Bjarmi - 01.04.2018, Blaðsíða 40

Þverstæða
kristimiar
tríiari<>kiiiiar
GRÉTAR HALLDÓR GUNNARSSON
Það hefur ekki farið fram hjá neinum að
vinsældir austrænna trúariðkana hafa
vaxið mikið á Vesturlöndum í seinni tíð. Þar
fer mikið fyrir hugleiðslu og jógaiðkunum,
ættuðum úr austrænum jarðvegi. Eitt af
því sem einkennir fjölbreyttar trúariðkanir
Austurlanda fjær er að iðkendur þeirra líta
jafnan svo á að trúariðkun þeirra sé að
skila þeim í átt að tilteknu marki. Þannig
eru allar þær mörgu andlegu aðferðir sem
er að finna, t.d. ( indversku samhengi,
álitnar leiðir í átt að einu marki - samruna
við guðdóminn (í þessu samhengi er
verðugt að benda á að orðið jóga kemur úr
sanskrít og merkir samruni). Öllum er Ijóst
sem stunda trúariðkanir í hinu indverska
samhengi, að þær eru iðkaðar til að færa
manneskjuna nær guðdóminum, í átt að
samruna.
IÐKUN í ÁTT AÐ MARKI?
Ef við skoðum trúarhefð kristindómsins í
þessu Ijósi þá sjáum við að það er ákveðið
hik í okkar trúarhefð að skilja trúariðkun
sem leið í átt að marki. Tilhneigingin er
stundum frekar sú að sjá kristna trúariðkun
sem 1) þakklætisviðbragð við því sem Guð
hefur þegar gert eða 2) skyldurækni.
Og hvers vegna skyldi það
vera? Hvers vegna skyldi það vera
að vestrænn kristindómur, sér í lagi
mótmælendakristindómur, hafi haft
tilhneigingu til að sjá trúariðkun ekki sem
iðkun í átt að marki? Til að skoða það þá
þurfum við að staldra við vissa tilhneigingu
sem á djúpar rætur í vestrænum kristindómi
og helstu hugsuðum hans.
MANNESKJAN SEM ÞIGGJANDI
Vestrænn kristindómur hafði ákv-
eðna tilhneigingu, grundvallaða á
fagnaðarerindinu og ritningunum, að álíta
manneskjuna fyrst og fremst þiggjanda
Guðs náðar. Þetta var undirstrikað af
helstu hugsuðum hefðarinnar, þ.á.m.
Ágústínusi kirkjuföður. ( öllum þeim fjölda
rökræðna, sem Ágústínus átti í, hneig
hans mál gjarnan í þá átt að manneskjan
væri þiggjandi náðar Guðs. Manneskjunni
væri þannig, svo að segja, ófært að færast
nær Guði, án Guðs hjálpar. Ágústínus
gagnrýndi þannig t.d. Þelagíus sem taldi
að manneskjan hefði frjálsan vilja til að velja
Guð. Ágústínus sagði að manneskjan væri
svo rækilega undir synd að hún gæti ekki
fundið leiðina til Guðs sjálf, án náðar Guðs.
Marteinn Lúther, upphafsmaður
siðbótarinnar, átti eftir að höggva í sama
knérunn. Hann sótti fram gegn sérhverri
tilraun manneskjunnar til að réttlæta sig
frammi fyrir Guði. Hann sagði að innri
umbreyting kæmi á undan ytri umbreytingu
því að manneskjan gæti ekki rifið sig upp
á hárinu til Guðs. Það er Guð sem frelsar
manneskjuna og af þeirri innri umbreytingu
streyma öll hennar góðu verk. í riti sínu,
40 | bjarmi | apríl 2018