Leikhúsmál - 01.11.1963, Qupperneq 23

Paiks, að hann,
höfundurinn, og verkin
eru samrunnin.
Við skulum þó tala aftur
um annað atriði.
Langar yður ekki að sam-
eina amerískan breytileika
og évrópska orku?
Paik: SYNTHESE er þýzkt orð.
En einnig KOMPROMISS
— mólamiðlun, eins og
við segjum, þegar við
viljum vel.
Sérhver viðurkenndur
listamaður hefur mótt
þjóst vegna þessa.
Stockhausen var só fyrsti,
sem píndist af þessu, og
hann pinist enn.
Þjóðverjar verða að þjóst.
Þó vantar hœðnina. —
Ég hef talað við Schulze,
Götz, Hoe og Jean Pierre
Wilhelm; hjá þeim hef ég
orðið var við amerísk
áhrif.
Ameríka er í fyrsta sinni
útflytjandi í listum.
Slikt veldur ótta.
Koenig: Er um önnur áhrif að
rœða?
Hvað um Austurlönd fjœr,
þaðan sem þér eruð
sjálfur œttaður?
Paik: Ég er ekki viljugur að tala
um Austur-Asíu.
Hér í Evrópu hef ég
mestan áhuga á
Zen Buddisma úr Austur-
löndum fjœr. Hann er
misskilinn hérna.
Hann hefur tvœr hliðar,
alvöruna og hversdags-
leikann.
I evrópskum Buddisma
ber mest á lífsóttanum . . .
Kant, Paskal, Heidegger.
Við komum aftur að
Amerikananum. Hann á
sér bjartsýna frjálshyggju.
Hann skilur stefnuna útfrá
„business". Ameríkaninn
hefur áhuga á tœkifœri til
að grœða peninga.
Hann hefur tileinkað sér
hina efnishyggjulegu hlið
Búddismans; ágœta hlið,
ef ykkur sýnist svo.
Ameríkaninn fékk sinn
Búddisma að mestu frá
Japan.
Japanir eru suðrœn þjóð.
Litir þeirra eru fallegir.
Þeir eru tilfinninganœmir.
Sem hernámsvald, hafa
Ameríkanar tileinkað sér
þetta.
Evrópa hefur tekið til sín
meginland Austur-Asíu:
Kína.
Caspari til dœmis.
Hann rann á rassinn.
Austurvígstöðvarnar,
og allt um það.
Caspari án expression-
isma, Cage án amerískra
áhrifa — það vœri blanda,
sem segði sex.
Koenig: Við höfum einnig
yfirleitt orðið varir við
alvöruþunga meðal
hinna amerísku tónskálda.
þeir eru engir klaufar,
þegar öllu er á botninn
hvolft.
í öðru lagi er þýzkum
tónskáldum ekki alveg
ókunnugt um breyti-
leikahugmyndina.
Áður en nafnið John Cage
þekktist í Evrópu,
léku okkar tónskáld sér
að slíkum hugsunum,
það var Earl Brown en ekki
Cage sem skrifaði
fyrstu grafisku fjölradda-
bókina. Breytileiki,
frjálslegt yfirbragð,
höfðu þegar leitt okkur
til frjálsrar,
atónal tónlistar.
Paik: Ekki held ég,
að atonal tónlist sé frjáls.
Koenig: í Evrópu á Tónsmíðin
þýðingamikla sögu.
Til dœmis tónlist
Baroktímans.
Eftir því sem aldir liðu
myndaðist hún aftur.
Það er ekki eingöngu
tilviljun.
En það er vissulega
í alvöru,
að í Evrópu verður nú til
viss áhugi á
breytileikanum.
Þegar Cage kom fram
í Darmstadt,
gladdist fólkið.
Hvaða afstöðu takið þér
sjálfur til hins evrópska
og þess ameríska?
Paik: Ég er hógvœr. Ef mér
leyfist samt sem áður
að tala um mig sjálfan:
2