Bændablaðið - 24.03.2022, Blaðsíða 43

Bændablaðið | Fimmtudagur 24. mars 2022 43
rommi hófst skömmu síðar í New-
England og fljótlega varð romm
helsta og ábatasamasta útflutningsvara
ríkisins. Áætlað er að hver einasti
landnemi, menn, konur og börn, hafi
drukkið að meðaltali 14 lítra af rommi
á ári til ársins 1775, eða þar til stríðið
um sjálfstæði Bandaríkjanna hófst.
Sagt er að fyrsta forseta Banda-
ríkjanna, Georg Washington, hafi þótt
romm gott og að hann hafi látið flytja
tunnu af drykknum frá Barbados til
að fagna innsetningu sinni í embættið
árið 1789.
Romm átti eftir að leika talsvert
hlutverk í pólitík Bandaríkjanna og
ekki var óalgengt að frambjóðendur
öfluðu sér fylgis kjósenda með því að
bjóða þeim romm á kjörstað. Upplit
frambjóðenda var oft lágt þegar leið
á kosningarnar þar sem ætlast var til
að þeir skáluðu við og drykkju staup
með hverjum kjósanda til að sýna að
frambjóðandinn væri maður fólksins.
Vinsældir romms frá Nýja Englandi
voru svo miklar í Evrópu um tíma að
það var viðurkennt sem gjaldmiðill
á pari við gull, þrátt fyrir að í Gamla
heiminum væri litið svo á að besta
rommið kæmi frá Barbados.
Romm, skreið og þrælar
Romm varð snemma ein þeirra vara
sem voru hluti af verslunarþríhyrningi,
Trafalgar-þríhyrningnum, sem lá frá
Evrópu til Afríku og þaðan til Nýja
heimsins og svo aftur til Evrópu.
Sykur og romm var flutt frá Mið-
Ameríku til Evrópu og selt þar.
Gróðinn af romm- og sykursölunni
var notaður til að kaupa byssur, salt,
vefnaðarvöru í Evrópu og skreið frá
Íslandi, sem voru eftirsóttar vörur í
Vestur-Afríku og seldar þar. Í Vestur-
Afríku voru keyptir þrælar sem fluttir
voru vestur um haf og seldir sykur- og
bómullarplantekrueigendum þar.
Og romm og sykur aftur keypt og
flutt til Evrópu.
Sjóræningjaromm
Romm tengdist snemma sjómennsku
og ekki síst sjóræningjum eða
skipstjórum og áhöfnum þeirra sem
höfðu einkaframtakið að leiðarljósi,
eins og lýst er í Gulleyjunni eftir
Robert Louis Stevenson.
Bretar hernámu Jamaíka árið 1655
og komust yfir rommframleiðslu
eyjarinnar og í framhaldi af því
breyttu þeir daglegum áfengisskammti
sjómanna í sjóhernum úr frönsku
brennivíni í romm.
Litið var svo á að daglegur
skammtur, sirka einfaldur, af sterku
áfengi væri góður fyrir heilsuna og bætti
móralinn og viðhélst siðurinn, sem
kallaðist totty, hjá breska sjóhernum
til 1970. Reyndar er það svo að í dag
getur breska drottningin og ákveðnir
meðlimir konungsfjölskyldunnar gefið
leyfi til að veita áhöfn herskipa áfengi
við sérstök tækifæri.
Romm og fanganýlendan Ástralía
Áfengi og ekki síst romm gegndi ríku
hlutverki í fanganýlendum Breta í
Ástralíu og var það veitt í miklu magni,
þrátt fyrir að áfengi væri bannað, til
að sljóvga fanga og fá þá til að sætta
sig við skítleg örlög sín og ömurlegar
aðstæður. Nýlendurnar fengu snemma
á sig orð fyrir mikla drykkju og
alkóhólisminn slíkur að fangar unnu
þrælaverk eingöngu romm þar til þeir
drápust.
Opinberlega var bannað að flytja
romm til Ástralíu en lítið var fyrir því
haft að stoppa innflutning þess og á
sama tíma var því smyglað í ómældu
magni. Mest af rommi var flutt frá
Indlandi til fanganýlendnanna og
árið 1817 er sagt að tvö af hverjum
þremur skipum sem sigldu frá Indlandi
til Ástralíu hafi flutt Bengalromm.
Iðulega var tunnum með rommi fleytt
í land áður en skipin sigldu til hafnar.
Þegar William Bligh tók við sem
landstjóri í Ástralíu árið 1808 var eitt
hans fyrsta verk að koma höndum
yfir og stöðva innflutning og smygl á
rommi og öðru áfengi til nýlendunnar.
Viðleitni hans tókst ekki betur en
svo að herinn gerði uppreisn og
stjórnaði nýlendunum í tvö ár þar til
nýr landstjóri var settur. Uppreisnin
er sú eina í sögu Ástralíu og kallast
rommuppreisnin.
Romm í Vasaskipinu
Tinflaska með rommi fannst við
fornleifarannsókn um borð í Vasa,
sænska herskipinu, sem sökk um 1,3
kílómetra frá landi í jómfrúarsiglingu
sinni árið 1628.
Framleiðsla
Gæði romms eru breytileg eftir
yrkjum, jarðvegi og veðurfari á
ræktunarstaðnum.
