Bændablaðið - 24.03.2022, Blaðsíða 48

Bændablaðið | Fimmtudagur 24. mars 202248
LESENDARÝNI
Blóðmerahaldið – eðli mótrakanna
Um blóðmerahald hefur verið
heit umræða í þjóðfélaginu að
undanförnu. Hún hefur gripið með
sér hrifnæmt fólk, sem fordæmir
starfsemina á grundvelli þeirrar
hrifnæmi, en ekki á grundvelli
þekkingar og staðreynda. Hér
skal aðeins vikið stuttlega
að nokkrum veigamiklum
staðreyndum í málinu sem sýna
að áróðurinn gegn blóðmerahaldi
er á villigötum en er hvorki reistur
á þekkingu og staðreyndum né
skilningi á eðli málanna.
Ítrekað hefur það verið fullyrt
að íslenskar merar þoli ekki að
tekið sé úr þeim það magn blóðs
sem vani er. Slík fullyrðing ber
óhjákvæmilega í sér þá merkingu
að merarnar veikist, veslist upp
eða drepist vegna blóðtökunnar.
Það eru hins vegar engin dæmi
um það í reyndinni. Merarnar
koma út úr blóðtökutímabilinu
við bestu heilsu og hafa gert það
í áratugi svo hundruðum skiptir
árlega. Þessi staðhæfing um þolið
er því greinilega ekki staðreynd og
staðhæfingin er því alls ekki nothæf
sem rök í málinu.
Því hefur líka verið haldið
fram að blóðtökurnar séu dýraníð.
Staðreyndin er hins vegar sú, að
engin íslensk hross hafa það eins
gott og blóðmerarnar. Hámarksálag
af mannavöldum á þær er á meðan
þær eru reknar inn í blóðtökubásinn
og blóðið tekið. Sá tími sem í þetta
fer í tilviki hverrar hryssu er að
jafnaði um ein klukkustund á ári og
hryssur koma fullfrískar og eðlilegar
út úr básnum. Allan annan tíma
ársins eru þessar hryssur nánast eins
og villihrossastóð í frjálsri náttúru
að því fráskildu að þær hafa tryggt
fóður allan ársins hring bæði í góðri
beit og útgjöf eftir þörfum. Þörfin
miðast við að þær komi vel fram
gengnar og í sæld undan vetri og
geti auðveldlega gengið með fóstur,
kastað heilbrigðu folaldi að vori og
séð því fyrir nægri mjólk og síðan
komið inn í blóðtökurnar um mitt
sumar hraustar og heilbrigðar.
Staðhæfingin um dýraníð stenst
því engan veginn, hún er ekki
staðreynd og er vita gagnslaus sem
rök í málinu.
Því hefur einnig verið haldið fram
að folöld úr blóðstóðum séu smærri
eða ræfilslegri en önnur folöld.
Líklega hefur engin magnbindandi
úttekt verið gerð á því máli, en
það er reynsla þeirra fjölmörgu
sem fylgjast með hrossastóðum og
kunna að lesa í ástand folalda að
þessi fullyrðing er ekki á rökum
reist. Ég hef t.d. um áraraðir fylgst
með blóðtökum á ýmsum bæjum
og aldrei séð annað en að folöldin
í þeim stóðum sem ég þekki séu
almennt stór og þroskamikil að
hausti, heilsuhraust, falleg og sæl
og síst smærri en önnur folöld. Það
má því fullyrða að þessi staðhæfing
um folöldin sé ekki staðreynd frekar
en hinar ásakanirnar tvær og er
því heldur ekki nothæf sem rök í
málinu.
Þessi þrjú atriði eru eiginlega allt
sem segja þarf um blóðmerahaldið
og nóg til að sýna fram á það, að
áróðurinn gegn því byggist ekki
á staðreyndum og miðar ekki að
sannri og málefnalegri umræðu
um málið. Þetta er í raun svæsinn
áróður ætlaður til að spilla fyrir
starfseminni og brjóta hana á bak
aftur. Hann er sem sagt vísvitandi
skemmdarverk.
Páll ImslandPáll Imsland.
Við höfum lengi talið okkur trú
um að við séum svo græn að við
séum öðrum þjóðum fyrirmynd í
þeim efnum. Við þreytumst ekki
á að benda á hitaveituvæðinguna
sem átti sér stað fyrir 50-100 árum
og vatnsaflið sem að stórum hluta
eru 30-100 ára gömul orkuver.
Raunin er hins vegar sú að við
losum tvöfalt meira kolefni per
einstakling en meðaltal Evrópska
efnahagssvæðisins (EES) og með
því mesta á heimsmælikvarða.
Og þá erum við bara að tala um
þann hluta sem tekinn er með í
kolefnisbókhaldinu.
