Skessuhorn - 15.12.2021, Side 64

MIÐVIKUDAGUR 15. DESEMBER 202164
Ólafur Sveinsson er atvinnuráð-
gjafi hjá Samtökum sveitarfélaga
á Vesturlandi og hefur verið við-
loðandi samtökin beint og óbeint
í 40 ár. Flestir, sem unnið hafa að
sveitarstjórnarmálum í landshlut-
anum eða hafa verið í rekstri eða
samskiptum við SSV, hafa vafa-
laust haft einhver kynni af Ólafi,
oftast í tengslum við ráðgjöf og
þróun einstakra atvinnu- og ný-
sköpunarverkefna. „Ég hef alltaf
haft áhuga á atvinnurekstri og sér-
staklega iðnaðarframleiðslu,“ seg-
ir Ólafur sem er menntaður hag-
verkfræðingur frá Technische
Universität í Berlín og hefur alla
tíð haft brennandi áhuga á at-
vinnumálum, nýsköpun og iðnað-
arframleiðslu. Skessuhorn kíkti á
Ólaf á skrifstofu SSV í Borgarnesi
í liðinni viku og spjallaði um at-
vinnuþróun á Vesturlandi síðustu
áratugi, samgöngumál og jólamat-
inn í ár.
Starf atvinnuráðgjafa
Atvinnuráðgjöf er starfsemi sem
rekin er hjá öllum landshlutasam-
tökum í landinu með stuðningi
ríkisins í gegnum Byggðastofn-
un. Hlutverk atvinnuráðgjafa er að
vera einstaklingum og fyrirtækj-
um til aðstoðar varðandi atvinnu-
mál svo og sveitarstjórnun, stuðla
að nýsköpun í atvinnulífinu, veita
ráðgjöf hjá starfandi fyrirtækjum
og fólk getur leitað til atvinnu-
ráðgjafa ef það er með viðskipta-
hugmynd og fengið aðstoð við að
leggja mat á hvort viðskiptahug-
myndin sé raunhæf eða ekki. „Við
leiðbeinum fólki í gegnum kerf-
ið og aðstoðum bæði fyrirtæki og
einstaklinga við að gera lána- og
styrkumsóknir, veitum ráðgjöf við
fjármögnun og fleira og fleira. Ég
segi stundum að það sé eiginlega
ekkert okkur óviðkomandi á þessu
sviði,“ segir Ólafur um starfið sitt
hjá SSV.
Hefur komið víða við
Ólafur hefur alltaf haft mikinn
áhuga á atvinnurekstri, þá sérstak-
lega iðnaðarframleiðslu. Hann á til
dæmis hlut í Steypustöðinni og var
framkvæmdastjóri Tak-Malbiks
ehf. ásamt því sem hann var með-
eigandi fyrirtækisins með tveim-
ur öðrum áður en það sameinaðist
Steypustöðinni 2019. Þegar Ólafur
kom fyrst til starfa hjá SSV þann 1.
september 1981, fyrir 40 árum, þá
hét þetta starf iðnráðgjafi. „Stjórn-
völd vildu meina að framtíð at-
vinnuuppbyggingar í landinu, sér-
staklega úti á landi, væri efling
iðnaðar og þetta starf hét iðnráð-
gjafi í nokkur ár,“ útskýrir Ólafur.
Ólafur starfaði hjá SSV í þrjú
ár en fór þá vestur í Búðardal og
varð kaupfélagsstjóri þar til ársins
1991. Þá flutti hann til Reykjavík-
ur og starfaði í tvö ár sem fram-
kvæmdastjóri hurða- og glugga-
verksmiðjunnar BÓ Rammi í
Njarðvík. „Svo fór ég að starfa
sjálfstætt í ráðgjöf og rugli eins
og ég kalla það stundum,“ seg-
ir Ólafur og glottir. „Þá var ég
að vinna við það að veita ráðgjöf
til fyrirtækja. Það vildi svo þannig
til, í kringum 1993, að við Guð-
jón Ingvi heitinn Stefánsson fram-
kvæmdastjóri SSV hittumst í Akra-
borginni. Þá var ég á leiðinni upp
á Akranes að vinna verkefni fyrir
Akraneskaupstað og hann spurði
mig hvort það kæmi til greina að
ég myndi hjálpa þeim að koma at-
vinnuráðgjöfinni af stað aftur. Þá
hafði einhver hætt og eitthvað lítið
verið um verkefni. Ég sló til og hef
verið viðloðandi hérna í hlutastarfi
síðan, þannig að aðkoma mín að
þessu verkefni hér á Vesturlandi
spannar samtals 40 ára tímabil, því
meðan ég var í Búðardal sat ég í at-
vinnumálanefnd SSV.“
Berlín, Borgarnes,
Búðardalur
Ólafur segir gríðarlegar breytingar
hafa orðið á atvinnumálum og
-háttum á Vesturlandi á starfs-
tíð sinni hjá SSV. „Alveg ótrú-
legar breytingar. Það verður alltaf
erfiðara og erfiðara að halda í
við breytingarnar því þær verða
hraðari og hraðari,“ segir Ólafur
hreinskilinn. „Þegar ég kom fyrst
til starfa hjá SSV þá voru nú bara
tveir starfsmenn og ritari í hálfu
starfi. Ég og Guðjón Ingvi og svo
hún Abba. Þá var engin tölva, allt
var skrifað niður og ritari vélrit-
aði fyrir okkur það sem við þurft-
