Bændablaðið - 04.04.2023, Blaðsíða 2

2 Bændablaðið | Þriðjudagur 4. apríl 2023
FRÉTTIR
Gæði fyrir dýrin og þig!
FB Reykjavík
Korngarðar 12
570 9800
FB Selfoss
Austurvegur 64 a
570 9840
FB Hvolsvöllur
Duftþaksbraut 1
570 9850
www.fodur.is
fodur@fodur.is
Allir félagmenn Bændasamtaka
Íslands á aldrinum 18-74 ára eru
tryggðir með tímabundna afleysingu
í allt að sex mánuði, verði þeir
ófærir til starfa af völdum slyss
eða sjúkdóms, samkvæmt nýjum
samningi BÍ og Sjóvár.
Skilyrði bótaréttar er að
félagsmaður hafi verið óvinnufær
að lágmarki 50 prósent í minnst þrjá
mánuði, en engar bætur fást fyrir fyrsta
mánuðinn. Mánaðarleg upphæð er
350 þúsund krónur til þeirra sem eru
algerlega óstarfhæfir og greiðast bætur
í hámark sex mánuði á bótatímanum.
Bændasamtök Íslands halda skrá utan
um vátryggða félagsmenn sem eru
2.463 talsins.
Vigdís Häsler, framkvæmdastjóri
BÍ, segir hóptrygginguna tímamóta-
samning og eitt skref í átt að því
að koma á heildstæðri og öflugri
afleysingaþjónustu fyrir bændur.
„Ýmsar fyrirmyndir er að finna frá
löndunum í kringum okkur, t.a.m. frá
Finnlandi og Noregi, en þess má geta
að sjúkra- og afleysingaþjónusta hefur
verið hluti af norskum landbúnaði
frá árinu 1991 og er ætlað að tryggja
afleysingaþjónustu þegar veikindi
eða slys ber að höndum. Óþarft er að
fara mörgum orðum um mikilvægi
innlendrar landbúnaðarframleiðslu
með vísan til fæðuöryggis þjóðar, en
í öllum málflutningi um starfsskilyrði
bænda er þó tilefni til þess að árétta
um mikilvægi þess að styrkja
stoðir fæðuöryggis og áfallaþol
samfélagsins. Er framboð skipulagðrar
afleysingaþjónustu við bændur
mikilvægur þáttur í því verkefni, en
nýliðun í greininni gengur hægt og
meðalaldur félagsmanna BÍ er um 57
ár.“ Hóptryggingin tók gildi þann
1. apríl sl. Starfsmenn BÍ upplýsa
félagsmenn nánar um tilvist og efni
vátryggingarinnar og þá skilmála
sem um hana gilda. /ÁL-ghp
Félagsmenn tryggðir
Búnaðarþing:
Krafturinn og frumkvæðið
þarf að koma frá bændum
Búnaðarþing var haldið dagana 30.
og 31. mars síðastliðinn. Svandís
Svavarsdóttir matvælaráðherra
ávarpaði þingið við setningu
þess. Hún sagði fyrsta starfsár
matvælaráðuneytisins hafa styrkt
hana í þeirri trú að framtíðin
væri björt fyrir íslenskan
landbúnað, þrátt fyrir áskoranir
í matvælakeðjunni.
„Tækifærin munu hins vegar ekki
raungerast af sjálfu sér, það þarf
skýra sýn og markviss skref,“ sagði
hún en að því hefur verið unnið síðan
matvælaráðuneytið var sett á fót.
„Það skiptir miklu máli þegar
annars vegar er lykilatvinnugrein,
eins og sú sem hér er undir, að
framtíðarsýnin sé skýrari svo
fyrirsjáanleikinn sé meiri. Við
finnum ýmis markmið á víð og dreif
í lögum, ýmsar reglur um landbúnað,
alls konar markmiðsákvæði í
búvörusamningum en þessa
heildstæðu sýn höfum við ekki haft
hingað til,“ sagði Svandís og vísaði
þar með til landbúnaðarstefnu sem
nýlega var dreift á Alþingi sem á að
taka saman markmiðin á einn stað.
Unnið hefur verið að því að skapa
skilyrði fyrir aukinni kornrækt á
Íslandi, sagði Svandís. „Enda er það
forsenda fyrir auknu fæðuöryggi
þjóðarinnar.“ Vegna þessa hefur
ríkisstjórnin kynnt fjármálaáætlun
þar sem framlög til landbúnaðar
verða aukin um tvo milljarða króna
á fjórum árum til þess að hrinda í
framkvæmd aðgerðaáætlun um
aukna kornrækt. Hún sagði að
byltingarkennd tækni í kynbótum
yrði nýtt til að hraða erfðaframförum
og myndi Landbúnaðarháskólinn, í
samstarfi við erlenda sérfræðinga,
aðlaga bygg og hveiti að íslenskum
aðstæðum hraðar en hefur verið
mögulegt hingað til.