En kolefnið veit ekkert hvaðan
það kom og hefur heldur ekki
neinn skilning á bókhaldi. Losun
frá landnotkun (LULUCF) er
mun meiri en sú sem talin er
með í bókhaldinu (BÁS) og frá
stóriðjunni (ETS) til samans.
Ef við ætlum að halda væntan­
legri hlýnun innan einhverra
marka þurfum við að skoða alla
kosti til bæði minni losunar og
meiri bindingar með opnum huga.
Við þurfum að nálgast verkefnið
saman, í stað þess að reyna að
finna sökudólga eða reyna að hafa
lífsviðurværi af fólki. Við þurfum
að hafa skilgreind verkefni þar
sem meiri hagsmunir borga fyrir
þá minni.
Markmiðið er skýrt… að minnka
magn kolefnis í andrúmsloftinu. Það eru tvær leiðir til þess, að minnka losun og auka kolefnisbindingu.
Þetta er ekki spurning um það
hvort eitt sé betra en annað, nema
þá í samhengi við skilvirkni, heldur
mun allt sem við gerum hjálpa.
Kolefni er frumefni og því allt eins,
þetta er sameiginlegt verkefni allra
jarðarbúa.
Tillaga að leiðum:
Innlendur markaður með kol­
efnis ígildi í losun og bindingu
Það eru til alþjóðleg viðskipta­
kerfi fyrir kolefni, en þau taka
ekki tillit til losunar og bindingar
við landnotkun nema að litlu
leiti. Því er einsýnt að koma
þarf upp innlendu viðskiptakerfi
fyrir losun og bindingu við
landnotkun þannig að hægt sé
að gera breytingar í landbúnaði
sem leiða af sér minni losun frá
landnotkun með fjárhagslegum
hvötum.
Lög um beitarrétt verði svipuð
og um veiðifélög
Sett verði lög sem skilgreini ítölu
fyrir afrétti út frá beitarþoli og
geri beitarréttarhöfum mögulegt
að leigja frá sér beitarrétt svæðis­
bundið. Þá væri hægt að leigja
eða kaupa upp beitarrétt t.d.
með aðferðum tvíhliða uppboða
í anda Nóbelsverðlaunahafanna
2020, Paul R. Milgrom og
Robert B. Wilson (https://www.
nobelprize.org/prizes/economic­
sciences/2020/summary/) sem
m.a. notuðu þessa aðferð til að færi
senditíðnir frá sjónvarpsstöðvum
(sem hvort sem eru voru að
mestu komnar á ljósleiðara)
til símafyrirtækja sem vantaði
tíðnir vegna aukinnar notkunar
snjalltækja. Þar borguðu meiri
hagsmunir fyrir þá minni.
Kolefnisspor tengt vöru
Hægt væri að merkja kolefnis­
jafnaða vöru sem slíka með vottun.
Neytendur gætu þá frekar keypt
vöru sem framleidd hefur verið án
sótspors.
Höfum gert það áður
og getum það aftur
Íslendingar fengu í gegn reglur
sem takmarka losun þrávirkra
eiturefna (sem annars hefðu eyðilagt
fiskafurðirnar okkar), við fengum í
gegn 200 mílna efnahagslögsögu,
við tókum á unglingadrykkju, við
höfum næstum komið í veg fyrir
slys á sjó og við erum að massa
Covid­19. Þegar við tökum okkur
til getum við sannarlega skipt máli
þótt við séum fá.
Ósk mín er sú að við tökum á
þessu sem heild og lítum á þetta sem
tækifæri, en leitum ekki sökudólga.
Þar sem losun er mikil er tækifærið
stórt, sem getur dregið til sín
umtalsverða fjármuni. Þá þannig
að enginn beri skarðan hlut frá borði.
Lárus Elíasson,
skógarbóndi
Rauðsgili
320 Reykholti Borgarbyggð
Heimild: Hagstofan, 07.11.2018, https://hagstofa.is/utgafur/frettasafn/
umhverfi/losun-koltvisyrings-a-einstakling/
Heimild: Umhverfisstofnun, https://ust.is/loft/losun-grodurhusalofttegunda/
losun-fra-landnotkun/
Heimild: Rit LbhÍ nr. 133, 2020, Loftslag, kolefni og mold, Ólafur Arnalds og
Jón Guðmundsson.
„Allan annan tíma ársins eru þessar hryssur nánast eins og villihrossastóð í frjálsri náttúru að því fráskildu að þær hafa tryggt fóður allan ársins hring
bæði í góðri beit og útgjöf eftir þörfum.“ Mynd / Páll Imsland
Það fari saman hljóð og mynd ...
–við skiptum öll máli