Leikhúsmál - 01.11.1963, Qupperneq 43

synleg, vœnti ég, þannig að ekki
bresti spenntar menningartaugarnar,
sem þó sjálfsagt er að hafa í fórum
sínum, eða andlegt tunglœði grípi
þá, sem fást við menningu einsog
Grettir áttist við Glám á sínum tíma.
Þessar stofnanir þurfa að vera stórar
og voldugar. Við eigum enga slíka.
En höfum ekki síður en aðrir gott af
að slaka á ýmsum taugum, þótt
menningartaugarnar séu þar kannske
rírasti þátturinn. Því er Þjóðleikhúsið
eini aðilinn hérlendis, sem getur lyft
okkur upp svona endrum og eins og
gefið okkur sýnishorn af framleiðslu
hinna léttlyndari menntagyðja, sem
er og sjálfsagt, frá mínum bœjardyr-
um séð. Því hlakka ég og til þess að
sjá TÁNINGAÁSTIR.
Hins vegar er leikritavalið að öðru
leyti ákaflega tilviljanakennt, og á
það við bœði aðalleikhúsin í Reykja-
vfk. Annars vegar er rakað saman
öllum þeim leikritum ufanúr heimi,
sem mestum vinsœldum hafa náð í
það skiftið og eru reyndar flest
fjarska góð: ANDORRA, EÐLISFRÆÐ-
INGARNIR, GÍSL, þannig að þau
hlassast yfir públíkum öll á einu
brefti, en hins vegar er verið að
brambolta með nauðaómerkilega
leiki, og þá helzt allra handa gaman-
leiki, sem annars staðar eru sýndir í
3. flokks leikhúsum og á almennings-
samkundum alls konar f smábœjum
— enda eru það þessi leikrit, sem
síðan tröllrfða öllum leikhúsum og
félagsheimilum á landsbyggðinni.
Allt f bendu og biðu. Orfáum sinn-
um leynist heiðarlegt val innanum,
s. s. Á UNDANHALDI í Þjóðleikhúsinu,
en yfirleitt örlar sársjaldan á sjálf-
stœðri hugsun eða ákveðinni stefnu
hérlendra leikhúsa við efnisvalið eða
leikmenntakynningu. Þau hafa ekkert
að segja sem slfk, frá eigin brjósti.
Þau eiga ekkert form, ekkert andlit;
því enga von um sérstaka leikhúshefð
ennþá.
Eða vifa menn ekki að önnur leikrit
hafa verið skrifuð á seinni tfmum í
Bandaríkjunum en ALLIR KOMU ÞEIR
AFTUR eða FRÆNKA MÍN? Að til er
sérlega blómstrandi leikhúslíf í Frakk-
landi með mönnum í broddi fylking-
ar einsog AnouihL, Giraudoux, Sartre,
svo að einhverjir þeirra séu nefndir,
sem verið er að leika eftir vfða á
vorri jarðkúlu. Eða að til var maður,
sem hét Bertold Brecht? Það er nú
meiri útigangurinn og heiðamaður-
inn í heilum íslenzkra stórmanna leik-
hússlífsins. Og svona mœtti lengi
telja.
Nú er leikhúslífið að komast f fullan
gang. Iðnó umvefur sig þögninni.
Kallaði til sín blaðamenn einn dag-
inn, sem komu spenntir. Var þeim
tjáð, að leikárið hjá L. R. hœfist á
HART í BAK, sensatjóninni frá í fyrra,
og sennilega yrði flutt annað íslenzkt
leikrit á leikárinu. Svo mörg voru þau
orð. Ekki annað. Spenningurinn eykst.
Um það leyti, sem þefta er skrifað, er
að sfast út úr laununginni, að sýna
eigi leikrit Sartres, FANGINN í
ALTONA. Er það tilhlökkunarefni, þar
sem mál manna þeirra, sem til þekkja,
er að þetta sé eitt stórbrotnasta leik-
rit síðustu tfma.
Einnig mun vera í bígerð að reyna
að fá írska leikstjórann Mac Anna til
þess að setja á svið RÓMEÓ OG
JÚLIU Shakespeares. Kristín Anna
Þórarinsdóttir sem Júlfa.
Þjóðleikhúsið hefur gert vetrardag-
skrána heyrum kunna. Þar er sumt
harla girnilegt: TÁNINGAÁSTIR og
HAMLET, plús þetta bráðnauðsynlega
barnaleikrit, plús nokkrir enn nauð-
synlegri leiklistarlegir ómerkingar
einsog FLÓNIÐ eða þetta œvisögu-
verk um Helen Keller. Er furðulegt að
draga svona leikrit uppá svið þjóð-
leikhúss íslendinga, þar sem þau eiga
svipað erindi og lúðrasveit að leika
undir kgl. danska ballettinum. En ekki
eitf íslenzkt leikrit! Einsog enginn
skrifi leikrit hér. Eða þau séu eitthvað
lakari en sum önnur, sem þegar hafa
séð dagsins Ijós af sviðsfjölum þess
mikla leikhúss. Höfuðmarkmið þess
er, eða var a.m.k., að stuðla að fram-
gangi íslenzkrar leikritunar og sýna
íslenzka framleiðslu. Jafnvel þótt
dómar um hana kunni að eiga Iftið
skilt við lofsöng og jafnvel þótt ekki
komi aurar f kassann. Þeir koma ef-
laust af öðru. íslenzk leikritun er þó
alltaf einni reynslunni ríkari við hvert
sviðsflutt verk. Þögnin drepur hana
— einsog flest annað. Þessvegna er-
um við jú að gaspra þetta og viljum
ekki halda okkur saman. ólm.