Leikhúsmál - 01.11.1963, Blaðsíða 84

MEG. Hvemig stóð á að hann fór að
kalla sig þetta? Er það enska.
PAT: Hvað?
MEG: Monsjur,
PAT: Það er mister á frönsku, er það
ekki?
MEG: Ég veit það ekki. Ég er að spyrja
þig.
PAT: Og ég er að segja þér það. Það var
í þá daga þegar hver einasta yfirstéttar-
kerling var úttútnuð af ættjarðarást og
það var talið fínt að babla írsku í gríð
og erg og taka sér írska titla.
MEG: Varstu ekki að segja að Monsjur
væri franska?
PAT: Má ég einu sinni fá að tala út?
Hvað er mister á írsku?
ROPEEN: R. Goine Vasal.
(Meg fer að hlæja).
PAT: Einmitt. Þetta reyndist sem sé ein-
um of írskt fyrir það góða fólk, og þá
fór það að kalla sig Monsjur og Madame,
allt eftir því hvort skeggvöxturinn var
mikill eða lítill.
MEG: Já, það er allt saman hálfvitlaust,
þetta fína fólk.
PAT: Monsjur var ekki hálfvitlaus þegar
ég sá hann fyrst og ekki einu sinni kvart-
vitlaus, Guð blessi hann. Sérðu þetta.
(Sýnir mynd). Monsjur á hvíta hestinum
sínum með Jesúkrossinn hátt á lofti eins
og Brian Boru þegar hann leiddi menn
sina fram til frægðaverka og dýrðar.
MEG :Líttu á aumingja hestinn.
PAT: Þetta var daginn sem þeir tóku okk-
ur til fanga. Við hefðum getað sloppið, en
Monsjur er afskaplega orðheldinn og
heiðarlegur. Hann er nefnilega Englend-
ingur.
MEG: Hann? Englendingur ? Spígspor-
andi í pilsi og þenjandi þessar sekkjapíp-
ur sínar frá morgni til kvölds.
PAT: Hann fæddist Englendingur, og hélt
áfram að vera Englendingur árum saman.
Faðir hans var biskup.
MEG: Faðir hans biskup! (Þau eru öll
góðir kaþólikkar, hörfa frá). Ég ætla að
biðja þig að vera ekki með neitt guð-
last góði! Faðir hans biskup, ekki nema
það þó !
PAT: Hann var mótmælendabiskup.
MEG: Nú Já — ja, það auðvitað allt
önnur Jóa. — (Allir koma aftur.)
RIO RITA: Þeir giftu sig meira að segja
stundum.
PAT: Monsjur gekk á alla stærstu há-
skólana í Englandi — hann og sonur
Englandskonungs sváfu meir að segja í
sama herbergi.
MEG: Mér hefði ekki þótt mikið þó þeir
hefðu sofið í sama rúminu, úr því faðir
hans var biskup.
PAT: Já, hann lifði í vellystingum prakt-
uglega og umgekkst hertoga, markgreifa,
lávarða og jarla.
MEG: Og þeir sváfu auðvitað allir í sama
herberginu ?
ROPEEN: í sama rúminu.
PAT: Æ, haldið ykkur saman. Eins og ég
var að segja, þá lifði hann lúxuslífi, þang-
að til hann uppgötvaði að hann var íri.
MEG. Varstu ekki að enda við að segja
að hann væri Englendingur ?
PAT: Hann er enskur íri.
MEG: Drottinn minn dýri, hverslags fyrir-
brigði er nú það?
PAT: Það er mótmælandi sem situr klof-
vega á hesti.
ROPEEN: Leadbeater?
PAT: Nei, enginn venjulegur mótmælandi
eins og hann Leadbeater, pípulagninga-
maðurinn hérna £ næsta húsi, ekki heldur
venjulegur appelsínusali í Belfast, jafnvel
þó hann sé svartur eins og kolaofn.
MEG: Af hverju ekki?
PAT: Af því að svoleiðis náungar vinna
fyrir sér. Enskur íri hefur ekki annað eð
gera en að þeysa um á truntunum sínum
og þamba viskí, og lesa tvíræðar bækur á
írsku í þrenningarskólanum í Oxford.
MEG: Já, nú er ég með. Hann fæddist ekki
íri, Hann varð íri.
PAT: Hann varð ekki íri. Hann fæddist
íri — í móðurætt og af því að karlinn
faðir hans fór í taugarnar á honum, þá
hallaðist hann að móðurættinni — og
gerðist íri.
