Norræn jól : ársrit Norræna félagsins - 01.12.1944, Blaðsíða 52

Norrœn jól
spurningu. Ég bað hann að spyrja hvers þess, er hann lysti. Jú, það var þá það,
hvort efnahag mínum væri svo farið, að ég þyrfti ekkert í skildinginn að horfa
til þess að kynnast landi og lýð sem bezt, því það myndi kosta ærin ferðalög, ef
vel ætti að vera. Ég kvað því fara mjög fjarri og ég væri við því búinn að verðai
að neita mér um að sjá og kynnast ýmsu því, sem ég hefði annars kosið, af sparn-
aðarástæðum. Ekki ræddum við fleira um það mál að sinni, en ég skyldi koma á
fund hans í ráðuneytinu næsta dag. Þegar þangað kemur fær hann mér farmiða-
hefti og nokkur bréf. Farmiðaheftið sagði hann að væri sams konar eins og
trúnaðarmenn ríkisins fengju, er þeir væru á eftirlitsferðum og gæfi mér rétt til
þess að fara hvert á land sem ég vildi á járnbrautum ríkisins, með hvaða lest, sem
ég kysi og hvort heldur á nótt eða degi, í svefnvagni eða setvagni. Ég gæti bara
gefið út mína eigin farmiða sjálfur! Og ef heftíð þrytí, þá mættí ég skrifa eftir
öðru! En bréfin voru tíl rektora og skólastjóra, klerka og biskupa, sem hann ætl-
aðist til þess að ég hittí á för minni og væntí hann þess að þeir myndu heldur
greiða götu mína, er sín orð kæmu tíl.
Ég varð nálega orðlaus! Þetta er mikilsverðasta og drengilegasta fyrirgreiðsla,
sem ég hef notið af hendi nokkurs manns. Hér stóð ég með töfralykilinn í hönd-
um, sem opnaði mér allt Finnland frá austri til vesturs og norðri tíl suðurs, opnaði
mér alla náttúrutöfra þess, fornminjar og sögustaði.
Mér er sama þó ég segi frá því nú, af því að það getur aldrei orðið annað
en minningu góðs drengs til sæmdar, að þegar ég hafði lokið ferðum mínum um
Finnland og var aftur kominn tíl Helsingfors, þá spurði ég Lojmaranta, hverju
ég ætti þessa einstöku góðvild hans og fyrirgreiðslu að þakka eða hvort hér væri
aðeins um almenna finnska gestrisni og ástúð að ræða. Hann kvað það ekki vera
svo. En fyrir mörgum árum, þá hefði hann verið staddur í Kaupmannahöfn og
þá hefði danskur maður gert sér í vandræðum ómetanlegan greiða, sem hann
hefði aldrei fengið að borga í neinni mynd. En hinn danski velgerðamaður sinn
hefði sagt við sig um leið og hann hafnaði hvers konar borgun: „Þyki yður ein-
hverra launa vert, þá greiðið þér fyrsta Islendingnum, sem þér eigið kost á
að verða að liði.“ Ég spurði hann þá, hvort hann vildi segja mér nafn þessa óþekkta
velgerðamanns míns og hann svaraði:
„Þér megið gjarnan vita nafn hans og trúlegast hafið þér séð hann, því að
hann á heima á íslandi. Hann heitír Ludvig Kaaber.“ Ég þarf ekki að taka
það fram, að ég lét ekki undir höfuð leggjast að segja Kaaber frá þessu atviki
50