um að hafa vélritað og þess háttar,“
rifjar Ólafur upp. „Það var ekkert
internet og heldur ekki beinn sími
út í sveitirnar. Þú þurftir að hr-
ingja í gegnum símstöð ef þú ætl-
aðir að hringja út í sveit. Þarna
var stutt, löng, stutt - hringikerf-
ið og það voru allir að hlusta sem
var helsta afþreying sveitamanna,“
bætir hann við léttur í lund. Ólaf-
ur minnist þess einnig þegar hann
sótti um starfið hjá SSV fyrst. „Ég
var búsettur í Berlín og var að
klára námið mitt þar á vordög-
um 1981. Það var auðvitað ekkert
internet og mamma sendi manni
blaðapakka frá Íslandi. Þannig gat
maður lesið blöðin og þannig sá ég
auglýst ráðgjafastarfið hjá SSV. Ég
sótti um og fer svo í viðtal þegar ég
kem til landsins einhvern tímann í
byrjun ágúst sama ár og ég var ráð-
inn.“ Ólafur er uppalinn í Reykja-
vík en hefur varið stærstum hluta
ævinnar á landsbyggðinni og þótti
vinum Ólafs hann hálfskrýtinn að
vera að fara úr stórborginni Berlín
til að vinna í Borgarnesi. „Kannski
var ég skrýtinn, það getur vel ver-
ið. En þeir töldu mig algjörlega
galinn þegar ég fór frá Borgarnesi
í Búðardal,“ segir Ólafur og hlær.
Breytt landslag
í atvinnumálum
„Atvinnulíf í Borgarnesi í upphafi
veru minnar á Vesturlandi var að
stórum hluta til að þjónusta land-
búnað. Kaupfélagið var með yfir-
gnæfandi stærð og rak stórar af-
urðarstöðvar; sláturhús og mjólk-
urstöð,“ rifjar Ólafur upp. „Kaup-
félagið var síðan með fjölbreytta
iðnaðarstarfsemi, bæði kjötiðnað-
arstöð, bakarí, bifreiðaverkstæði og
framleiddi yfirbyggingar á vöru-
flutningabíla og fleira mætti telja.
Ef maður hugsar það núna, þá gefur
þetta kannski skýra mynd af hversu
gífurlegar breytingar hafa orðið á
þessum tíma. Þarna var Borgar-
fjarðarbrúin nýkomin, vígð 1981.
Hún var gríðarleg samgöngubót og
breytti stöðu Borgarness þar sem öll
umferð fór í gegnum bæinn en áður
var þetta botnlangi niður eftir frá
Hvítárvallarveginum. Fólk þurfti að
taka á sig krók til að fara í Borgar-
nes,“ bæti Ólafur við.
„Ef maður talar um Vesturland
allt þá er mesta breytingin á at-
vinnuháttunum, hversu mikil fækk-
un hefur verið á störfum í hefð-
bundnum landbúnaði og úrvinnslu
á landbúnaðarvörum. Sama má
segja um breytinguna í sjávarútveg-
inum, bæði veiðum og vinnslu. Á
móti kemur að það hefur orðið al-
veg gífurleg atvinnuuppbygging á
Grundartanga svæðinu. Járnblendi-
verksmiðjan tók til starfa um þetta
leyti, 1980-81. Það var fyrsta verk-
smiðjan sem var byggð þar. Síðan þá
hefur verið mikil uppbygging á því
svæði. Sama mætti segja um Akra-
nes. Þar var öflugur sjávarútvegur
en hann er nánast horfinn fyrir utan
nokkrar smábátaútgerðir.“
Öflug ferðaþjónusta
á Vesturlandi
Ferðaþjónusta á Vesturlandi hef-
ur verið í mikilli sókn síðustu árin
og segir Ólafur ferðaþjónustuna
hafa skapað mikla atvinnu á svæð-
inu. „Sérstaklega hér í Borgarfirði
og á Snæfellsnesi. Nú á allra síðustu
árum hefur verið mikil aukning í af-
þreyingu í ferðaþjónustu á þessum
svæðum. Þetta helst allt í hendur,
því það er ekki hægt að byggja upp
afþreyingu nema það séu einhverj-
ir ferðamenn. Það verður að vera
kominn einhver massi inn á svæð-
ið áður en þú getur farið að byggja
upp afþreyingu eins og Kraumu við
Deildartunguhver, Into The Glaci-
er á Langjökli eða Giljaböðin í
Húsafelli, fjölda gististaða á Snæ-
fellsnesi, í Borgarnesi og Borgar-
firði svo nokkur dæmi séu tekin. Öll
þessi fyrirtæki ásamt fleirum hafa
sprottið upp á síðustu árum vegna
aukningar ferðamanna á svæð-
inu. Þetta er þróun sem hefur ver-
ið mjög hröð og væri væntanlega í
miklum blóma í dag hefði ekki verið
fyrir Covid.“ Ólafur bætir við. „Enn
fremur er gjörbreytt landslag hvað
varðar þekkingar- og menntunar-
stig svæðisins, fjöldi einstaklinga
með mikla menntun hefur stór-
aukist, sem skapar mikil tækifæri
til framtíðar fyrir þetta svæði og á
sama tíma hefur þekkingarstörfum
fjölgað sem er gríðarlega mikilvægt.