„Forsendan fyrir því að við getum
í sameiningu skapað bætt skilyrði
fyrir landbúnaðinn er frumkvæði
bænda til framfara. Krafturinn
og frumkvæðið þarf að koma
frá bændum. Þetta á við í öllum
búgreinum, og sérstaklega um þau
ykkar sem hyggja á að taka þátt í að
byggja upp kornsamlög, en að mörgu
þarf að hyggja á næstu mánuðum til
þess að vera reiðubúin til að sækja
um styrki fyrir kornþurrkstöðvar á
næsta ári og árum. Það getur enginn
gert það nema þið.“
Lagði áherslu á
upprunamerkingar
Ráðherra sagðist ekki sjá fyrir
sér neinar kúvendingar á búvöru-
samningum við þá endurskoðun
sem er nú fyrir dyrum. Hún sagði
mikilvægt að stuðningkerfin hvettu
til fjárfestinga, frekar en að binda
fjármagn. Með því væri stuðlað að
því að við gerðum hlutina betur. Hún
sagðist vilja horfa til einföldunar á
kerfinu með gagnsæi og skýrleika í
búvörusamningum.
Svandís kom inn á stór tíðindi í
baráttunni gegn riðu í sauðfjárrækt,
en síðasta vetur fundust erfðavísar
sem veita vernd gegn þessum vágesti.
Þar með séu komin fyrirheit um
lokasigur gegn riðunni. Lambakjötið
fékk nýlega upprunavottun frá
Evrópusambandinu. „Þannig skipar
dilkakjötið okkar sér í hóp með
Búrgundarvínum, parmaskinkum
og ótal fleiri landbúnaðarvörum í
hæsta gæðaflokki.“ Ráðherra sagði
mikilvægt að afurðafyrirtæki veittu
nákvæmar upplýsingar um uppruna
afurða, til þess að neytendur gætu
tekið upplýstar ákvarðanir.
Hún sagði þörf á að setja meiri
kraft í upprunamerkinguna „Íslenskt
staðfest“ til þess að vernda orðspor
innlendra matvæla.
Kúabændur innleiddu erfða-
mengisúrval í mjólkurkúm á síðasta
ári og sagði Svandís markviss skref
hafa verið tekin með því til að auka
samkeppnishæfni kúabænda, á
sama tíma og hægt væri að standa
vörð um erfðaauðlindir innlendra
búfjárstofna.
Verkefnin voru að stórum hluta
fjármögnuð af kúabændum sjálfum,
sem ráðherra sagði vera til marks
um þann kraft og framsýni sem býr
í greininni.
/ÁL
Svandís Svavarsdóttir ávarpaði Búnaðarþing. Mynd / Helga Dögg
Er kominn tími á bændaflokk?
– Formaðurinn hvatti bændur til dáða á Búnaðarþingi
Gunnar Þorgeirsson, formaður
Bændasamtakanna, spurði í
setningarræðu sinni á Búnaðar-
þingi hvort tími væri kominn á
bændaflokk. Vísaði hann með því
til þess að hollenskir bændur buðu
nýverið til þings og fengu gott fylgi.
„Þetta fer að verða umhugsunar-
vert hvernig við náum samtalinu,
því við viljum gjarnan áheyrn og
árangur í landbúnaði til framtíðar,“
sagði Gunnar og beindi orðum
sínum til stjórnmálamanna í salnum.
„Það sem truflar mig í sálinni eru
óvæntar uppákomur eins og við
erum að upplifa með niðurfellingu
tolla á landbúnaðarvörum frá
Úkraínu. Allt í einu sitjum við í
þeirri stöðu að keppa við tollfrjálsan
varning sem flæðir til landsins. Það
er fyrirsjáanleiki sem við erum að
kalla eftir,“ sagði Gunnar.
Gunnar spurði jafnframt
hvort bændur eigi einir að
redda verðbólgunni og hvort
verkalýðshreyfingin ætli að
hafa áhrif á tollaumhverfi á
landbúnaðarvörum. „Samkeppni
knýr framleiðendur til að auka
skilvirkni. Ég held að bændur séu
búnir að hagræða inn að beini og
ekki hafa stríðsátök hjálpað með
hækkandi aðfangaverði.
Eigum við von á því að verka-
lýðshreyfingin geti haft áhrif á
tollaumhverfi í landbúnaðarvörum til
framtíðar, þar sem í mínum skilningi
eigi bændur að redda verðbólgunni?
