Bændablaðið - 08.09.2022, Qupperneq 1

30-31
16. tölublað 2022 ▯ Fimmtudagur 8. september ▯ Blað nr. 617 ▯ 28. árg. ▯ Upplag 32.000 ▯ Vefur: bbl.is
Þorsteinn Sigmundsson, lífskúnstner, eggjabóndi og eplaræktandi að Elliðahvammi, ásamt barnabarnabörnum, Styrmi Snæ, Þráni Frey og Heiðdísi Örnu
við eplauppskeru sumarsins. Þorsteinn ræktar 20 ólík yrki af eplum í gróðurskála og segir að eplaræktunin veiti honum mikla ánægju og auki lífsgæðin
enda þurfi lítið fyrir henni að hafa. Uppskeran í ár er hátt á annað þúsund rauð og gul safarík og bragðgóð matarepli. – Sjá nánar á bls. 34–35.
Mynd / Óskar Andri Víðisson
Hærra afurðaverð og minni framleiðsla:
Birgðir kindakjöts í sögulegu lágmarki
Nokkuð óvenjulegar aðstæður eru
nú uppi á ýmsum sviðum varðandi
framleiðslu og sölu á kindakjöti.
Opinberar tölur um birgðastöðu
á kindakjöti gefa til kynna að aldrei
hafi jafnlítið magn kindakjöts verið
í birgðum við upphaf sláturtíðar og
nú. Þá hafa sauðfjárbændur fengið
vissa leiðréttingu á bágum kjörum
undanfarinna ára, auk þess sem
síðustu ásetningstölur gefa til kynna
að nokkur fækkun verði á gripum
sem koma til slátrunar þetta haustið.
Talið er að þessir þættir geti haft
áhrif á markaðsaðstæður kindakjöts
á næstu misserum; framboð, verð og
eftirspurn.
Samkvæmt upplýsingum frá
Mælaborði landbúnaðarins voru
birgðir kindakjöts í lok júlí rúm 767
tonn, en til samanburðar má nefna
að mánaðarsala í sama mánuði voru
rúm 500 tonn. Allar líkur eru því
á að birgðir kindakjöts frá síðasta
ári verði uppurnar nú í byrjun
sláturtíðar. Samkvæmt upplýsingum
úr matvælaráðuneytinu munu
endanlegar upplýsingar um birgðir
í lok ágústmánaðar ekki liggja
fyrir fyrr en um miðjan september,
þegar afurðastöðvar hafa skilað inn
upplýsingum um þeirra stöðu.
Ásetningur minnkað mjög á
undanförnum árum
Ágúst Torfi Hauksson, forstjóri
Kjarnafæðis Norðlenska og formaður
Samtaka sláturleyfishafa, segir að
taka verði opinberum tölum með
fyrirvara, því þær gefi aðeins til kynna
það magn sem afurðastöðvarnar
sjálfar eru með – en ekki til dæmis
kjötvinnslur og önnur fyrirtæki í
úrvinnslu kindakjöts. Munurinn sé þó
aldrei afgerandi mikill í þessu tilliti –
og tölurnar ættu því að gefa nokkuð
góða mynd. „Við erum í raun komin
á góðan stað, með einhvers konar
jafnvægispunkt á milli framleiðslu
og eftirspurnar á innanlandsmarkaði.
Framleiðslukostnaður kindakjöts
hefur hækkað mjög á undanförnum
árum og um árabil hefur afurðaverð
verið bændum óviðunandi. Því hafa
bændur minnkað mjög ásetning á
undanförnum árum, segir Ágúst.
Á milli áranna 2020 og 2021
varð 4,1 prósenta fækkun sauðfjár
í landinu, þar sem vetrarfóðruðum
kindum fækkaði úr 401.826 í
385.509. Ágúst segir að af þessu
leiði óhjákvæmilega að eitthvað
færri gripir komi til slátrunar þetta
haustið. „Það verður mjög líklega
minni framleiðsla, þó við sjáum
ekki fyrir okkur eitthvert hrun núna.
