Bjarmi - 01.12.2010, Blaðsíða 4

SIGURJÓN ÁRNI EYJÓLFSSON
INNGANGUR
Fáar frásögur Ritningarinnar eru
jafnvel þekktar á íslandi og sagan
af vitringunum og Jesúbaminu (Mt
2.1-12). Á hinn bóginn er sjaldan sér-
staklega fjallað um hana eða lagt út
frá henni í prédikunum. Því veldur ef
til vill staða textans innan kirkjuársins
en samkvæmt því ber að prédika út frá
honum 6. janúar eða á þrettándanum.
Það gefur að skilja að sá dagur fellur
ekki oft á sunnudag. Frásagan er aftur
á móti það merkileg að nauðsynlegt er
að gera sérstaka grein fyrir henni enda
finnst mörgum hún forvitnileg.
Þegar borin eru saman jólaguð-
spjall Lúkasar (Lk 2.1-20) og Matteusar
(Mt 1.18-2.12) kemur fram áherslu-
munur. Lúkas greinir frá atburðunum í
mikilli nánd við fjölskyldu Jesúbarnsins
og í hringiðu stjórnmála rómverska
heimsveldisins. Matteus aftur á móti
staðsetur sína frásögu í Palesb'nu mitt
í stjórnmálalegum átökum þar. Hann
tengir hana líka við atburð sem á sér
stað langt utan við landamæri heims-
veldisins. Lúkas dregur upp mynd af
mikilfengleika jólanna mitt í fábreyti-
leika hversdagsins. Matteus aftur á
móti setur þau í samhengi þess sem er
framandi og fjarlægt eins og við vitr-
ingana og dýrð og mikilleik valds Her-
ódesar.
Þegar frásaga Matteusar er skoðuð
kemur í Ijós að hún er meistaralega
uppbyggð. Henni má skipta í þrjá
hluta. Fyrst er inngangur (vers 1-2). í
honum er greint frá komu vitringanna
til Jerúsalem. í öðrum hluta (vers 3-9a)
er sagt frá viðbrögðum vegna komu
þeirra og boðskap hjá valdastétt Gyð-
inga með Heródes í broddi fylkingar.
Vitringarnir mæta í honum slóttugum,
grimmum og stórhættulegum konungi.
Og loks í þriðja hlutanum (vers 9b-12)
er greint frá því þegar vitringarnir finna
barnið og falla fram fyrir því.
KOMA VTTRINGANA
TILJERÚSALEM
„Þegar Jesús var fæddur í Betlehem í
Júdeu á dögum Heródesar konungs,
komu vitringar frá Austurlöndum til
Jerúsalem og sögðu: „Hvar er hinn
nýfæddi konungur Gyðinga? Vér
sáum stjörnu hans renna upp og erum
komnir að veita honum lotningu?""
(Mt 2.1-2).
Einungis þessi vers innihalda efni
í nokkrar greinar, en skoðum aðeins
hverjir mætast hér og fulltrúar hvaða
heima eru þeir? Heródes I (73-4 f.Kr)
eða „hinn mikli" ríkti sem konungur
yfir Palestínu árin 37 til 4 fyrir Krist.
Hann var stjórnmálalegur raunsæis-
maður.1 Heródesi er jafnan lýst sem
stjórnmálaref, miskunnarlausum og
slóttugum valdapólitíkusi. Um hann
segir á einum stað: „Hann er ofsa-
maður í skapi, og verður að hafa fram
vilja sínum við hvern sem í hlut á,
ella fylgir ber ógæfa."2 Heródes var
laginn við að haga seglum eftir vindi
og reyndist Rómverjum mikill vinur.
Hann nýtti sér stjórnmálatengsl sín
og tókst að nota þau - er Rómverjar
lögðu undir sig Palesti'nu og leifarnar
að hinu helleníska heimsveldi Alex-
anders mikla - til að gerast konungur
undir þeirra verndarvæng. Heródes
ríkti síðan yfir nær allri Palestínu. Hann
reisti byggingar, hallir og borgir út um
allt ríki sitt og leið enga andstöðu við
sig. Hún var kæfð þegar í fæðingu.
Heródes hikaði ekki við láta dæma til
dauða þá er hann áleit ógna veldi sínu.
Meðlimum úr eigin fjölskyldu var ekki
hlíft ef svo bar undir. Tengdamóður,
seinni eiginkonu og tvo syni sína lét
hann taka af lífi, er Heródesi þótti þeir
skyggja á veldi sitt.3 Þegar Matteus
getur um fyrirskipun Heródesar um að
myrða sveinbörn tveggja ára og yngri í
Betlehem (Mt 2.13-18), var það í fullu
samræmi við stjórnarhætti hans.4Vitr-
ingarnir koma til Jerúsalem í leit að
hinum nýfædda konungi Gyðinga. Og
við getum vel gert okkur hugmynd um
4