, veiðistjórnunar,
skógræktar og plastmengunar svo
dæmi séu tekin.
Meðal þeirra verkefna sem nú hljóta
styrki eru nýting seyru frá fjallaskálum
til uppgræðslu og nýting glatvarma til
matvælaframleiðslu. Eins voru veittir
styrkir vegna vitundarvakningar
um hringrásarhagkerfið, fatasóun
og baráttuna gegn plastmengun,
sem og verkefni sem snúa að
fuglalífi, votlendi, landgræðslu og
landbótum. Þá má einnig nefna
náttúrukort, kvikmyndasýningu,
stafræna kortlagningu skógræktar,
sem og ráðstefnur, málþing og fundi
um ólík umhverfismál, sem og
umhverfisfræðslu í ýmsu formi.
Guðmundur Ingi Guðbrandsson
umhverfis- og auðlindaráðherra
segir í tilkynningu vegna úthlutunar
styrkjanna „að frjáls félagasamtök og
einstaklingar inna af hendi afskaplega
mikilvægt starf í umhverfismálum
og náttúruvernd. Það er gríðarlega
mikilvægt að geta stutt við verkefni
innan þessara geira, sem ella myndu
ef til vill ekki ná fram að ganga.
Við höfum aukið umtalsvert við
styrkfjárhæðina undanfarin ár. Bæði
í ár og í fyrra lögðum við sérstaka
áherslu á að styrkja verkefni
sem tengjast loftslagsmálum og
hringrásarhagkerfi, en hvort tveggja
hefur verið áherslumál hjá mér í
minni ráðherratíð.“
Þá hefur ráðherra úthlutað
styrkjum til reksturs 25 félagasamtaka
sem starfa á málasviði ráðuneytisins.
Í ár námu styrkirnir 49 milljónum
króna og er það aukning sem nemur
um 10 milljónum króna frá fyrra ári.
/VH