Fréttablaðið - 25.02.2023, Blaðsíða 16

Helst hefði
ég verið til
í að vera
inni í
hlöðu og
fæða bara
með henni
ömmu.
Frumburður Ástu Marý
Stefánsdóttur, Stefán Svan,
lést í fangi hennar á sveitabæ
foreldra hennar í Hvalfjarðar-
sveit, aðeins fjögurra mánaða
gamall. Daginn fyrir jarðar-
förina sat hún yfir honum í
kapellunni og tók ákvörðun
um að eignast annað barn, ein.
Allt fas Ástu Marýjar
Stefánsdóttur bendir
til þess að hér fari
ung kona sem láti fátt
stoppa sig. Sveitastelpan
sem valdi sér vélvirkjun og starfaði
innan um karla árum saman, segist
þakklát fyrir sára reynslu sem hefur
breytt öllu, meira að segja starfs-
ferlinum, en Ásta er nú á öðru ári í
hjúkrunarfræði og ætlar einnig að
ljúka djáknanámi.
Hana langar að gefa til baka það
sem henni var gefið.
Ásta Marý varð barnshafandi árið
2019 og segir sig og barnsföðurinn
hafa verið ákveðin í að eiga barnið
saman. Sambandið hafi þó verið
f lókið og upp úr því hafi slitnað
þegar leið á meðgönguna, og hann
tekið aftur saman við fyrrverandi
konu sína, sem gerði áskoranirnar
sem á eftir komu flóknari og erfiðari.
Fæddist eins og Superman
Meðgangan gekk vel framan af en á
viku 33 mælist Ásta með háþrýsting
og er því send í vaxtarsónar þar sem
kemur í ljós að barnið er óeðlilega
smátt.
„Hann mældist aðeins 1,8 kíló og
stækkaði ekkert, ég var mæld viku-
lega og það var kannað hvort skert
f læði væri frá naflastreng en það
reyndist ekki vera,“ segir Ásta, svo
ástæða smæðarinnar var hulin.
„Ég var sett 30. maí en fæðingar-
læknirinn ákvað að setja mig af
stað við 37. viku, því hann var ekki
að stækka. Ég var komin 37 vikur
á laugardegi, og átti að fara í gang-
setningu eftir helgina, en svo bara
malla ég í gang þarna á laugardeg-
inum.“
Eins og fyrr segir býr Ásta í Hval-
fjarðarsveit en ákveðið hafði verið
að barnið skyldi koma í heiminn á
Landspítala svo stutt væri í Vöku-
deildina ef eitthvað amaði að. „Í
einum læknatímanum þá sagði
fæðingarlæknirinn að mögulega
gæti verið um heilkenni eða eitt-
hvað slíkt að ræða, svo ég er viss um
að þá hafi undirmeðvitundin farið í
gang og undirbúið mig fyrir það sem
koma skyldi,“ segir hún.
„Til að gera langa sögu stutta, þá
rétt náði ég inn á fæðingardeild. Ég
þurfti að byrja að rembast fyrir utan
og rétt komst inn á stofu þar sem
ljósmóðirin fékk legvatnið framan
í sig og hann var fæddur hálftíma
síðar. Hann var bara eins og Super-
man með hendina útrétta fyrir ofan
höfuð.“
Langaði að fæða inni í hlöðu
Ásta hafði ekki ráðgert að hafa ein-
hvern með sér í fæðingunni, annan
en heilbrigðisstarfsfólk. „Ég treysti
engum öðrum en sjálfri mér í þetta
verkefni,“ segir hún og hlær. „Það
var náttúrulega sauðburður á þess-
um tíma og ég tengi sterkt við kind-
urnar. Helst hefði ég verið til í að
vera inni í hlöðu og fæða bara með
henni ömmu,“ segir hún og skellir
upp úr. „Ég fór ekki á neitt fæðingar-
námskeið vegna Covid svo ég notaði
bara reynslu mína úr sveitinni til
að hjálpa mér og hugsaði með mér:
„Ég er bara eins og kind, ég get gert
þetta.“
Móðir Ástu og systir höfðu brun-
Hann er dásamleg minning um stóra bróður
Ásta Marý nýtti fjármunina sem safnað var fyrir hana í veikindum frumburðarins, Stefáns Svans, til að fara í tæknisæðingu og á nú sex mánaða gamlan son, Jón Ármann. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Björk
Eiðsdóttir
bjork
@frettabladid.is
að með henni í bæinn og var henni
boðið að hafa aðra hvora með sér
og valdi móður sína. „Það gafst ekki
einu sinni tími til að taka myndir
eða neitt. Ég rétt náði að koma því
til skila að ég vildi klippa á nafla-
strenginn,“ segir Ásta, sem auð-
vitað gerði það bara sjálf. „Svo var
kominn fjöldi lækna og það þurfti
að pumpa í hann lífi og ég fékk hann
stuttlega í fangið áður en farið var
með hann á Vökudeild.“
Krumpaður lítill álfur
Drengurinn var agnarsmár, aðeins
átta merkur og átti erfitt með andar-
drátt og var því farið með hann á
Vökudeild á meðan Ásta var saumuð
og faðir hans kom til að líta hann
augum. Á Vökudeild var hann settur
í öndunarvél en var svo tekinn úr
henni áður en foreldrarnir sáu hann.
