Fréttablaðið - 04.03.2023, Blaðsíða 8

Ótti minn er einkum
sá að það gjósi að
sumarlagi.
Þorvaldur
Þórðarson, eld-
fjallafræðingur
benediktboas@frettabladid.is
Skólamál „Áhyggjuefni er að sjá
dvínandi ánægju bæjarbúa með
þjónustu leikskóla sveitarfélagsins,“
segir í bókun minnihlutans á Akur­
eyri um niðurstöður þjónustukönn­
unar Gallup fyrir árið 2022 sem
kynnt var í bæjarstjórn í vikunni.
Í könnuninni kemur fram að 17
prósent íbúa eru óánægð með þjón­
ustu leikskóla sveitarfélagsins. Mest
er óánægjan hjá þeim sem eiga tvö
börn. 27 prósent þeirra eru óánægð
með þjónustu leikskóla sveitar­
félagsins.
Þegar litið er til aldurs er lang­
mest óánægja hjá ungum foreldr­
um, á aldrinum 25–34 ára. 45 pró­
sent þeirra eru óánægð.
„Við teljum mikilvægt að greina
sérstaklega þá niðurstöðu með það
að markmiði að stuðla að úrbótum
og aukinni ánægju, enda um mikil­
væga grunnþjónustu að ræða,“ segir
enn fremur í bókuninni. n
Helmingur ungra foreldra er ósáttur
Leikskólar á Akureyri fá falleinkunn
frá íbúum. Fréttablaðið/Vilhelm
Komi til sprengigoss í Öskju,
svipaðs því og varð 1875, þeyt­
ist gjóskan 25 til 30 kílómetra
upp í heiðhvolfið. Verði gosið
að sumarlagi eru hundruð
ferðamanna í bráðri hættu.
ser@frettabladid.is
náttúruvá Askja fer að ræskja sig,
að því er jarðeðlisfræðingar telja,
en Ármann Höskuldsson, eldfjalla­
fræðingur við Jarðvísindastofnun
Háskóla Íslands, segir að aukinn
jarðhiti við Öskjuvatn þýði að það
styttist í eldgos.
Hann bendir á að yfirborðsvatn
Öskjuvatns sé komið yfir tveggja
gráðu hita og greining gervihnatta­
mynda sýni að vatnið sé að hitna
jafnt og þétt.
Eldfjallafræðingurinn Þorvaldur
Þórðarson er sama sinnis. „Askja
virðist vera að undirbúa sig fyrir
að hósta verulega,“ segir hann, en
bætir því jafnharðan við að það
sé ekkert gamanmál ef gosið fari á
versta veg.
„Ótti minn er einkum sá að það
gjósi að sumarlagi, en þá eru hund­
ruð ferðamanna í hættu,“ segir Þor­
valdur og bendir á að áhrifasvæði
Öskjugoss sé stórt, líklega ekki
minna en um þrjátíu kílómetra
radíus í kringum Dyngjufjöll.
„Það er varla nokkur tími til að
vara fólk við.“
Hann minnir á alvarleika máls­
ins, á þriðja tug ferðamanna hafi
látist þegar Hvíta eyja út af Nýja­
Sjálandi spjó eldi nýverið, en henni
svipi til Öskjusvæðisins hvað vin­
sældir og aðdráttarafl varði.
„Tilfinning mín er sú að vænt­
anlegt eldgos í Öskju verði súrt
sprengigos,“ segir Þorvaldur. „Það
byggi ég á því að kvikan er ekki
nema á um þriggja kílómetra dýpi.“
Sprengigos hefði mikil áhrif og
víða. „Það varir að vísu ekki lengi,
líklega einn og hálfan dag eða svo,“
lýsir Þorvaldur. „En mjög öflugt og
hreint sprengigos þeytir gjóskunni
einhverja 25 til 30 kílómetra upp í
heiðhvolfið og dreifir henni austur
yfir meginland Evrópu og Bret­
landseyjar. Og áhrifin geta verið
langvinn,“ segir fræðimaðurinn.