Ef hins vegar þessar verðhækkanir
til bænda hefðu ekki komið til, þá
hefði verið veruleg hætta á hruni í
næstu sláturtíð – þar sem bændur taka
ákvörðun um sinn ásetning ár fram
í tímann.“
Það var nauðsynlegt að hækka
afurðaverðið umtalsvert
„Það er alveg ljóst að eftirspurn eftir
kindakjöti getur fallið eitthvað með
hækkandi vöruverði á kindakjöti,
sem mun fylgja hækkunum
á afurðaverðinu. En það var
nauðsynlegt á þessum tímapunkti að
verð til bænda hækkaði umtalsvert
til að mæta þeim gríðarlegu
kostnaðarhækkunum sem hafa
orðið á þeirra aðföngum. Það var
alveg tómt mál að tala um lengur, að
það gangi lengur að varan sé seld á
markaði fyrir verð sem er langt undir
framleiðslukostnaði,“ segir Ágúst.
Hann bendir á að þetta sé bara
leiðrétting á kjörum sauðfjárbænda,
því fari fjarri að þessar hækkanir bæti
afkomumöguleika þeirra eitthvað
verulega. „Kostnaðarhækkanirnar
hafa verið með þvílíkum ólíkindum
að afurðaverðshækkanirnar gera lítið
annað en að halda í horfinu.
Kindakjöt hefur verið mjög
ódýrt á markaði og kannski miklu
ódýrara en það ætti að vera miðað við
framleiðslukostnað. Íslendingar eru
því góðu vanir hvað varðar verðlag
á þessari vöru og því gæti talsverð
hækkun leitt til minni eftirspurnar.
En neytendur ættu samt að hafa
það í huga að það er ekki þeim í
hag að sauðfjárbændur fái svo lítið
greitt fyrir sínar afurðir að þeim
sé nauðugur einn kostur að hætta
búskap, sem getur svo leitt af sér
vöruskort á lambakjöti.“ /smh

- Framhald á bls. 2
Fæðuöryggi Íslendinga byggist á
því að ungt fólk vilji leggja fyrir sig
búskap og bújarðir haldist í byggð.
Meðalaldur starfandi bænda er rétt
undir 60 árum og erfitt fyrir ungt fólk
að taka við keflinu. Lág afkoma og
hár stofnkostnaður verður til þess
að fólk leitar í önnur störf. Þrúgandi
skattbyrði við sölu á bújörðum
verður til þess að framleiðsluréttur
og búpeningur er seldur í burtu.
Á jörðum þar sem búskapur hefur
verið felldur niður er ólíklegt að nýir
aðilar endurreisi matvælaframleiðslu
vegna kostnaðar.
„Það hefur alltaf verið þannig og
mun verða þannig um ókomin ár að
fólk þarf að borða.
Hverri þjóð er mikilvægt að
framleiða sín matvæli því það er ekki
forgangur neinnar þjóðar að flytja
út matvæli þegar kreppir að,“ segir
Steinþór Logi Arnarson, formaður
Samtaka ungra bænda. Það er undir
stjórnvöldum komið hvort hlúa eigi
að ungu fólki sem vill stunda búskap.
Ekki dugar að lækka þröskuldinn
við að kaupa bújarðir, heldur þurfa
tekjumöguleikar og félagslegt
umhverfi að vera eftirsóknarvert.
Íslendingar þurfa að hafa aðgang
að hollum og góðum matvælum sem
framleidd eru í nálægð við neytendur.
Innlenda landbúnaðarframleiðslu er
ekki hægt að reisa við á einni nóttu
ef kreppir að. Því er nauðsynlegt að
greinin standi alltaf á traustum grunni.
/ ÁL
– Sjá nánar á bls. 20–21.
Tryggja þarf
nýliðun
Uppfærður réttalisti
32
–3328-29
Ferskir lífrænir ávextir
frá Andalúsíu í áskrift
Íslenskir karlmenn
munda nálina