MEG: Hvernig fór hann að því?
PAT: Ja, fyrst fékk hann sér pils, og svo
fór hann að spila geliskan fótbolta í
Blackeath.
MEG: Hvar er það?
PAT: í London, og svo kom uppreisnin og
þá hagaði hann sér í öllu eins og sönn
írsk hetja.
MEG: Tók sig upp og fluttist hingað til
írlands ?
PAT: Hann barðist fyrir írland, með mig
við hlið sér.
MEG: Jújú, ætli maður hafi ekki heyrt
það fyrr.
PAT: Fimm ára blóðugt stríð.
COLETTE: Ó, guð hjálpi okkur.
ROPEEN: Okkar beztu menn dóu hetju-
dauða hver um annan þveran.
PAT: Við áttum sigurinn vísan og þá allt
í einu skrifuðu þeir undir þennan djöfuls-
bölvaðan friðarsamning f London. Þeir
seldu Englendingum Ulster og sannir írar
voru neyddir til að sverja krúnunni holl-
ustueið.
ROPEEN: Hvernig í ósköpunum létu þeir
hafa sig til þess.
PAT: Ég skal segja þér hvernig það var,
Ropeen. Lloyd George og Birkenhead
kjöftuðu Michael Collins upp úr skónum,
og hann skrifaði undir skuldbindingu um
að hætta öllum vopnaviðskiptum.
MEG: Okkar menn hefðu átt að skjóta
hann fyrir það.
PAT: Það var nú akkúrat það sem þeir
gerðu.
MEG: Æ, aumingja maðurinn.
PAT: Hann var nú samt mikill hermaður
og barðist vel fyrir gamla málstaðnum.
ROPEEN: Þeir kölluðu hann „Hinn sigur-
glaða svein“.
PAT: Já, við gerðum það.
RIO RITA: Syngdu fyrir okkur um hann
Pat. (Allir taka vel í það.)
PAT: Gefðu mér tóninn, Kata.
Það var einn fagran morgun þegar blómin
léttu blund,
að út ég fór að ganga um einn grænan
skógarlund
og heyrði stúlku syngja, meðan döggin
draup af grein,
hið angurfulla kvæði um hinn sigurglaða
svein:
MEG:
Hann sterkur mjög og hraustur mjög og
íturvaxinn var,
og eins og gull af eiri hann af öðrum
mönnum bar.
ALLIR:
En slökktur nú er bjarmi s ásem úr hans
augum skein,
því frelsisvinir skut’ í nótt minn sigurglaða
svein.
Ó, hefð’ ’ann bara fallið samkvæmt fomum
írskum sið
sem hetja sönn í orustu við óvinanna lið,
og hefði kúlan verið ensk sem sundurbraut
hans bein,
þá stolt ég mundi gráta nú minn sigurglaða
svein.
MEG:
En þar sem hann í húmi nætur hinzta sinni
stóð
og niðrí bleikan svörðinn rann hans rauða
hjartablóð,
mun frelsishlynur írlands hefjast hátt með
þunga grein.
ALLIR: Og blómin hvísla ljóð mitt um
hinn sigurglaða svein.
PAT: (stynur): Já, þetta er mikil saga og
átakanleg.
MEG: Já, hún er eiginlega miklu betri en
þetta sem þeir eru með i sjónvarpinu niðri
á búlunni hjá honum Tom, „Fabian leyni-
lögreglumaður” og „Rauða akurhænan".
PAT: En sagan var ekki þar með öll. Sum-
ir okkar neituðu að viðurkenna friðar-
samningana. Við héldum baráttunni
áfram — og við lágum í því. En Monsjur
hélt tryggð við gaml málstaðinn, og ég
hélt tryggð við Monsjur gamla. Og þeg-
ar ekki var hægt að berjast lengur, þá
komum við saman hingað í þetta gamla
hús.
MEG: Þessa gömlu rottuholu.
PAT: Ja, þetta hefur að minnsta kosti
verið nógu góð hola handa mörgum
hraustum og heiðarlegum manni sem var
á hlaupum undan fjandmönnum sínum
næstu tuttugu árin.
MEG: Þú ætlar þó ekki að segja mér að
einhverjir hafi haldið áfram að hlaupa í
heil tuttugu ár ? Fyrr má nú vera út-
haldið!
82