Við uppskeru er reynt að skera
sykurreyrinn eins nálægt rótinni og
mögulegt er þar sem sykurinnihald
stöngulsins er mest við rótarhálsinn.
Að innihaldi er stöngullinn um 70%
vatn, 15% sykur og 15% trefjar. Við
vinnslu eru stönglarnir skornir í ræmur
og plöntusafinn pressaður eða valsaður
úr þeim. Því næst er safinn eimaður og
eftir verður sykur og melassi.
Fyrir gerjun er geri bætt við
melassann til að örva niðurbrot hans
og hvernig niðurbrotið fer fram
ræður bragði rommsins. Niðurbrot
í ljósu rommi er hraðara en í dökku
og bragðsterkara rommi. Æskilegt
er að romm sé látið eldast, helst í
eikartunnum eða stáltönkum, í að
minnsta kosti eitt ár fyrir neyslu.
Romm sem geymt er í stáli helst glært
en sé það geymt í eikartunnu dekkist
það. Romm er yfirleitt bragðbætt með
karamellu, negul eða öðru kryddi áður
en það er sett á markað.
Um eimingu og framleiðslu á
rommi gilda nánast engar reglur
nema að það er unnið úr sykurreyr
og drykkurinn því mjög ólíkur milli
framleiðenda, framleiðsluhefða og
framleiðslusvæða. Í grófum dráttum er
romm með 45% styrkleika og flokkað
sem ljóst, silfrað eða hvítt og dökkt,
svart, brúnt, rautt eða gullið. Kryddað
romm, romm sem er allt að 80% af
styrkleika og sérframleitt romm.
Neysla
Auk þess að vera drukkið af stút eða
blandað með kóladrykkjum er ljóst
romm mikið notað sem íblöndun í
hanastélsdrykki en dökkt drukkið
óblandað með klaka. Dæmi um vinsæla
kokteildrykki með rommi eru mai tai,
pina kolada, Kúba libra og mohító.
Romm er einnig notað við bakstur,
matar- og sælgætisgerð, eins og til dæmis
í súkkulaðirommkúlur, rommrúsínur
og rommbúðing.
„Working for the yankee dollar“
Eitt af vinsælli lögum Andrews-
systra var „Rum and Coca Cola“.
Þrátt fyrir sakleysislegt yfirbragð
þótti texti lagsins varhugaverður og
lagið víða bannað í útvarpsspilun í
Bandaríkjunum.
Ástæða bannsins var að textinn
var sagður gefa í skyn að konur,
dökkar á hörund, mæður og dætur,
á Trínidad seldu bandarískum
hermönnum blíðu sína, eða eins og
segir í textanum, „working for the
yankee dollar“. Opinberlega var
bannið sagt vera vegna þess að með
því að nefna Coca Cola í textanum
væri um óbeina auglýsingu að ræða.
Í íslenskum texta við lagið, eftir
Jónas Friðrik Guðnason í flutningi Ríó
tríósins, segir aftur á móti:

Íslendinga æðsta þrá
er að hlaupast kulda frá
út í suðræn sólarlönd
og setjast að á hlýrri
strönd.
Súpa romm og Kóka kóla,
kætast og spangóla,
hörund sitt hraðsteikja.
Heilsufarið stöðugt veikja.
Romm á Íslandi
Í Skírni frá 1836 segir að í
Suðurhafsálfu hafi trúboðar miklar
áhyggjur af því að innfæddir verði
miklir rommsvelgir fari þeir að rækta
„sykurvið“ og búa til romm úr honum.
Samkvæmt Skýrslu um landshagi á
Íslandi árið 1858 voru fluttir til landsins
297002 pottar af vínföngum árið 1857
og er þar átt við vín, brennivín, romm
og punsextrakt.
Sanntrúaðir rommdrykkjumenn
eru fastheldnir á sína tegund en þeir
eru ekki endilega á sama máli um
hvaðan besta rommið kemur og
margir drekka bara eina gerð og lifa
eftir mottóinu romm er sú taug. Aðrir
eru nýjungagjarnir og vilja smakka
sem flestar tegundir.
Á heimasíðu Vínbúðar Áfengis-
og tóbaksverslunar ríkisins er
fjöldi rommtegunda í boði, bæði
sem fastavara í versluninni eða þá
með sérpöntun.
Sykurreyr er fjölær grastegund sem nær allt að sex metra hæð.
OG VINNUM ÚR ÞEIM
LAUSNIR
TÖKUM AÐ OKKUR VERKEFNI
VHE • Melabraut 27 Hafnarfjörður • Hraun 5 Reyðarfirði
Sími 843 8804 • Fax 575 9701 • www.vhe.is • sala@vhe.is
Lagið „Rum and Coca Cola“ með Andrews-systrum var um tíma bannað í spilun
hjá mörgum útvarpsstöðvum í Bandaríkjunum.
Um eimingu og framleiðslu á rommi gilda nánast engar reglur nema að
það er unnið úr sykurreyr og drykkurinn því mjög ólíkur milli framleiðenda,
framleiðsluhefða og framleiðslusvæða.
Gæði romms eru breytileg eftir
yrkjum sykurreyrs, jarðvegi og
veðurfari á ræktunarstaðnum.
Saga romms og þrælahalds er nátengd.William Bligh, landstjóri í Ástralíu, handtekinn í romm-
uppreisninni árið 1808.