AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.03.1994, Blaðsíða 24

UTFLUTNINGUR A
DAVÍÐ SCH. THORSTEINSSON
slenskt vatn er mikil auðlind og ég er ekki í vafa
um að í því gætu falist miklir framtíðar-
möguleikar fyrir íslendinga. íslenskt vatn gæti
vel orðið þýðingarmikil útflutningsgrein ef rétt
væri á haldið. Þar erum við ekki að tala um mengandi
verksmiðjur, heldur sjálfbæra, ómengandi stóriðju
sem getur framleitt afurð sem er um 10 sinnum dýrari
en bensín á erlendum mörkuðum.
En þó að við getum öll horft á og handleikið íslenskt
vatn sem nú rennnur ómengað og ónotað til sjávar
þá er það hægara sagt en gert að gera sér úr því
annan mat en að drekka það úr bæjarlæknum. Það
sem er sennilega mesti þröskuldurinn í vegi þeirra
íslendinga sem hafa annan metnað en að selja
óunnið eða lítið unnið hréfni tl útlanda er óvinsamlegt
umhverfi atvinnurekstrar á íslandi. Sú afstaða er land-
læg að ef þú græðir, þá ert þú þjófur- ef þú tapar, þá
ert þú amingi. íslendingar sem vilja hasla sér völl
erlendis eru líka bundnir átthagafjötrum. Athafna-
menn og fulltrúar hins opinbera eru látnir greiða him-
inhá flugfargjöld sem eru svo notuð til að greiða niður
fargjöld í skemmti-og innkaupaferðum.
Fjármagnskostnaður okkar hefur verið miklu hærri
en hjá þeim sem við okkur keppa. Til skamms tíma
var víxlakostnaður meira en 30% á ár miðað vð 45
daga viðskiptavíxil. Þannig okur er óþekkt í okkar
samkeppnislöndum enda geta engin iðnfyrirtæki
þrifist við svona aðstæður. Það er líka sjálfsögð jafn-
réttiskrafa að útlendingum séu ekki boðin betri kjör
hvað viðvíkur orkuverði og skattlagningu en við
innfæddir njótum í okkar eigin landi!
Til viðbótar við ofangreindar aðstæður þá er íslenskur
markaður það smár að við getum ekki prófað okkur
áfram á heimamarkaði eins og stærri þjóðir áður en
farið er að flytja út. Við þurfum því að talsverðu leyti
að renna blint í sjóinn. Þó er hægt að minnka þessa
áhættu með því að reyna að mynda okkur sérstöðu
sem við gerðum m.a. með því að þróa sérstakar
umbúðir, bæði plastdósir og plastflöskur sem hafa
gert okkur kleift að bjóða fram hágæða vöru sem
stenst fyllilega gæðasamanburð við það besta sem
gerist i heiminum.
Hvað viðvíkur útflutningi íslendinga á vatni þá er
mesta hættan sú að þeir sem eru að reyna að hasla
sér völl á þessu sviði erlendis selji þetta vatn of ódýrt.
Það skiptir verulegu máli að þetta vatn sé alltaf selt
mun dýrara en sambærilegar erlendar vörur sem eru
úr menguðu vatni sem stundum hefur farið 15-20
sinnum í gegnum ólíka meltingarvegi! í Banda-
ríkjunum selst hver vatnsdós á um 1 dollar eða á um
10 sinnum meira en sama magn af bensíni.
Við höfum líka alltof mikla tilhneigingu til þess að
krefjast of skjóts árangurs og gerum okkur engan
veginn grein fyrir þeim tíma og þeirri þrautseigju sem
þarf til þess að vinna markað fyrir svona vöru erlend-
is. Hér þýðir ekkert bráðlæti. íslenskt vatn er mjög
gott og ómengað og það þarf líka að njóta þeirrar
ímyndar að það sé heimsins besta vatn! Við höfum
lagt áherslu á að selja þetta vatn fyrst um sinn
aðallega til betri hótela, veitingastaða, heilsubúða
og annars staðar þar sem menn eru tilbúnir til þess
að borga hátt verð fyrir þetta góða vatn. íslenskt
bergvatn h.f. hefur lagt gífurlega fjármuni í að undir-
búa útflutning á þessu vatni og það er ekki raunhæft
að gera þá kröfu að allur þessi undirbúningur skili
sér á nokkrum árum.
Ég er þeirrar skoðunar að íslenskt, heilnæmt vatn sé
ein mikilvægasta auðlind íslendinga. í öllum aðliggj-
andi löndum sjáum við vaxandi mengun, rányrkju
og skort á hreinu vatni, sem er grundvallar lífsnauð-
syn hvers einasta manns. Þrátt fyrir átak víða um heim
til þess að sporna við þessari þróun mun líða langur
tími þangað til vatnskerfi jarðarinnar kemst í samt
lag aftur, ef það gerir það þá nokkurn tíma. í íslensku
grunnvatni og jöklum eigum við forðabúr af tæru og
ómenguðu vatni og í því liggja framtíðarmöguleikar
okkar á þessu sviði.
Alltof margir íslendingar geta samt ekki losnað við
þá hlekki hugarfarsins að við eigum fyrst og fremst
möguleika sem hráefnisframleiðsluland. Ég hef lengi
verið á annarri skoðun. Við eigum að byggja hér upp
hátækniiðnað og nýta þekkingu íslendinga, innlent
hráefni og orkuna til þess að búa hér til neytenda-
vörur í hæsta gæðaflokki. Auðvitað eigum við sjálf
að tappa okkar vatni á flöskur eða dósir. Það væri
glæpsamleg sóun á dýrmætri auðlind að flytja þetta
vatn í tankskipum til áfyllingar erlendis auk þess sem
það skilar ekki nema broti af því til þjóðarbúsins sem
verið gæti. ■
22
J