Hann vitnar í söguna. Í Öskju­
gosinu 1875, sem var sprengigos,
hafi áhrifin verið mikil og söguleg.
Telur sprengigos í Öskju
líklegra en sprungugos
Frá síðasta eldgosi í Öskju, 1961, sem var sprungugos með þunnfljótandi
basalthrauni, en gos af því tagi geta varað í vikur eða mánuði.
mynd/skjáskot
Yfirborðsvatn er komið yfir tveggja gráðu hita og greining gervihnattamynda sýnir að vatnið sé að hitna jafnt og þétt.
Ein virkasta eldstöðin
Askja er ein virkasta eldstöð
landsins, á pari við Gríms-
vötn, Heklu og Kötlu hvað
tíðni gosa og framleiðni
varðar. Frá henni geta komið
afar víðfeðm hraun, svo sem
eins og blasir við um allar
nálægar grundir við hana.
Vísindamenn ætla að frá
henni hafi komið á bilinu 40
til 50 rúmkílómetrar af hrauni
á síðustu sjö þúsund árum.
Mörg eldfjöll tilbúin
Íslendingar búa í nágrenni við
30 virk eldfjöll, en vísinda-
menn segja að óvenjumörg
þeirra séu komin á tíma.
Hekla virðist vera fullþanin,
Öræfajökull er órólegur,
Katla bærir á sér og upp-
söfnuð jarðskjálftavirkni í
Grímsvötnum er meiri nú en
fyrir eldgosið 2004 og 2011.
Og loks heldur landris áfram
við Öskju.
„Byggðirnar í kring, svo sem á Jök­
uldal, fóru í eyði, svo fólkið flúði svo
að segja beint í skip og sigldi vestur
um haf,“ rifjar hann upp, en land­
flóttinn varð verulegur.
Hin sviðsmyndin sem blasi við er
að næsta gos í Öskju verði áþekkt
því sem varð 1961, en það var
sprungugos. „Þá er aflið minna og
hraunið þunnfljótandi,“ segir Þor­
valdur og tekur fram að basaltgos
af því tagi geti varað mun lengur
en sprengigos, líklega vikur, ef ekki
mánuði. n
olafur@frettabladid.is
StJórnSÝSla Seðlabankinn hefur
sent svar vegna fyrirspurnar Frétta­
blaðsins um viðskipti Hauks C. Bene­
diktssonar, framkvæmdastjóra fjár­
málastöðugleika í Seðlabankanum,
og Steinars Þórs Guðgeirssonar
lögmanns, með Hraunból ehf., sem
Haukur keypti af lögfræðistofu
Steinars í nóvember 2019. Haukur
virðist hafa fengið félagið með 21,5
milljóna eigið fé endurgjaldslaust,
ef marka má ársreikning lögfræði­
stofunnar fyrir 2019. Steinar er enn
skráður stjórnarmaður félagsins.
Steinar Þór hefur á liðnum árum
fengið hundruð milljóna greidd frá
Seðlabankanum og fjármálaráðu­
neytinu fyrir umfangsmikil ráðgjaf­
arstörf, meðal annars frá Eignasafni
Seðlabanka Íslands ehf., sem Haukur
stýrði, og Lindarhvoli ehf., þar sem
Haukur var stjórnarmaður.
Meðal þess sem spurt var um var
hvort Seðlabankinn teldi eðlilegt að
framkvæmdastjóri hjá bankanum
eigi viðskipti af þessu tagi við ein­
stakling sem er í umsvifamiklu við­
skiptasambandi við bankann.
Í svarinu er vísað í starfsreglur
bankans um atvinnuþátttöku starfs­
manna og setu í stjórnum, sem ekki
verður séð að eigi við um það tilfelli
sem hér var spurt um. n
Haldlaus svör frá Seðlabankanum
Ásgeir Jónsson,
seðlabanka-
stjóri
8 fréTTir FRÉTTABLAÐIÐ 4. mARs 2023
LAUGArDAGUr