Bjarmi - 01.04.2018, Blaðsíða 41

Ánauð viljans, rökstuddi Lúther það enn
fremur að manneskjan væri bundin, undir
ánauð syndarinnar, þar til hjálpræðið kæmi
til hennar frá Guði.
ÁSTÆÐUR FYRIR TRÚARIÐKUN
Afleiðing þessarar tilhneigingar vestræns
kristindóms, líkt og hann birtist hjá
Ágústínusi og Marteini Lúther, fól í sér
ákveðna hættu. Hún var sú að manneskjan
vissi ekki lengur af hverju hún iðkaði trú
sína. Ef trúariðkun varðaði í engu hjálpræði
manneskjunnar þá fól hún ekki fyrirheit í
sér. Hana var þá helst hægt að túlka sem
þakkargjörð eða skyldurækni; andsvar við
þeirri trú sem Guð hafði þegar gefið.
Þessi strengur í vestrænum kristindómi
útskýrir að stórum hluta hvers vegna hann
leit sína trúariðkun ekki sömu augum
og austrænar hefðir skildu sitt jóga. Það
hjálpar okkur, ennfremur, að skilja hvers
vegna kristin trúariðkun var sjaldan skilin
sem iðkun í átt að marki.
ÁN AÐFERÐAR?
Sálfræðingurinn og hugsuðurinn Carl
Gustav Jung hafði áhyggjuraf þessari þróun
innan kristindómsins, sérstaklega eins og
hún birtist í trúariðkun mótmælenda. Hann
sagði:
„Mótmælandinn hefur engan veg að
fara... Ef hann tekur sínar trúarlegu þarfir
alvarlega þá reynirhann að vaxa í trú, enda
leggur kenning hans aðaláherslu á trúna.
En trúin er gjöf samkvæmt kenningunni,
og getur þess vegna ekki verið aðferð.
Mótmælandinn er því algerlega án
aðferðar..." (Carl Gustav Jung, „Yoga
and the West“ í The Collected Works of
C. G: Jung, Volume 11, Þsychology and
Religion, bls. 531, þýðing höfundar, GHG)
Ábending Carls Gustavs Jung er
vissulega mikilvæg. En þar er horft framhjá
einu; þeirri staðreynd að leið Ágústínusar
og leið Marteins Lúthers má, þrátt fyrir allt,
skoða sem aðferð í sjálfu sér! Aðferðin
er sú að minna manneskjuna í sífellu á
að henni er þegar fyrirgefið. Aðferðin er
jafnframt sú að manneskjan minni sjálfa
sig í sífellu á að treysta Guði, sem hafi allt
í hendi sér. Aðferðin er samtímis sú að
manneskjan opni augu sín aftur og aftur
fyrir því að kærleiki Guðs er hér og það
þarf ekki að vinna neitt verk til að gera
hann aðgengilegan. Og í gegnum þessa
síendurteknu áminningu lærir manneskjan
að sjá það sem hefur verið satt frá
upphafi: „Hjálpræðið er hér! Guð er hér!
Fyrirgefningin er hér!“ Það er ekkert sem
þú ávinnur þér, það er eitthvað sem þú
þiggur og er til staðar hér og nú.
ÁSKORUN VESTRÆNS
KRISTINDÓMS
Vandi og vegsemd vestræns kristindóms
er þess vegna að hugsa saman gjöf Guðs
annars vegar og trúariðkun hins vegar.
( raun má segja að þetta hafi verið vandi
og vegsemd kristinnar trúar frá upphafi.
Skoðum bara eftirfarandi orð Ráls postula:
Þess vegna, mín elskuðu, sem ætíð
hafið verið hlýðin, vinnið nú að sáluhjálp
ykkar með ugg og ótta eins og þegar
ég var hjá ykkur, því fremur nú þegar ég
er fjarri. Því að það er Guð sem verkar I
ykkur bæði að vilja og að framkvæma sér
til velþóknunar (Fil 2.12-13).
Hér byrjar Ráll á að biðja lesendur sína
að vinna að sáluhjálp sinni, sem gefur til
kynna trúarlega iðkun og strit. En í næstu
setningu minnir hann fólk á að það só
Guð sem verkar í þeim, bæði að vilja og
að framkvæma sér til velþóknunar! Við
fyrstu sýn virðast þessar tvær setningar
grafa hvor undan annarri, og jafnvel vera
í mótsögn.
Hvernig hugsum við saman þessa
miklu spennuafstöðu? Hvernig er hægt að
hugsa saman gjöf Guðs og frelsi og ábyrgð
manns í hjálpræði hans?
Lausn Sigurbjörns: Að þiggja ...
vakandi huga
Það vill svo til að við íslendingar eigum
til ákaflega gott dæmi um hvernig hægt
er að hugsa saman hjálpræðið sem gjöf
annars vegar og iðkun hins vegar. Það er
að finna hjá Sigurbirni Einarssyni biskupi.
Hann skrifað af mikilli visku um innsta eðli
kristindómsins við setningu Alþingis árið
1958. Þar sagði hann:
Kristindómurinn er allur fólginn í einu
orði: Hjálp, að láta hjálpast, verða hólpinn,
þiggja Guðs örlátu hjálp til lífs og sálar
vakandi huga og verja því sem þú þiggur
öðrum til hjálpar, að hjálpast af Guði og
hjálpast að - það er vilji Guðs, ríki Guðs.
(Sigurbjörn Einarsson, Meðan þín náð, „Ef
helgin missir mál“, bls. 322))
Tökum sérstaklega eftir þessum orðum
„þiggja ... vakandi huga ...“ í þessum
setningum nær Sigurbjörn að setja fram
með hvaða hætti okkur ber að hugsa
saman trúariðkun okkar og gjöf Guðs:
Almætti Guðs annars vegar og frelsi manns
hins vegar. Okkur ber að þiggja það sem
Guð gefur, með vakandi huga!
Kristin trúariðkun getur því vel verið
iðkun í átt að marki. Markið er augljóslega
samfélagið við Guð. En kristin trúariðkun
verður á sama tíma að hvíla á innsæi
Ágústínusar og Lúthers. Það þýðir að
hún verður að byggja á þeirri vissu að
manneskjan hrifsar ekki andlegar framfarir
úr hendi almættisins heldur þiggur
samfélag sitt við Guð, í auðmýkt.
Kristin trúariðkun fer því vissulega fram
í átt að marki. En hún starfar þá með líkum
hætti og akuryrkjumaðurinn.
Hún gróðursetur af iðjusemi og
auðmýkt
...og bíður þess regns sem aðeins Guð
gefur.
bjarmi | apríl 2018 | 41