Leikhúsmál - 01.11.1963, Síða 15

fúlegg eða skemmdir tómatar séu heldur fátíð hér á
landi sem mœlikvarði á undirtektir áhorfenda.
Og þannig mœtti enn lengi telja upp það, sem á daga
Lárusar dreif á þessum árum. Þetta voru umbrotaár. Urðu
að stríðsgróðaárum. Ýmsir þœttir leiklistar og skemmti-
listar héldu innreið sína inná þetta afskekkta p'áss og
slógu sveiflum I andlega lífið mörlandans. Óperur, cper-
ettur, revíur og skemmtiþœttir, tónlist og hljómsveit, —
allt þetta spratt upp á tiltölulega mjög skömmum tíma.
í leiklist urðu vaktaskipti. Yngra fólkið tók við eins og
áður er getið. Til þess að allar þessar listgreinar gœtu
blandað saman geði á eðlilegan og farsœlan hátt, þurfti
á hcefum mönnum að halda, mönnum með góða kunn-
áttu, alvöru, atorku, vilja — og listfengi. Slíkir menn
voru þá fyrir hendi. Þeir unnu úr þráðunum og sköpuðu
m.a. þá einstœðu stemningu hins „léttara leikhúss" þess-
ara ára, svo að allir, sem til þekktu, minnast þeirra sem
blómaskeiðs alþýðlegs léttleika og hlýrra hjartaróta, fá
kökk í hálsinn og verða viðkvœmir við þœr endurminn-
ingar. Flestar aðrar þjóðir eiga háttþróaða alþýðulist,
sem er þjóðlegri og meira einkennandi fyrir sérstœður
mannlífsins á hverjum stað en hin stóra alþjóðalist. Frakk-
ar hafa sín boulevardleikhús og chansons, Vinarbúar ,,die
Liadln", óperettur, Nestroy, Englendingar ,,the entertain-
ers" og Þjóðverjar kjallaraleikhúsin í Berlín eða „Volks-
sánger" í Múnchen, o.s.frv. Þessi alþýðulist er ríkur þátt-
ur þjóðlífsins og bezti spegill þess. Vísir að slíkri list hér-
lendis var skapaður á þessum árum. Og varla þarf að
taka fram, að Lárus var tvímœlalaust einn af þeim fáu
verulegu „folkeskuespillere", sem við höfum átt, þeim
stóru, œrlegu leikhúsmönnum, er sköpuðu sjarma og
glettilega ýktar þjóðlífslýsingar, mátulega viðkvœma
söngva um vín, ástir og sjómennsku og veittu kátínu og
hlýju í mannanna hjörtu. Þurr og andlaus upptalning af
nokkrum þáttum þessa starfs, eins og birtist hér að fram-
an, er auðvitað fjarska lítilsigld, hún er aðeins staksteina-
brot fyrir þá, sem muna þessa daga. Auðvitað hefur þessi
list verið harla misjöfn að gœðum, oftar léleg en stund-
um afbragð, þegar hún náði hœstu tindunum — og ávallt
einlœg. Og þegar fíflskapurinn er stórfenglegastur er
hann líka raunalegur, angurvœr, — það er hlegið sorg-
artárum. Þá er hann mannlegur, djúpsannur, svo yndis-
lega sannsögull um átök mannsins jafnt við hinar stóru
höfuðskepnur sem við kenjar og duttlunga hinna smœstu
hluta. Góður fíflskapur er góð list; „Heldur viturt fífl en
flónskan vitring", segir Fjasti í Þrettándakvöldi. — Mað-
ur, sem í upphafi hefur œtlað að mála klausturmyndir,
hefur áreiðanlega getað gcett fíflskapinn mörgum þess-
ara kosta. Þess í milli lék Lárus ávallt hjá Leikfélaginu
ýmis hlutverk, gamansöm og ekki síður alvarlegs eðlis,
allt frá Frosch í Leðurblökunni til Arngríms holdsveika
i Fjalla-Eyvindi. Auk þess var Lárus meðlimur fyrsta um-
ferðaleikflokksins, Sex í bíl, ásamt þeim Hildi Kalman,
GuðbjörgU Þorbjarnardóftur, Gunnari Eyjólfssyni, Jóni
Sigúrbjörnssyni og Þorgrími Einarssyni.
„Fólk var mjög þakklátt að fá einu sinni að sjá alvarlegri
og vandaðri sýningu útá landsbyggðinni, en það gaman-
sull, sem annars var stundum boðið uppá". Ferðuðust þau
árin 1949, 1950 og 1951 um landið og sýndu m.a. Cand-
ítu eftir Shaw. „Eitthvað þurfti maður þó að hafa til að
13