Peningamál - 04.05.2022, Qupperneq 38

PENINGAMÁL 2022 / 2 38
Þótt innflutt verðbólga hafi aukist hafa áhrif fram-
boðshnökra og aukinnar alþjóðlegrar verðbólgu komið
hægar fram í innlendu verðlagi en búist hafði verið við.
Að því leyti virðast áhrifin ólík því sem gerðist snemma
árs 2020 þegar gengi krónunnar lækkaði í kjölfar þess að
COVID-19-farsóttin barst til landsins en þá jókst innflutt
verðbólga mjög á skömmum tíma (myndir V-6 og V-7).
Að einhverju leyti kann það að endurspegla að áhrif
hækkunar innflutningsverðs á verðákvarðanir fyrirtækja
geta verið ólík eftir því hvort þær megi rekja til geng-
islækkunar eða hækkunar á erlendu vöruverði. Lækkun
á gengi krónunnar hefur áhrif þvert á innfluttar vörur
en framboðshnökrar og verðhækkanir á heimsmarkaði
beinast fremur að tilteknum vörum. Einnig getur tekið
tíma fyrir áhrif hækkunar flutningskostnaðar að koma
fram í verðlagi og vera má að fyrirtæki meti sem svo að
alþjóðlegar verðhækkanir séu tímabundnar og séu því
tregari til að velta þeim út í verðlag.1
Verð á þjónustu hækkar áfram
Verð á almennri þjónustu hækkaði nokkuð er leið á
síðasta ár en hægt hafði á verðhækkunum á fyrsta árs-
fjórðungi. Flugfargjöld til útlanda hækkuðu hins vegar
skarpt í apríl enda hefur olíuverð hækkað og ferðavilji
aukist töluvert að undanförnu. Verð almennrar þjónustu
hefur hækkað um 5,7% milli ára sem er nokkru meiri
árshækkun en var í lok síðasta árs.
Stjórnendur fyrirtækja búast við frekari verðhækkunum
Niðurstöður vorkönnunar Gallup á væntingum stjórn-
enda fyrirtækja benda til þess að mikil hætta sé á að
aukinn kostnaðarþrýstingur haldi áfram að skila sér út
í verðlag. Um 70% stjórnenda búast við því að verð á
eigin vöru og þjónustu hækki á næstu sex mánuðum og
um 90% þeirra búast við hækkun aðfangaverðs og er
það veruleg fjölgun frá haustkönnuninni. Í ljósi þess að
könnunin var framkvæmd að hluta til eftir að innrásin
hófst í Úkraínu koma niðurstöðurnar ekki alfarið á óvart.
Væntingar fyrirtækja endurspegla þó líklega einnig mikla
hækkun launakostnaðar að undanförnu.
Laun hafa hækkað töluvert
Þróun launavísitölunnar og vísitölu heildarlauna hefur
verið nokkuð áþekk undanfarið og hækkuðu báðar
vísitölur um 8,3% að meðaltali í fyrra (mynd V-8). Á
fyrsta fjórðungi ársins hækkaði launavísitalan um 7,2%
milli ára en frá því í mars 2019, áður en kjarasamningar
á almennum markaði tóku gildi, hefur vísitalan hækkað
1. Sjá t.d. Carrière-Swallow o.fl. (2022), „Shipping costs and inflation“,
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, IMF Working Paper nr. 2022/061.
Verð innlendrar og innfluttrar vöru
Janúar 2019 - apríl 2022
Heimild: Hagstofa Íslands.
Búvörur og grænmeti
Aðrar innlendar mat-
og drykkjarvörur
Aðrar innlendar vörur
Innfluttar mat- og drykkjarvörur
Nýir bílar og varahlutir
Aðrar innfluttar vörur (án eldsneytis)
12 mánaða breyting (%)
Mynd V-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
20222021202020192022202120202019
Innlendar vörur Innfluttar vörur
20 120 020 920 12020201 ‘22 ‘22
Verðhækkun innfluttrar mat- og drykkjarvöru
á ólíkum tímabilum1
1. Árshækkun verðs innfluttrar mat- og drykkjarvöru í VNV í kjölfar gengislækkunar
krónu eftir að COVID-19 hófst (uppphafsmæling er febrúar 2020) og í kjölfar þess að
alþjóðleg verðbólga tók að aukast hratt (upphafsmæling ágúst 2021).
Heimild: Hagstofa Íslands.
Í kjölfar gengislækkunar krónu
Í kjölfar aukinnar alþjóðlegrar verðbólgu
12 mánaða breyting (%)
Mynd V-7
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
109876543210
Fjöldi mánaða
Laun
1. ársfj. 2015 - 1. ársfj. 2022
Heimild: Hagstofa Íslands.
Launavísitala Vísitala heildarlauna
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd V-8
0
2
4
6
8
10
12
14
2021202020192018201720162015