„Þegar ég fékk hann í fangið sá ég
að hann var með mjög sérstakt útlit
sem svo kom í ljós að tengist þessu
heilkenni, “ segir Ásta. „Það er mjög
lítill munnur sem vísar mikið niður
á við og eyrun eru svolítið neðarlega.
En ég tengdi auðvitað ekkert, fannst
hann bara eins og krumpaður lítill
álfur.“
Læknarnir voru óvissir um hvað
amaði að og vildu lítið segja fyrr en
svör við DNA-rannsókn kæmu frá
Íslenskri erfðagreiningu. „Okkur var
sagt að það tæki einn til sex mánuði
að fá svör, en fengum þau svo innan
fjögurra vikna.“
Fyrstu þremur vikum lífs síns
varði litli drengurinn á gjörgæslu
Vökudeildar og það gekk á ýmsu
þann tíma.
„Ég man enn eftir tilfinningunni
þegar ég áttaði mig á því að barnið
mitt væri veikasta barnið á Vöku-
deildinni,“ segir Ásta.
„Fjögurra daga gamall er hann
settur í stóra aðgerð, hann var hættur
að melta og öll mjólk kom upp úr
honum. Hann fór ekkert á brjóst
enda með ofboðslega lítinn munn
og smár og nærðist alla ævi í gegnum
sondu.“
Læknarnir voru ekki með svör við
því hvað olli veikindunum en for-
eldrar hans voru kallaðir á fund þar
sem þeim var sagt: „Barnið ykkar er
mjög veikt en við vitum ekkert hvað
amar að.“
Ótrúlegur bati
Þeim var sagt að skoða þyrfti margt
en best væri þó að byrja á aðgerð-
inni, enda væri orðin súrefnisþurrð
í görnunum. Læknar mæltu þó með
því að litli drengurinn yrði skírður.
Tími til þess gafst þó ekki fyrr en
að aðgerð yfirstaðinni, þar sem litli
drengurinn fékk nafnið sitt, Stefán
Svan, tengdur við öndunarvél, í lít-
illi athöfn á Vökudeild.
„Það kom aldrei annað til greina
en að hann fengi nafn pabba míns,
Stefán. Ég man þó eftir að hafa
hugsað að ef hann myndi deyja væri
leiðinlegt að geta ekki notað nafnið.
En þetta var samt fyrsta barnið mitt
og ég vildi að hann myndi heita eftir
pabba.“
Næstu dagar einkenndust af
óvissu og eitt sinn þegar foreldr-
arnir skruppu frá til að borða var
hringt frá Vökudeild.
„Þá var okkur sagt að koma sem
fyrst því hann væri orðinn rosalega
veikur. Þau vildu undirbúa okkur
fyrir að það væri ekkert meira hægt
að gera. Hann var með lungna-
sýkingu, lungun hans voru að bila,
en það er talið að langvarandi önd-
unarvélarnotkun skemmi lungun,“
segir Ásta.
Þau sátu hjá honum fram á nótt
þar til ástand hans varð stabílla.
16 HELGIN FRÉTTABLAÐIÐ 25. FEBRÚAR 2023
LAUGARDAGUR