Eigum við ein að gera það?
Landbúnaðurinn er ein af
grunnstoðum íslensks samfélags,
ekki bara í fæðulegu tilliti, heldur er
þetta gríðarlega mikið byggðarmál
sem snýr að því að við viljum
gjarnan halda blómlegu mannlífi í
hinum dreifðu byggðum landsins,“
sagði Gunnar. Hann bætti við að
bændur, sem jarðeigendur, gegna
lykilhlutverki í bindingu kolefnis.
Nú standa yfir viðræður við
stjórnvöld um endurskoðun
búvörusamninga. „Þá þurfum við
að vanda til verka og ég hlakka til
samtalsins. Við áttum fund nýlega
þar sem við fórum yfir það sem
okkur langar mest í. Formaður
samninganefndarinnar sagði að við
fengjum ekki alveg allt – en sumt,“
sagði Gunnar.
Vandinn í skipulagsmálum truflar
bændur, sérstaklega þá sem eru með
stærri bú í alifugla- og svínarækt.
„Það er gerð krafa um 600 metra
radíus í kringum viðkomandi búskap
og það er nánast hvergi hægt að
byggja það nema á miðhálendi
Íslands. Sjáum við fram á mikla
fjölgun og endurnýjun í stéttinni þar
sem nýir aðilar geta nálgast stuðning
og hagstæðari lán til þess að kaupa
framleiðslueiningar til að byggja
upp sína framtíð? Eða horfum við
fram á stöðnun þar sem aðgerðir
stjórnvalda einkennast eingöngu af
niðurgreiðslu landbúnaðarafurða til
að mæta kröfu neytenda um lægra
matvælaverð?
Eitt er víst að í sameinuðum
Bændasamtökum Íslands hafa
bændur náð þeirri skynsemi að hætta
að plokka augun úr hver öðrum og
horfa fram á veginn, hvernig við
viljum sjá íslenskan landbúnað
til framtíðar,“ sagði Gunnar
Þorgeirsson við opnun Búnaðarþings
á fimmtudaginn.
/ÁL
Gunnar Þorgeirsson.
Mynd / Helga Dögg
Þorgrímur Einar Guðbjartsson og Helga Elínborg Guðmundsdóttir frá
Erpsstöðum í Dalabyggð. Mynd / Helga Dögg
Matvælaráðherra afhenti Helgu
Elínborg Guðmundsdóttur og
Þorgrími Einari Guðbjartssyni
landbúnaðarverðlaunin í ár.
Þetta er í 25. skipti sem ráðherra
landbúnaðarmála veitir verðlaunin
frá 1997.
Í ár var í fyrsta skiptið óskað eftir
tilnefningum til verðlaunanna og
bárust sex talsins. Óskað var eftir
tilnefningum um bændabýli, önnur
landbúnaðarfyrirtæki eða félög sem
talin eru hafa verið á einhvern hátt til
fyrirmyndar í íslenskum landbúnaði
á næstliðnu ári. Við valið var litið
til þátta eins og frumkvöðlastarfs,
nýjunga í starfsháttum eða annars
árangurs sem gæti verið öðrum
til fyrirmyndar í landbúnaði, svo
sem á sviði umhverfisstjórnunar,
loftslagsmála, ræktunarstarfs og
annarra þátta í starfseminni. Helga
Elínborg og Þorgrímur Einar hafa búið
á Erpsstöðum í Dalabyggð í 25 ár. Í
ræðu sinni sagði Svandís Svavarsdóttir
þau hafa alla tíð ástundað búskap
sinn af forsjá og áhuga. „Á þessum
árum hafa þau eflt búið verulega,
aukið ræktað land, fjölgað kúm og
framleiðslu afurða. Auk þess hafa þau
stundað fjölbreytta starfsemi á bænum.
Má þar nefna að þau voru meðal
fyrstu bænda sem gerðu samning
við Vesturlandsskóga um skógrækt
á bændabýlum. Árið 2008 var byggt
nýtt fjós og hófst þá heimavinnsla
afurða árið eftir. Á Erpsstöðum er nú
tekið á móti þúsundum ferðamanna
á ári hverju sem geta kynnt sér
íslenskan landbúnað og bragðað á
vörum sem framleiddar eru á bænum
undir vörumerkinu Rjómabúið á
Erpsstöðum. Hjónin hafa einnig um
árabil tekið á móti nemum í starfsnám
frá landbúnaðarskólum í Evrópu.“
Verðlaunagripinn í ár hannaði
Unndór Egill Jónsson. Verkið er
gert úr íslensku kræklóttu birki og
evrópskri hnotu.
/ÁL
Erpsstaðabændur hljóta
landbúnaðarverðlaunin