AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.03.1994, Blaðsíða 21

Tjörnin í Fjölskyldugarði með blómstrandi Hofsóley.
Tjarnir hafa ekki orðiö almennar í görðum hjá fólki
eða á öðrum stöðum, þekking er lítil á uppbyggingu
°9 viðhaldi. Sérstakurvatnagróður er ekki fáanlegur
í gróðrarstöðvum. En það er ekkert sem mælir á móti
Því að við getum gert okkar tjarnir og þetta þurfa
ekki að verða sérstaklega dýr eða flókin mannvirki.
TilPúnar tjarnir þurfti áður fyrr að steypa upp en með
tilkomu þéttidúka af ýmsu tagi má byggja upp tjarnir
á einfaldari hátt. Heppileg lögun, stærð og efnisval
tjarnarinnar ráðast að miklu leyti af stærð og stíl
garðsins en einnig af eigin óskum og tilkostnaði.
Auðveldast er að nota þéttidúk, sérstaklega ef tjörnin
á að hafa náttúrlegt yfirbragð, því hylja má kantana
°g dúkurinn verður tiltölulega lítið áberandi. Dúkur
er langheppilegasta lausnin fyrir stórar tjarnir. Þétti-
dúkurinn er oftast PVC- eða Butyl-dúkur en einnig er
til eins konar leirdúkur (bentóntt) sem er eiginlega
leirlag sem nota má í stærri tjarnir. Dúka þessa er
hægt að fá í ýmsum stærðum og hægt að sníða þá
til þannig að passi hvaða lögun sem er. Butyl-dúkur
er teygjanlegur og þolinn gagnvart útfjólubláu Ijósi,
gerlagróðri og hitasveiflum og með endingu upp á
40-50 ár. PVC-dúkar eru tiltölulega sterkir og
teygjuþolnir og hafa a.m.k. 10-15 ára endingartíma.
Peir eru þolnir gagnvart frosti og gerlagróðri en þola
illa sólarljós. Svartur dúkur er heppilegastur, svart
drekkur í sig Ijós og hita auk þess að tjörnin virðist
náttúrlegri og það verður meiri speglun en ef notaður
er Ijósari litur. Leirdúkurinn er leirlag sem haldið er
saman með trefjadúk. Eftir að búið er að leggja
dúkinn og fylla á með vatni þenst leirinn margfalt út
og verður að þéttu leirlagi. Minni háttar göt lokast af
sjáltu sér því leirinn rennur til og lokar gatinu.
Til þess að halda jöfnu yfirborði í tjörn þarf að vera
yfirfall, þ.e. frárennslislögn sem tekur við vatni þegar
vatnsyfirborð nær ákveðinni hæð. Niðurfall í tjörninni
er kostur en er ekki nauðsynlegt, hægt er að ausa
eða dæla úr tjörninni ef þarf að tæma hana. Nauð-
synlegt getur reynst að leggja drenlögn undir tjörnina
ef hætta er á að vatn geti safnast fyrir utan við sjálfa
tjörnina. Hliðar tjarnarinnar ættu helst að vera með
einhverjum halla svo ísinn á veturna þrýstist upp úr
tjörninni í stað þess að sprengja hana.
Gróðurinn áyfirleittalltaf heima íeðavið vatn. Plöntur
lifa við ýmiss konar skilyrði, allt frá því að lifa í vatninu
til plantna sem þrífast í blautum jarðvegi. Notkun
þekktra erlendra tjarnaplantna svo sem vatnalilja er
ekki mikil hérlendis enda er veðráttan óhagstæð. Ef
hægt er að lagfæra skilyrðin eitthvað, s.s. að skýla
tjörninni á veturna, halda yl í henni, svo ekki sé talað
um að tjörnin sé inni í garðskála, þá aukast mögu-
leikarnir mikið. íslenskar plöntur má mjög gjarnan
19