Arkitektúr og skipulag - 01.04.1992, Blaðsíða 81

framleitt er úr timbri.
I fyrsta lagi breytir timbrið sér
eftir rakanum sem er í loftinu á
hverjum tíma.
I öðru lagi byrjar birtan að brjóta
viðinn niður frá fyrsta augnabliki
sem hún fær að skína á hann
beran.
I þriðja lagi er viðurinn lífrænt
efni sem náttúrunni er ætlað að
brjóta niður og því verðum við að
verja hann frá því augnabliki sem
hann fellur fyrir öxi skógar-
höggsmannsins og svo lengi sem
við viljum njóta hans.
En til þess að sýkingar eða fúi geti
myndast t viðnum þarf vatn,
súrefni og hita. Þar sem erfitt er
að útiloka súrefni og hita er
vörnin í því fólgin að gæta þess,
að viðurinn fá ekki of mikið af
vatni, en það getur maður gert
með því að hafa í huga eftirtalin
atriði:
1. Velja rétta viðartegund fyrir
rétt umhverfi.
2. Timburraki skal vera í
samræmi við það umhverfi sem
timbrið á að vera í.
3. Fylgj a þarf þe im upplýsingum
sem segja hvernig viðurinn á að
snúa gegn veðri eða hvernig
hann skal unninn.
4. Að viðurinn sé sem mest í
skjóli.
5. Að vatn renni frá honum.
6. Að notuð sé droparauf.
7. Að viðurinn sé ekki í
snertingu við jörð.
8. Að þess sé gætt að viðurinn
sé loftræstur.
9. Að gagnvörn og
yfirborðsmeðhöndlun sé unnin á
réttum tíma og í samræmi við
tæknilegar upplýsingar.
Um hvert og eitt af þessum
atriðum er hægt að skrifa heilar
bækur en þó vil ég nefna níunda
liðinn sérstaklega því nýjar
rannsóknir hafa sýnt að því fyrr
sem þú berð á viðinn eftir vinnslu
því betur festist yfirborðsefnið
við. Þessu veldur birtan en hún
byrjar að brjóta niður viðinn
þannig að efsti hluti yfirborðsins
verður lausari í sér og viðloðunin
versnar fljótt ef ekkert er aðhafst.
Eitt er það sem snýr beint að
hönnun mannvirkja og verk-
efninu „Rétt notkun á timbri” er
ætlað að takast á við, en það er
styrktarflokkun á timbri og
merking á timbrinu þannig að
byggingafulltrúar í hverju tilfelli
geti séð í hvaða flokki efnið er og
hvaðan það kemur. Þetta mun
leiða til þess að í staðinn fyrir að
eingöngu sé notast við K18 við
hönnun þá verði hægt að nota
K24 og K30 (sbr. ÍST DS413).
I tengslum við verkefnið hefur
verið gefið út rit sem heitir sama
nafni og verkefnið „Rétt notkun á
timbri”. Því er ætlað að auka
þekkingu þeirra sem nota timbur,
skýra orð og hugtök sem því
tengjast og auðvelda notendum
valið, hvort sem um er að ræða
smíðavið eða vörur unnar úr
timbri. Ritinu er fyrst og fremst
ætlað að vera uppsláttarrit fyrir þá
sem vilja leita upplýsinga um
timbur, hvort sem þeir eru
hönnuðir, byggingameistarar eða
almennir notendur. Ritið skiptist
í sjö kafla:
1. kaflinn heitir „Rétt notkun á
timbri“ og fjallar um eiginleika
grenis og furu sem byggingarefnis,
gerð trésins og styrkleika, einnig
fylgja með ýmsar tæknilegar
upplýsingar því tengdar.
2. kaflinn heitir „Flokkun á
timbri” en þar er fjallað um
mismuninn á útlitsflokkun og
styrkleikaflokkun og hvernig
timbur er yfirleitt flokkað hér á
landi og annars staðar.
3. kaflinn heitir „Unnið timb-
ur” og fjallar um heiti á unnu
timbri, stærðum á því og einnig
hvernig við getum flokkað gæðin.
4- kaflinn heitir „Límtré og
fingrað timbur” en þar er fjallað
um límtré, hvernig það er byggt
upp og hvernig á að panta það og
meðhöndla.
5. kafli heitir „Gagnvarið
timbur”, þar er fjallað um gagn-
varnaraðferðir og flokka, sýnd
notkunarsvið, og tekin dæmi.
6. kafli heitir „Meðhöndlun og
geymsla á timbri”. 1 þessum kafla
er fjallað um nauðsyn þess að
geyma timbur við rétt rakastig og
á réttan hátt. I kaflanum er
einnig fjallað um heiti á mismun-
andi rakastigum timburs eins og
t.d. húsþurrt timbur.
7. kaflinn fjallar um plötuefni,
þ.e.a.s. krossvið, spónaplötur og
trétrefjaplötur. Fjallað er um
hvernig þessar plötur eru fram-
leiddar, hvaða tegundir eru til
hvert er notkunarsvið þeirra og
tæknilegir eiginleikar og gæði.
Inni í opnu ritsins er laust
veggspjald þar sem sýnt er timb-
urhús og tekin dæmi um val á
efni í einstaka byggingahluta
hússins og hvaða gæði á að velja.
Einnig eru skýrð orð og hugtök
sem oft hafa vafist fyrir mönnum.
I framhaldi á þessu riti munu
koma fleirri rit um timbur þar sem
fjallað verður um afmörkuð svið.
Það næsta sem mun koma út mun
fjalla um styrkleika-
flokkun á timbri. I því riti verður
fjallað um hvernig timbur er
styrkleikaflokkað og fjallað um
einstaka galla í timbri. Er vonast
til að þetta framtak muni mælast
vel fyrir hjá þeim sem nota
timbur eða eru að hugsa um að
nota það. Þeir sem hafa áhuga á
því að kaupa ritið „Rétt notkun á
timbri” geta fengið það hjá Rann-
sóknastofnun byggingariðnaðar-
ins, BYKO eða Húsasmiðjunni og
kostar það kr. 500.-. ■
79