Peningamál - 04.05.2022, Blaðsíða 11

PENINGAMÁL 2022 / 2 11
skrefinu lengra um miðjan mars og hækkaði vexti sína í
fyrsta skipti síðan árið 2018. Hann gaf einnig til kynna að
vextir yrðu hækkaðir meira en hann hafði áður sagt. Auk
þess hefur bankinn hætt skuldabréfakaupum og mun
taka að minnka skuldabréfasafn sitt á næstu mánuðum.
Englandsbanki hækkaði einnig vexti sína í mars og er það
þriðja hækkun bankans frá því í desember sl. Þá hafa
seðlabankar nokkurra annarra þróaðra ríkja haldið áfram
að hækka vexti líkt og seðlabankar fjölda nýmarkaðsríkja
(mynd I-9).
... og langtímavextir hafa hækkað um allan heim
Ávöxtunarkrafa langra skuldabréfa þróaðra ríkja hækk-
aði hratt undir lok síðasta árs og hélt sú þróun áfram í
upphafi þessa árs (mynd I-10). Eftir tímabundna lækkun
í kjölfar innrásar Rússa í Úkraínu hefur krafan hækkað
enn frekar og er nú töluvert hærri en fyrir farsóttina.
Hækkandi ávöxtunarkrafa endurspeglar væntingar um
að seðlabankar helstu iðnríkja herði hraðar á taumhaldi
sínu í ljósi versnandi verðbólguhorfa þrátt fyrir að hag-
vaxtarhorfur hafi einnig versnað. Hækkun verðbólgu-
álags á fjármálamarkaði bendir jafnframt til þess að
verðbólguvæntingar hafi hækkað, einkum til skemmri
tíma litið, en langtímaálagið hefur einnig hækkað (mynd
I-11). Hækkun álagsins kann þó einnig að endurspegla
hækkun líftímaálags ríkisbréfa (e. term premium) vegna
aukinnar óvissu um framtíðarþróun verðbólgu og vaxta,
einkum um þróun næstu ára. Líftímaálag á tíu ára ríkis-
bréf Bandaríkjanna er nú jákvætt í fyrsta sinn síðan seint
á árinu 2018. Álag styttri ríkisbréfa hefur hækkað meira
og hefur t.d. ekki verið hærra á tveggja ára bréfum í
næstum tvo áratugi. Endurspeglast það í meiri hækkun
ávöxtunarkröfu styttri ríkisbréfa en lengri og er munurinn
á kröfu tíu ára og tveggja ára bréfa orðinn nánast enginn
í Bandaríkjunum.
Fjármálaleg skilyrði hafa versnað
Það sem af er ári hefur eignaverð á alþjóðlegum fjár-
málamörkuðum gefið eftir og óvissa aukist. Lækkunin
í upphafi árs skýrðist einkum af áhyggjum af hraðari
hækkun seðlabankavaxta helstu iðnríkja en áður var
búist við. Hlutabréfaverð lækkaði enn frekar í kjölfar
innrásar Rússa í Úkraínu (mynd I-12). Ásókn í öruggari
fjáreignir, eins og gull og bandarísk ríkisskuldabréf, jókst
og sveiflur á fjármálamörkuðum jukust. Áhættu- og
vaxtaálag hækkaði einnig, einkum á áhættumeiri fjár-
eignir nýmarkaðsríkja. Þá hefur hlutabréfaverð í Kína
lækkað mikið undanfarna mánuði sem að hluta má rekja
til hertra sóttvarnaraðgerða þar í landi. Fjármálaleg skil-
yrði á heimsvísu hafa því versnað.
Vextir 10 ára ríkisskuldabréfa
1. janúar 2018 - 29. apríl 2022
Heimild: Refinitiv Datastream.
%
Mynd I-10
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
2021202020192018
Bandaríkin BretlandÞýskaland Japan
2022
Verðbólguálag á skuldabréfamarkaði1
1. janúar 2018 - 29. apríl 2022
1. Verðbólguálag fimm ár eftir fimm ár. Brotalínur sýna meðaltal frá 2012. Álagið í
Bretlandi miðast við verðvísitölu smásölu (e. Retail Price Index, RPI).
Heimild: Refinitiv Datastream.
%
Mynd I-11
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
4,5
Bandaríkin BretlandEvrusvæði
2021202020192018

2022
Alþjóðlegt hlutabréfaverð
1. janúar 2018 - 29. apríl 2022
Heimild: Refinitiv Datastream.
Vísitala, 1. jan. 2018 = 100
Mynd I-12
Evrusvæðið (EURO STOXX)
Bandaríkin (S&P 500)
Heimurinn (MSCI ACWI)
Þróuð ríki (MSCI World)
Nýmarkaðsríki (MSCI EM)
2021202020192018
60
80
100
120
140
160
180
200
2022