Sjómannablaðið Víkingur

Árgangur

Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.2012, Blaðsíða 35

Sjómannablaðið Víkingur - 01.03.2012, Blaðsíða 35
Sjómannablaðið Víkingur – 35 Við upphaf miðalda varð Portúgal fyrsta raunverulega evrópska heimsveldið, með nýlendur í mörgum álfum. Landvinningar Portúgala utan Evrópu hófust árið 1415, þegar þeir unnu af Márum Ceuta, borgríki á tæpra 20 ferkílómetra skaga vestast á norður- strönd Marokkós, sem afmarkar Gíbraltarsund að sunnanverðu. Þegar portúgalska heimsveldið var víðlendast náði það til Afríku, Asíu, Eyja- álfu og Suður-Ameríku, en heimamenn voru of fámennir og valdalitlir til að halda utan um allt þetta ríki til lengdar. Mest var niðurlægingin þegar Portúgal varð hluti spænska konungsríkisins 1580. Um 60 árum síðar höfðu Portúga- lar að fullu endurheimt sjálfstæði sitt, nema Spánverjar héldu Ceuta. Og þegar Spánverjar veittu árið 1956 Marokkó sjálfstæði, héldu þeir Ceuta líka eftir, enda er svæðið mikilvægt í sjóhernaði, rétt eins og Gíbraltar Evrópumegin. Jafnframt því sem Portúgal varð fyrsta evrópska nýlenduveldið entist það þeirra lengst, eða allt þar til Portúgalir létu Kínverjum eftir Maká árið 1999. Helsta skýring á uppgangi Portúgala í landvinningum var kunnátta þeirra og tækni á sviði siglinga og skipasmíða. Þar kemur mjög við sögu sá sem hér verður greint frá, Hinrik sæfari. Hinrik sæfari (Henrique o Navegator, 1394-1460) var þriðji sonur Jóhanns (João) fyrsta, Portúgalskonungs (1358- 1433; krýndur konungur 1385). Drottningin, Philippa af Lancaster, var systir Hinriks fjórða Englands- konungs. Þau hjónin eignuðust allmörg börn (og konungur auk þess tvö utan hjónabands), en aðeins þrír elstu syn- irnir koma hér við sögu: Elstur var Ját- varður (Duarte1, sem erfði konungsríkið af föður sínum. Hann varð skammlífur, og næsti bróðirinn, Pétur (Pedro), stýrði ríkinu þar til krónprinsinn, sonur Ját- varðs, varð myndugur. Nokkur styr stóð um þann gerning, því höfðingjar ann- arra ætta gerðu tilkall til krúnunnar, en Hinrik studdi bróður sinn og bróðurson og tryggði með því völd ættarinnar. Jóhann konungur stýrði landi sínu með friði, nema þegar hann, árið 1415, fór ásamt sonum sínum þremur fyrir her inn á Ceutaskaga, innlimaði skagann í ríki sitt, en þar var áður alræmt hreiður múslímskra sjóræningja, enda vel í sveit sett til þess. Eftir þetta bar hann titilinn „konungur Portúgals og Algarve, lávarð- ur af Ceuta“. Eftirmenn Jóhanns fyrsta á konungsstóli misstu sem fyrr segir fljót- lega þann lávarðartitil til Spánarkon- unga. Allir voru þeir frændur vel menntaðir hæfileikamenn og virðast hafa notið hylli landa sinna, sem nefndu ættföðurinn, Jóhann fyrsta, til dæmis oft „hinn góða“ eða „hinn vísa“. Elstur bræðranna þriggja, Játvarður, krónprins og síðar konungur, var skáld og rithöfundur; Pétur, sem um skeið stýrði ríkinu fyrir barnungan ríkisarfa, var sagður „með lærðustu prinsum þessa tíma“; og Hinrik dró saman mikla þekkingu, sem vel nýttist sjómönnum og landkönnuðum. Elsta siglingaakademía sögunnar? Þar sem lítill frami beið Hinriks við hirð- ina í Lissabon fluttist hann ungur til Al- Örnólfur Thorlacius Hinrik sæfari Hinrik sæfari. Minnismerki um portúgalska landkönnuði á höfninni í Lissabon. Hinrik sæfari stendur í fylkingarbrjósti og heldur á líkani af korvettu.

x

Sjómannablaðið Víkingur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sjómannablaðið Víkingur
https://timarit.is/publication/335

Tengja á þetta tölublað: 3. tölublað (01.03.2012)
https://timarit.is/issue/423915

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.

3. tölublað (01.03.2012)

Aðgerðir: