Fréttablaðið - 25.02.2023, Blaðsíða 18

Morguninn eftir bað Ásta,
Jóhönnu að koma, sem hún gerði.
„Ég sá að þetta var að klárast.
Hann var kominn niður í 80 pró-
senta mettun með fullt súrefni.
Þetta var þriðjudagurinn 8. sept-
ember og það var fallegt veður úti.
Barnsfaðir minn bað foreldra sína
að koma og foreldrar mínir voru
heima. Við fengum prest sem sat
hjá okkur í smástund og Jóhanna
var dugleg að taka myndir. Þetta
var ótrúlega notaleg stund.“
Ásta fylgdist með mettun Stef-
áns lækka á meðan hann lá í fangi
fólksins síns, umvafinn ást.
„Hann datt út og vaknaði, opnaði
augun og kíkti eins og til að kanna
hvort mamma og pabbi væru þarna
og lokaði þeim aftur,“ rifjar hún
upp.
Ásta lýsir því hvernig hún hafi
sett Stefán í fang ömmu sinnar og
mettunin hafi dottið niður.
„Hún hafði verið í svona 40 en
datt niður í 18. Ég hugsaði: „Guð
minn góður, þetta er að gerast –
láttu mig fá hann,“ lýsir Ásta, sem
tók son sinn þá í fangið og mett-
unin hækkaði snarlega. „Hún
fór upp í 60 þegar ég fékk hann í
fangið. Hann vissi alveg hver væri
mamma sín.“
Síðasti andardrátturinn
Ásta lýsir síðustu stundunum með
frumburðinn í fanginu:
„Ég slökkti á matardælunni fyrr
um morguninn svo hún væri ekki
að truf la og gaf honum smá para-
setamol í sonduna þegar hann
varð órólegur. Hann dró andann í
síðasta skiptið í fangi mínu í horn-
inu á sófanum okkar þar sem við
sátum alltaf, á meðan þakkaði ég
honum fyrir allt sem hann gaf mér
og kenndi mér. Og sagði honum að
ég elskaði hann. Ég þakkaði honum
fyrir að hafa kennt mér að elska og
sagðist hlakka til að hitta hann
aftur á nýjum stað þegar minn tími
kæmi. Þetta var eins fallegt og gat
orðið.
Ég klæddi hann svo í fínustu
fötin sín og við fengum kælivöggu
heim svo hann gæti verið hjá okkur
í sólarhring,“ lýsir hún.
„Svo var hann í líkhúsinu á Skag-
anum við kapelluna og Jóhanna
bauð mér að koma þegar ég vildi
og ég heimsótti hann nokkrum
sinnum. Hún sat þá bara með mér,
kveikti kerti og rúllaði honum fram
í kapelluna, en hann var í vöggu
með teppið sitt og bangsa.“
Verður að hætta að grenja
Ásta lýsir Stefáni sem eftirtektar-
sömum litlum dreng með stór og
falleg augu.
„Hann var alltaf svo mikið að
spá,“ lýsir Ásta og flettir upp fallegri
mynd í símanum sínum. „Hann var
með sama háralit og ég.“
„Hann fylgdist með hjúkkunum
sitt hvoru megin við vögguna, fylgdi
eftir þeirri sem var að tala í það
skiptið. Tveimur til þremur dögum
áður en hann deyr er hann að leika
sér á leikteppi og sló í dót með hönd-
unum – barnið sem átti ekki einu
sinni að komast út af spítalanum.“
„Þó þetta hafi ekki verið lengri
tími þá var hann dásamlegur. Ég
lærði svo mikið. Ég man eftir mér
sitjandi með hann uppi í rúmi,
grenjandi á erfiðum morgni og
hafa hugsað: „Það er enginn að fara
að halda lífi í þessu barni nema þú,
Ásta. Nú verður þú bara að herða þig
og hætta að grenja.“
Aðspurð hvort þessi sára reynsla
hafi breytt henni sem manneskju
segir Ásta svo vera.
„Fyrir þetta sýndi ég varla tilfinn-
ingar. Ég hef líka valið mér þannig
leiðir í lífinu, ég lærði vélvirkjun og
starfaði lengi bara með körlum, þar
var ekki mikið verið að væla,“ segir
hún.
„Ein vinkona mín sagði að það
væri orðið styttra inn að hjarta
mínu og ég held að það sé rétt. Það
er þetta æðruleysi, maður veit ekki
hvaða hugrekki maður býr yfir
nema maður þurfi á því að halda.“
Vildi fá að vera mamma
Jóhanna Ólafsdóttir ljósmóðir varð
áhrifavaldur í lífi Ástu en eftir að
hafa heimsótt þau mæðgin dag-
lega bauð hún henni að heimsækja
Stefán Svan í kapelluna hvenær sem
var fram að jarðarför. Þegar þær svo
sátu þar saman daginn fyrir jarðar-
förina, sagði hún við Ástu: „Þú veist
að þú þarft ekki að eiga mann til að
eignast barn.“ Ásta segist þá hafa
tekið ákvörðun. „Ég fann að mig
langaði í annað barn, ég vildi fá að
vera mamma.“
Stefán lést í september 2020 og
pantaði Ásta fljótlega tíma hjá Livio,
sem býður upp á glasafrjóvgunar-
meðferðir.
„Ég fer í fyrsta viðtal þar í des-
ember,“ segir Ásta, en ári síðar fékk
hún þær gleðifréttir að hún væri
með barni.
„Sama dag fékk ég að vita að ég
hefði komist í gegnum clausus í
hjúkrunarfræðinni og fékk jákvætt
þungunarpróf eftir fyrstu tækni-
sæðingu. Þetta voru bestu jóla-
gjafirnar.“
Ásta hafði lengi haft áhuga á
hjúkrunarfræði og reynsla hennar
jók á hann, en eftir missinn tók hún
eina önn í guðfræði og segir það
hafa hjálpað sér mikið í sorginni.
„Ég hafði gott af því að velta fyrir
mér allri þessari siðfræði og af
hverju hlutirnir gerast, eða ekki. Um
haustið fór ég svo beint í hjúkrunar-
fræðina og er nú á öðru ári,“ segir
Ásta, sem er ákveðin í að ljúka jafn-
framt djáknanámi og geta þannig
aðstoðað fólk í svipuðum sporum
og hún var.
„Mig langar að gefa til baka það
sem ég hef fengið.“
Valdi rauðhærðan gjafa
Seinni meðgangan gekk vel og var
allt öðruvísi en sú fyrri.
„Ef ég hefði gengið með hann fyrst
og svo Stefán, hefði ég kveikt á því
að eitthvað væri að, að hreyfingar
væru óeðlilega litlar,“ segir Ásta og
horfir á sex mánaða soninn, Jón
Ármann Svan, í fangi sér.
Hún viðurkennir að hún hafi
verið hrædd á meðgöngunni, en
erfðalæknir hafi sannfært hana um
að engar líkur væru á að það sama
gerðist aftur.
Ásta notaði Evrópska sæðisgjafa-
bankann og valdi opinn gjafa, sem
er rauðhærður og brúneygður. „Því
mig langaði í sömu uppskrift og
Stefán,“ segir hún einlæg.
Ásta valdi nöfnin Jón og Ármann
eftir öfum sínum og eins fékk
sonurinn nafnið Svan eins og stóri
bróðir, en það er eftir systur Ástu
og ömmu sem báðar heita Svandís.
„Svo er hann Stefánsson eins og ég,
en ófeðruð börn mega vera kennd
við afa sinn. Ég hef aldrei hugsað
eins mikið til Stefáns og eftir að Jón
Ármann fæddist, um allt það sem
hann náði að gera og náði ekki að
gera. Hann gaf mér eiginleika sem
ég vissi ekki að ég byggi yfir. Jón
Ármann er svo dásamleg minning
um stóra bróður sinn, Stefán Svan.“
Á meðan Stefán Svan var veikur
fékk Ásta meðal annars fjárhagslega
styrki úr nærsamfélaginu, sem hún
er ótrúlega þakklát fyrir.
