Norræn jól : ársrit Norræna félagsins - 01.12.1944, Side 56

Norrœn jól
verja sjálfstæði sitt og heiðna trú sína, drógust brátt inn í deilur hinna kristnu
nágranna sinna og lentu í endalausum styrjöldum innbyrðis. Þessi átök milli
austurs og vesturs hafa síðan hvað eftir annað blossað upp í sögu Finnlands og
litað blöð hennar með blóði bræðravíga.
Eins og kunnugt er réðu Svíar meginhluta Finnlands öldum saman eða allt
frá því að Þorgilsi Knútssyni tókst það, undir lok þrettándu aldar, að vinna undir
Svía eitt höfuðbyggðarlag Karela í austanverðu landinu, svæðið umhverfis Viborg.
Til verndar og eflingar valdi sínu byggðu Svíar öfluga kastala, einkum Ábohus,
Tavastahus og Viborg, enn fremur síðar Nyslott norðar í landinu. Eru allir þessir
staðir afar merkilegir í sögu Finnlands og menjar þær, er þeir geyma, merkilegar
og dýrmætar.
Sættargerð Rússakeisara við Napoleon mikla í Tilsit varð örlagaþrungin fyrir
Finnland. Þóttust Rússar þess nú um komnir að ráðast á Finnland og brutust inn
í landið 21. febr. 1808, án þess að segja Finnum stríð á hendur. Svíar voru illa
við því búnir að veita Finnum það lið, sem þeir hefðu þurft. Mistök urðu og
nokkur í herstjórn Svía í Finnlandi og fékk harðfengi liðsins ekki bætt þau upp,
enda jafnan við ofurefli að etja. Ófriðnum lauk með fullkomnum sigri Rússa og
ekki annað að gera en að ganga að hinum hörðu kostum þeirra. Friður var
undirritaður í Fredrikshamn 17. sept. 1808. Og þar með var veldi Svía lokið í
Finnlandi. Hins vegar hófst nú einhver þungbærasti kaflinn í sögu finnsku þjóð-
arinnar undir oki Rússa. En jafnframt slær á þá sögu fögru bliki af vaknandi ætt-
jarðarást og þjóðerniskennd. Draumurinn um pólitískt sjálfstæði og menningar-
lega og efnalega viðreisn fær á sig fasta mynd þegar kemur fram á öldina. Er
allur sá kafli í sögu Finnlands furðulega sambærilegur því, sem við þekkjum úr
sögu íslands. Skáld og rithöfundar ryðja brautina í hugsun og tilfinningum, en
athafnamenn í framkvæmdum og menntamálum manna þjóðina jafnframt svo
efnalega og andlega, að henni var þess auðið, að leiða sjáfstæðisbaráttu sína
til lykta. Sem fullvalda ríki varð Finnland jafnaldri íslands.
III.
Þegar ég kom aftur til Helsingfors úr för minni um Finnland, fannst mér,
að það væri svo margt og mikið, sem fyrir augu mín og eyru hafði borið, að það
yrði mjög torvelt fyrir mig að koma skipan á það og fá um það yfirsýn. Þetta
var eins og áður segir 1928. Sjálfstæðið langþráða hafði verið fengið fyrir einum
54
á