Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.2012, Blaðsíða 8

8 – Sjómannablaðið Víkingur
andi skipstjórar á breskum skipum. Þennan dag voru fimm
nemendur á námskeiðinu sem voru með mismikla sjómennsku-
reynslu. Tveir voru hafnsögumenn á Thamesá, írskur stýri-
maður sem var að auka möguleika sína á starfi og tveir Banda-
ríkjamenn sem eru í þjálfun sem hafnsögumenn á Hampton
Roads sem er íslensku farmönnum í Ameríkusiglingum kunnar
slóðir. Voru nemendurnir að byrja þriðja daginn í þjálfun þegar
hér er komið við sögu. Var byrjað á því að taka eina kennslu-
stund í stofu þar sem farið var yfir verkefni morgunsins en það
var yfirtaka skips í skurði og síðan að mæta skipi við sömu
aðstæður. Fór kennarinn yfir þrýsti- og sogbylgjur frá skipum
ásamt skurðáhrifum sem skipin verða fyrir við siglingar við
skurðbakka.
Nú var stóra stundin upprunnin. Við vorum á leið á „sjó-
inn“. Fyrir utan kennslustofuna var aðal viðleguplássin á svæð-
inu en alls eru 19 bryggjur eða viðlegukantar á æfingasvæðinu
þar sem skipstjórnendur geta framkvæmt allar hugsanlegar æf-
ingar í stjórntökum skipa. Þrjú skip voru tilbúin til brottfarar
en þetta voru skipin Diligence, sem er 40.000 tonn að stærð,
Progress, 60.000 tonn, og Endeavour, sem er 140.000 tonn.
Það kom í minn hlut að vera á Progress ásamt Íranum
Tristan Murphy sem var að afla sér reynslu í stjórnun skipa.
Tveir menn eru á hverju skipi og er annar í hlutverki rórmanns
meðan hinn sér um skipstjórn. Ég byrjaði sem rórmaður en
síðan skiptum við þannig að allir fengu að reyna sig bæði sem
rórmenn og sem skipstjórar við þær æfingar sem framkvæma
átti. Verkefni morgunsins voru siglingar um þröngan skurð.
Fyrst skyldi skipi mætt í skurðinum. Í þeirri æfingu náðust vel
skurðáhrifin sem og þegar skipi er siglt á grunnu vatni og
stjórnhæfni skipa rýrnar. Módelin voru í hlutföllunum 1:25
þannig að sama stuðul þurfti að nota til að áætla veður og sjó-
lag. Golan á vatninu var því á við talsvert meira veður sem
hafði sín áhrif á hegðun skipanna.
Síðari æfing morgunsins var í að draga skip uppi og sigla
fram úr því á þröngri siglingaleið. Þar reynir sannarlega á
stjórnun skipanna en yfirtökuskipið er í þeirri hættu að geta
lent þvert á hitt skipið enda eru slík atvik því miður orðin ótal
mörg um allan heim og það í tilfellum skipa í fullri stærð. Það
var óþægileg tilfinning að fá 40.000 tonna stórflutningaskip
þvert fyrir bóginn vegna þrýstibylgju án þess að geta með
nokkru móti afstýrt árekstri þrátt fyrir fullt vélarafl afturá.
Ég átti eftir að skipta um „skiprúm“ og fara um borð í Dili-
gence ásamt Pólverjanum Ciselskij sem starfar sem hafnsögu-
maður á Thames. Sem rórmaður hjá honum lenti skip okkar
þversum fyrir Progress á sama hátt og fyrr hafði gerst. Það kom
síðan í minn hlut að koma skipinu að bryggju sem ekki var
vandkvæðum bundið. Það var ekki laust
við að ég hefði viljað sleppa mat til að
geta siglt lengur á skipunum á vatninu en
þessi morgun var alveg einstakur og ein-
hver sá allra besti samlíkir sem ég hef
nokkru sinni komist í tæri við.
Frábær þjálfun
Það var árið 1980 sem Warsash Maritime
Academy tók í notkun líkön til kennslu
í stjórnun skipa en þá fóru þær fram á
vatni sem var í Marchwood sem er næsti
bær við Southampton. Núverandi vatn var
tekið í notkun árið 2010 eftir að miklar
umbætur höfðu farið fram á umhverfi
þess en heildar stærðin er um 10 hektarar.
Núverandi skipastóll eru sjö rafknúin skip
sem eru frá 7 til 9 metra löng og vega um
fimm tonn hvert.
Að sögn kennarana eru í dag sjö skól-
ar í heiminum sem bjóða upp á álíka
kennslu í meðhöndlun skipa. Skólinn
hefur annast þjálfun skipstjórnenda fjölda
útgerða sem senda alla sína skipstjórn-
Hafnsögumennirnir á Thamesá, Kris Grandy og Ciselskij, við stjórn á
Endevour.Diligence snýst fyrir stefni Progress eftir að hafa lent í bógbylgjuþrýstingi.
Eins og svo glöggt má sjá á þessari mynd af Íranum, Tristan Murphy, þá sitja skipstjórar skipanna í augn-
hæð brúarglugga svo útsýnið er sambærilegt við raunveruleg skip.