„Það er ekkert ódýrt að eignast
barn með gjafasæði en peningarnir
sem ég fékk fyrir hann Stefán minn,
hafa svolítið farið í þetta, og fyrir-
hugaða húsbyggingu“ segir hún, en
næst á dagskrá er að byggja hús fyrir
litlu fjölskylduna í sveitinni.
Öðruvísi áskoranir
Stefán Svan gat aldrei grátið með
hljóðum og Ásta segir grát Jóns
Ármanns, í hennar huga, guðs gjöf.
„Ég stóð mig jafnvel að því að
leyfa honum bara að gráta,“ segir
hún og hlær.
„Nú eru áskoranirnar allt öðru-
vísi en mér finnst þetta ekkert mál,
helst að ég þurfi að passa mig á því
að hann verði ekki of frekur,“ segir
hún og hlær.
„Ég var alltaf með Stefán í fanginu
enda vissi ég ekkert hversu lengi ég
hefði hann. Ég ákvað líka að láta
ekkert hamla mér. Ég fór til dæmis
með hann í ræktina tvisvar, og fór
meira segja ein með hann í sveit-
ina til ömmu hans og afa í Hruna-
mannahreppi. Hann fékk að fara
á hestbak og ég gisti með honum í
hjólhýsi í þrjár nætur um verslunar-
mannahelgi. Mér fannst skipta máli
að hann fengi að vera barn.“
Þótt undanfarin ár hafi sannar-
lega tekið á er Ásta hamingjusöm
nýbökuð móðir í dag.
„Það er magnað að þó að maður
myndi aldrei vilja missa barnið sitt
hefði ég ekki viljað sleppa þess-
ari reynslu. Ég tók næstum á móti
Stefáni Svan þegar hann fæddist og
fylgdi honum líka síðasta spölinn.
Að þessi litla manneskja treysti mér
til að styðja sig alla leið gerir mig
montna og þakkláta. Hann hafði
mikil áhrif á fólkið í kringum sig
og ég er ákveðin í að segja söguna
okkar sem oftast.“ n
Glitraðu með okkur
Ásta segir aðkomu Einstakra barna, stuðnings-
félags fyrir börn og ungmenni með sjaldgæfa
sjúkdóma eða heilkenni, hafa verið henni
mikilvæga. „Engin önnur samtök hefðu tekið við
okkur því greiningin er það sjaldgæf. Stuðningur
þeirra skipti miklu,“ segir hún.
Þann 28. febrúar næstkomandi er Alþjóðlegur
dagur sjaldgæfra sjúkdóma og heilkenna og
hvetja samtökin landsmenn til að hjálpa til við
að vekja samfélagslega vitund á málefninu.
Félagið var stofnað 13. mars 1997 af foreldr-
um barna sem eiga ekki heima í öðrum styrktar-
og stuðningsfélögum og eru með afar sjaldgæfa
sjúkdóma eða afar sjaldgæf heilkenni.
Slagorðið í ár er „Glitraðu með okkur“ og eru
landsmenn hvattir til að taka þátt næstkomandi
þriðjudag með því að klæða sig í glitrandi föt eða
mála sig með glimmeri og deila mynd á sam-
félagsmiðlum með myllumerkinu #einstökbörn
eða merkja @einstok.born á Instagram.
Eins má styrkja félagið með kaupum á vörum
á vefslóðinni einstokborn.is og um helgina
verður félagið með bás í Kringlunni.
Ásta Marý
eignaðist son-
inn Jón Ármann
með gjafa-
sæði og valdi
rauðhærðan
og brúneygðan
gjafa, því hana
langaði í sömu
uppskrift og af
Stefáni Svan.
FRÉTTABLAÐIÐ/
SIGTRYGGUR ARI
Ég fann að mig langaði
í annað barn. Ég vildi
fá að vera mamma.

18 HELGIN FRÉTTABLAÐIÐ 25. FEBRÚAR 2023
LAUGARDAGUR