Bjarmi - 01.04.2018, Blaðsíða 9

önn. Hann hafði furðulegt þrek, bæði til
sálar og líkama, komst af með mjög lítinn
svefn langtímum saman, hundsaði flestar
heilbrigðisreglur, og komst á tíræðisaldur.
Sú eina vanheilsa, sem hann hafði af að
segja, voru höfuðverkjaköst eða migrene
fram eftir aldri, sem sennilega hafa stafað
af ofþreytu og reykingum, sem hann
gætti aldrei hófs með. Hann var glöggt
vitni þess, hvernig vilji manns, lífsviðhorf
og geðsmunir geta verið öflugt tæki til
viðhalds líkamlegri heilsu.
f bók sinni The Varieties of Religious
Experience ræðir læknirinn og
heimspekingurinn William James um
mismuninn á þeim sem eitt-sinn-fæddu
og tvisvar-fæddu. Þeir fyrrnefndu hafa
öðlast í vöggugjöf sálarlega hestaheilsu
og líf þeirra er eins og einnar hæðar hús á
jafnsléttu, en hinna eins og tvílyft hús með
ýsum leyniklefum. í brjósti þeirra þerjast
sálir tvær, eins og Goethe lætur Faust
segja, en trúin verður stundum það afl,
sem læknar andstæðurnar í sálarlífi þeirra
og veitir því samræmi og jafnvægi. Séra
Friðrik var í hópi þeirra tvisvar-fæddu, en
varðveitti fjölbreytni eðlis síns, hugkvæmni,
ævintýraþrá og nýjungagirni, sem gerði
honum fært að ganga að hverju nýju
viðfangsefni með áhuga æskumanns og
steypa sér út í starf á nýjum vettvangi,
hvort sem var hér heima, í Danmörku eða
Ameríku. Honum veittist því létt að aðhæfa
sig nýju umhverfi og kom það einnig fram í
samskiptum við aðra menn, einkum og sér
í lagi börn og unglinga. Hann átti í ríkum
mæli þann hæfileika, sem kallaður er á
fræðimáli empathy og er m.a. nauðsynlegur
skáldsagnahöfundum og leikurum, en það
er að setja sig í annarra spor - lifa sig inn
í sálarlíf þeirra - og þar með skilja það,
jafnvel þótt manni sé það ekki að skapi. Sá
hæfileiki jók á mannþekkingu hans, víðsýni
og umburðarlyndi. - Við starf hans í KFUM
í Kaupmannahöfn á háskólaárum hans var
honum, útlendingnum, fengið það verkefni
að stjórna deild fyrir vandræðadrengina úr
öreigahverfum borgarinnar, og hann kunni
jafngóð tök á þeim og latínuskólapiltunum
í Álaborg, en um aldamótin síðustu
var miklu meiri munur á öreigadreng
úr „slum“-hverfi og latínuskólapilti úr
embættismannafjölskyldu heldur en nú.
MAÐURÆSKUNNAR
Æskan á sér að jafnaði ævintýraheima
og draumalönd, en flestir missum við af
þeim landsýn, þegar fullorðinsárin færast
yfir. Friðrik Friðriksson var að eðlisfari
gæddur skáldlegu ímyndunarafli, sem
óx og þroskaðist þegar hann sem barn
sat einn yfir fé eða vakti yfir velli í skini
norðlenzkra nótta, í samveru við gróandi
náttúru og hetjusögur fornaldar. Hann
unni fegurð náttúrunnar fram á elliár og
þegar hann dvaldi hjá mér á sumrum,
var ég vanur að taka hann með mér í
læknisferðir út í sveit, einkum ef leiðin lá á
æskuslóðir hans í héraði mínu.1 Þessi ást
hans til náttúrunnar birtist m.a. í því, að
hann þýddi Bók náttúrunnar eftir Topelíus,
indæla bók fyrir unglinga, sem náði miklum
vinsældum. En varanlegastan árangur bar
þessi hneigð hans í stofnun sumarbúða
í Kaldárseli og Vatnaskógi, og með því
gerðist hann brautryðjandi þeirrar hollu
hreyfingar hér á landi, svo að ekki sé sagt
Evrópu. Séra Friðrik varð aldrei landflótta úr
ævintýraheimi æskunnar og gat því verið
henni bæði fylgdarmaður og sjálfsagður
leiðsögumaður um þau undralönd.
ímyndunarafl hans var svo frjótt, að hann
gat samið spennandi skáldsögur upp
úr sér jafnóðum og hann flutti þær, en
drengirnir í KFUM biðu óþolinmóðir eftir
framhaldi þeirra á næsta fundi. Það getur
verið erfitt að halda eftirtekt og áhuga stórs
drengjahóps vakandi, en honum brást
aldrei sú bogalist. Jafnvel óknyttastrákar
urðu sem vax í höndum hans, og þótt hann
væri að eðlisfari bæði tilfinninganæmur og
geðríkur, þá hafði hann slíka stjórn á skapi