Peningamál - 04.05.2022, Side 34

PENINGAMÁL 2022 / 2 34
vildu og þeirra sem teljast ekki á vinnumarkaði en gætu
bæst við vinnuaflið með litlum fyrirvara. Skráð atvinnu-
leysi var 4,6% á fyrsta fjórðungi að teknu tilliti til árstíðar.
Það hefur lækkað um liðlega 6 prósentur milli ára og er nú
orðið svipað og það var á fyrsta ársfjórðungi 2020.
Draga tók úr langtímaatvinnuleysi þegar stjórnvöld
komu á sérstökum ráðningarstyrkjum í apríl í fyrra. Þótt
stór hluti þeirra styrkja hafi runnið sitt skeið undir lok
síðasta árs er ekki að sjá að það hafi dregið úr hjöðnun
atvinnuleysis. Langtímaatvinnuleysi náði hámarki í 3,4%
af vinnuaflinu í apríl 2021 en var komið niður í 1,7% í
mars sl. Það er þó enn nokkuð hátt í sögulegu samhengi
en á árunum 2013-2019 var það 0,7% að meðaltali.
Til samanburðar varð það mest 2,8% í kjölfar fjár-
málakreppunnar fyrir ríflega áratug en það var töluvert
þrálátara þá en nú og var yfir 2% fram á mitt ár 2012.
Eftirspurn eftir vinnuafli áfram mikil …
Samkvæmt árstíðarleiðréttum niðurstöðum vorkönnunar
Gallup meðal 400 stærstu fyrirtækja landsins vilja 39%
stjórnenda fjölga starfsfólki á næstu sex mánuðum en
aðeins 9% vilja fækka því. Munurinn er því 30 prósentur
og hefur verið svipaður undanfarnar fjórar kannanir. Þá
voru 5.400 laus störf á fjórða ársfjórðungi síðasta árs
samkvæmt fyrirtækjakönnun Hagstofunnar (mynd IV-3).
Lausum störfum fækkaði milli ársfjórðunga en voru þó
fleiri en á sama tíma fyrir ári. Þeim hefur einnig fjölgað
töluvert frá því sem þau voru fyrir farsóttina.
… og aðflutningur vinnuafls eykst enn
Íbúum landsins fjölgaði um 2% milli ára á fyrsta fjórð-
ungi ársins og hefur vöxturinn sótt í sig veðrið frá miðju
ári í fyrra (mynd IV-4). Liðlega helming fjölgunarinnar
má rekja til fjölgunar erlendra ríkisborgara en lægst fór
framlag þeirra í 0,1 prósentu í faraldrinum. Útlit er fyrir
að erlendum ríkisborgurum fjölgi áfram samhliða bata í
þjóðarbúskapnum og vaxandi skorti á starfsfólki.
Horfur á áframhaldandi hjöðnun atvinnuleysis
Eftirspurn eftir vinnuafli hefur verið mikil undanfarið og
atvinnuleysi hefur haldið áfram að hjaðna og er nú undir
því stigi sem talið er samræmast jafnvægi á vinnumark-
aði. Áætlað er að heildarvinnustundum fjölgi um 5½%
í ár sem er heldur meiri fjölgun en spáð var í febrúar.
Störfum fjölgar einnig hraðar en áður var spáð og því
minnkar atvinnuleysi hraðar þótt langtímahorfur hafi lítið
breyst. Talið er að það verði 4,3% að meðaltali í ár sam-
kvæmt VMK og hjaðni áfram lítillega á næstu tveimur
árum. Skráð atvinnuleysi hjaðnar hins vegar hraðar og er
áætlað að það verði komið í 3,6% í lok spátímans.
Laus störf
1. ársfj. 2019 - 4. ársfj. 2021
Heimild: Hagstofa Íslands.
Laus störf (v. ás) Hlutfall lausra starfa (h. ás)
Þúsundir starfa
Mynd IV-3
0
2
4
6
8
10
0
2
4
6
8
10
20212019
%
2020
Mannfjöldi
1. ársfj. 2011 - 1. ársfj. 2022
Heimild: Hagstofa Íslands.
Fæddir umfram látna
Aðfluttir umfram brottflutta - Íslenskir ríkisborgarar
Aðfluttir umfram brottflutta - Erlendir ríkisborgarar
Mannfjöldi
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd IV-4
-1,0
-0,5
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
2020 2019 2018 2017 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2021
Atvinnuleysi 2015-20241
1. Atvinnuleysi miðað við vinnumarkaðskönnun Hagstofu Íslands (VMK) og skráð
atvinnuleysi Vinnumálastofnunar án hlutabóta (VMST). Grunnspá Seðlabankans
2022-2024. Brotalínur sýna spá frá PM 2022/1.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Vinnumálastofnun, Seðlabanki Íslands.
VMK VMST
% af mannafla
Mynd IV-5
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2024202320222021202020192018201720162015