Bændablaðið - 24.03.2022, Blaðsíða 31

Bændablaðið | Fimmtudagur 24. mars 2022 31
Endurheimtu 90 hektara
af votlendi í Vopnafirði
Landgræðslan
og Votlendissjóður
Fylgiblað Bændablaðsins
24. mars 2022
www.land.is
www.votlendi.is
End ur heimt vot lend is svæðanna í landi Hamra enda og Hnausa á sunn an verðu Snæ fellsnesi vakti at hygli á vett vangi Sam einuðu þjóðanna.
Vot lend is svæði Hnausa og Hamra enda er stærsta sam fellda vot lend is svæðið sem hef ur verið end ur heimt á veg um Land græðslunn ar.
Endurheimt votlendis er
mikilvæg fyrir búsvæði
fiska.
Mýrar eru mikilvæg
búsvæði fyrir fjölmargar
lífverur.
Vandaðir verktakar eru
ómissandi við endurheimt
votlendis.
Endurheimt votlendis fellur
ekki undir lög um mat á
umhverfisáhrifum nr. 106/2000.
Það gerir hins vegar framræsla
lands. Framræslu sem hefur áhrif
á þriggja hektara svæði eða stærra
eða er á verndarsvæðum er ber að
tilkynninga til Skipulagsstofnunar
sem tekur ákvörðun um hvort
framræslan sé háð umhverfismati.
Sé framræst svæði undir 3 ha
er það sveitarfélagsins að meta
hvort framkvæmdin sé háð
umhverfismati.
Votlendi njóta sérstakrar
verndar samkvæmt
náttúruverndarlögum nr. 60/2013,
sjá a-lið 1. mgr. 61. gr. Í samræmi
við 3. mgr. sömu greinar skal
forðast að raska votlendi nema
brýna nauðsyn beri til. Það er því
skylda að afla framkvæmdaleyfis
til sveitarstjórna vegna
framkvæmda sem hafa í för með
sér slíka röskun.
Sveitar-
stjórnir eru
í lykilhlut-
verki
Halldóra Andrésdóttir og Gauti Halldórsson, bændur í Engihlíð, í
Vopnafirði eiga jörðina Vatnsdalsgerði og hafa endurheimt 90 hektara
af votlendi á þeirri jörð. Björn Halldórsson, bróðir Gauta, rekur búið
með þeim hjónum og á jafnframt hluta Vatnsdalsgerðis. Þau hafa
girt af í samstarfi við Skógræktina 199 ha í Vatnsdalsgerði. Búið er að
planta trjám í um það bil 62 ha þar og 15 ha í landi Engilhlíðar. Aðal-
búskapurinn er mjólkurframleiðsla sem er um 400 þúsund lítrar á ári,
auk um 100 fjár og nokkurrar nautakjötsframleiðslu.
Þegar Halldóra, Gauti og Björn
keyptu Vatnsdalsgerði árið 2005 og
fengu þau loftmynd af jörðinni.
Myndin var tekin áður en
skurðgröftur hófst á jörðinni á
sjöunda áratug síðustu aldar.
Ætlun fyrri eigenda var að nýta
landið sem tún, en aðstæður á
umræddu svæði gerðu það að
verkum að það varð ekki hæft til
túnræktunar.
Halldóra sagði að þegar
umræða um losun og kolefnis-
bindingu hefði verið orðin
almenn hefðu þau komist að
þeirri niðurstöðu að best væri
að endurheimta vistkerfin í
Vatnsdalsgerði. „Bónusinn var
að geta kolefnisjafnað búskapinn
þegar fram liðu stundir. Á næstu
árum verður gerð krafa um
kolefnisjöfnun í landbúnaði og
bændur munu í framtíðinni selja
kolefnisbindingu.“
„Við vorum ekki að nýta
þetta svæði og það var ljóst að
þarna yrðu ekki tún. Auk þess
var maður alltaf að sjá umfjöllun
um losun gróðurhúsalofttegunda
frá framræstu landi,“ sagði Gauti.
Og þau hjón tóku undir það
að endurheimtin hefði verið
blanda af hugsjón og framlagi til
náttúruverndar. „Það var alveg
ljóst að það var mikil losun frá
þessu svæði,“ sagði Gauti.
Gauti og Halldóra taka þátt
í verkefninu Loftlagsvænni
landbúnaði. Halldóra sagði að
reynslan af þátttökunni væri
jákvæð. En geta t.d. Land-
græðslan, RML og fleiri aðilar gert
meira til að upplýsa bændur og
landeigendur um loftlagsmálin?
Og hvernig er hægt að fá
almennari þátttöku? Gauti sagði
að það þyrfti að sýna fram á
losun með íslenskum, ritrýndum
rannsóknum. „Ég heyri það á
bændum að þeir telja ekki hægt
að yfirfæra losun erlendis frá yfir
á Ísland. Ástæðan sé sérstaða
íslensks jarðvegs og lofslags.
Almennt trúa menn því ekki að
losunin sé eins mikil og sagt er
en sumir eru líka í afneitun,“
sagði Gauti og lagði áherslu á að
rannsóknir á þessu sviði þyrftu
að vera viðurkenndar. Þegar þessi
mál væru komin í höfn kæmu
fleiri og endurheimtu. „Ég veit að
það er verið að rannsaka þessa
hluti og mikið er vitað en það
skiptir líka máli hvernig fræðsla til
bænda fer fram.
Vöktun
votlendis
Til að fylgjast með þeim
breytingum sem verða við
endurheimt mýra voru
settir út vöktunarreitir árið
2017 á fjórum svæðum
sem fyrirhugað var að
endurheimta. Gróðurfar
var tekið út og lykilþættir
mældir reglulega, fyrir og eftir
endurheimt, sem framkvæmd
var árið 2019.
Svæðin eru fjölbreytt og
endurheimtaraðgerðir tókust
misvel. Áhugavert er að sjá
hversu mikill breytileiki
mældist á losun koltvísýrings
og metans á milli svæðanna,
milli reita innan svæðanna
og einnig á milli ára eftir
veðurfari.
Eins kemur berlega í
ljós hversu mikilvægt það
er að vanda til verka við
endurheimt votlendis og
vinna með þær fjölbreyttu
aðstæður sem eru á hverjum
stað fyrir sig.