Varðandi þetta þá spila háskólarnir
tveir á Vesturlandi mjög mikilvægt
hlutverk og þeir eiga mikinn þátt í
hækkun þekkingarstigs á svæðinu.“
Bættar samgöngur
Ólafur segir lykilinn að öllu saman
vera að stórum hluta bættar sam-
göngur og betri vegir þó svo að það
sé langt í land að allir séu sáttir hvað
gæði sumra þeirra varðar. „Að mínu
mati hefur verið gríðarlega mikið
gert á sviði samgöngumála á þessu
tímabili. Ef miðað er við umferð-
armagnið, fjölda bíla og íbúafjölda,
að þá segi ég stundum að það eru
ekki nema ríkustu þjóðir heims sem
hafa efni á að gera svona vegi fyr-
ir svona fáa bíla og fáa íbúa,“ seg-
ir Ólafur. „Þó allir bölvi alltaf veg-
unum og ekkert gangi að bæta þá,
held ég að miðað við stærð landsins
og fámenni þjóðarinnar hafi okkur
miðað alveg ótrúlega vel. Fólk setur
þetta ekki í samhengi,“ bætir hann
við. „Til dæmis var stór hluti leiðar-
innar milli Reykjavíkur og Borg-
arness þegar ég kom fyrst hingað
upp eftir, í september 1981, malar-
vegur. Þetta er nú töluvert öðruvísi
í dag, og þá voru engin Hvalfjarðar-
göng heldur.“
Skemmtilegur tími
Þegar Ólafur rifjar upp síðustu 40
ár og sérstaklega þau ár sem hann
hefur verið í starfi atvinnuráðgjafa
hjá SSV þá segir hann að heilt yfir
hafi tíminn verið skemmtilegur
og að hann hafi kynnst alveg ótrú-
legum fjölda af góðu fólki. „Það er
kannski þess vegna sem maður er
að hanga í þessu svona lengi,“ seg-
ir hann og hlær, en hann fagnar 70
ára afmæli sínu á næsta ári en segist
þó ekki vera kominn með dagsetn-
ingu hvenær hann ætli sér að hætta.
„Frábærir hlutir hafa gerst á þessum
tíma og ég skal alveg viðurkenna það
að eitt af ánægjulegustu verkefnum
sem ég hef tekið þátt í að undirbúa
var stofnun menntaskólans hérna í
Borgarnesi og sama með framhalds-
skólann á Snæfellsnesi. Atvinnuráð-
gjöf helst mjög í hendur við byggða-
þróun og bætingu búsetuskilyrða og
það að vera með framhaldsskóla á
þessum svæðum sem ekki voru með
framhaldsskóla áður hefur bætt bú-
setuskilyrði íbúanna og aukið vilja
þeirra til að vera áfram á þessum
svæðum,“ segir Ólafur stoltur. „Ég
vona að ég hafi gert eitthvað gagn á
þessum tíma, þeir hlytu að hafa rekið
mig annars,“ bætir hann við kíminn.
Jólamaturinn
Ólafur ætlar að halda jólin hátíðlega
í faðmi fjölskyldunnar og sér hann
alltaf um jólamatinn á sínu heim-
ili. „Það er alltaf það sama í matinn,
hamborgarhryggur og heimagerð-
ur ís í eftirrétt sem ég bý sjálfur til,“
segir Ólafur ákveðinn. „Ég sé al-
gjörlega um jólamatinn og hef gert
það í gegnum tíðina. Svo er alltaf
kalkúnn á áramótunum,“ bætir hann
við. „Ég er mikill áhugamaður um
matargerð almennt, sérstaklega kjöt
og er mjög sérvitur í kjötmálum ef
út í það er farið. Ég vil helst kjöt frá
ákveðnum svæðum svo ég læt Agn-
esi og Halldór á Hundastapa rækta
fyrir mig sérstaka tegund af kálfa-
kjöti,“ segir Ólafur að endingu.
glh
„Ég vona að ég hafi gert eitthvað gagn“
–rætt við Ólaf Sveinsson, atvinnuráðgjafa hjá SSV
Ólafur Sveinsson, atvinnuráðgjafi SSV