Bændablaðið - 04.04.2023, Blaðsíða 72

72 Bændablaðið | Þriðjudagur 4. apríl 2023
Þau Bjarney og Hlynur hafa búið á Svana-
vatni í 4 ár. Keyptu jörðina í nóvember 2018
og fluttu í apríl 2019. Segjast hjónin vera í
miklum endurbótum á húsakosti og séu að
vinna að því að byggja upp hrossaræktarbú
og tamningastöð með góðri aðstöðu til
þjálfunar.

Býli? Svanavatn.
Staðsett í sveit? Austur-Landeyjum.
Ábúendur? Bjarney Jóna Unnsteinsdóttir,
Hlynur Guðmundsson og Unnsteinn Heiðar
Hlynsson.
Fjölskyldustærð (og gæludýra)? Bjarney,
Hlynur og Unnsteinn, tíkurnar Gríma og
Katla og kettirnir Gunnar og Vigfús.
Stærð jarðar? 250 ha.
Gerð bús? Hrossaræktarbú og tamningastöð.
Fjöldi búfjár? 10 kindur, 10 hænur og 60
hestar.
Hvernig gengur hefðbundinn vinnudagur
fyrir sig á bænum? Hér er byrjað á því að
annar aðilinn gefur öllu morgungjöf á meðan
hinn skutlar yngsta búmanninum í leikskóla
á Hvolsvelli.
Síðan taka við tamningar og útreiðar ásamt
almennum umhirðustörfum í hesthúsinu.
Síðan endar dagurinn á kvöldgjöf.
Skemmtilegustu/leiðinlegustu bústörfin?
Skemmtilegustu bústörfin eru að temja/
þjálfa góða hesta. Leiðinlegustu bústörfin
eru sjálfsagt að fara út með skítahjólbörurnar.
Hvernig sjáið þið búskapinn fyrir ykkur
á jörðinni eftir 5 ár? Við erum í miklum
framkvæmdum á útihúsum eins og er svo
að vonandi eftir 5 ár verður komin falleg
heildarmynd á bæinn. Stefnan er að reyna
að koma hrossum úr okkar eigin ræktun á
framfæri.
Hvað er alltaf til í ísskápnum? Mjólk, smjör
og egg.
Hver er vinsælasti maturinn á heimilinu?
Soðið súpukjöt, einfalt og gott og klikkar
aldrei.
Eftirminnilegasta atvikið við bústörfin?
Eftirminnilegasta atvikið er sjálfsagt enn þá
dagurinn sem við fluttum starfsemina yfir
á Svanavatn. Hlutirnir voru kannski ekki
alveg tilbúnir en einhvern veginn reddast
þetta alltaf :)
Nú eru páskar og þá gerum við eins og
Jesús gerði; eldum lambakjöt. En af því
að við erum að gera eins og Jesús þýðir
ekkert að vera að bauka með rauðkál og
rabarbarasultu. Nei, við gerum þetta með
miðausturlensku þema.
Til að matur smakkist austrænni en það
sem fæst á Seyðisfirði þarf að nota nokkrar
kryddtegundir sem eru kannski ekki alltaf í
skúffunni. Cummin, kóríanderfræ, negull,
kardimommur, túrmerik og ef stemningin og
buddan leyfir, smá saffran. Svo auðvitað það
sem alltaf ætti að vera til; engifer, hvítlaukur,
laukur og steinselja.
Trixið við að elda góðan mat sem minnir á
matargerð fjarlægra landa og stranda þarf að
æfa bragðlaukana. Það er að nota úr þessari
kryddflóru sem hentar og sleppa eða nota
minna af því sem ekki þykir jafn gott. Mér
persónulega finnst t.d. kanill ekki henta á neitt
nema grjónagraut og snúð. Þannig sleppi ég
honum gjarnan úr uppskriftum. Að því sögðu
er mikill munur á því kanildufti sem við setjum
út á téðan graut og t.d. velvaldri kanilstöng. Og
jafnvel kanilstangirnar geta verið mismunandi
afbrigði og tilbrigði. Jafnvel er sumt sem selt
er sem kanill alls ekki kanill heldur bara
spýtubörkur með kanilbragði, sem er einmitt
nokkurn veginn það sem kanill er en það er
önnur saga. Þannig er um að gera að smakka
kryddin og mynda sér sína eigin skoðun á
því sem þykir gott og því sem betur á heima
í ilmkerti.
Páskalamb
Grunnaðgerðin í þessu ferli er að gera
kryddblöndu og vera ekkert að spara kryddið.
Mylja kóríanderfræ og pipar, slatta af hvoru.
Bæta svo við smá cummin við. Cummin er eitt
af þessum kryddum sem breytir íslenskum mat
í útlenskan en lítið fer langt þannig að gott er
að gæta sín á því. Þá er gott að setja saman við
örlítið af kardimommum, slatta af lauk – og
hvítlauksdufti, chili og paprikukryddi. Reykt
paprika er líka fullkomin í þetta ferðalag. Búa
til slatta af þessu. Rúmlega hálfan desílítra
ef ekki bara heilan. MSG er líka einstaklega
útlenskt og gott. Einfaldara að komast yfir það
í kryddblöndum með það sem fyrsta hráefni.
Aromatið gamla góða er til dæmis stútfullt af
því. Líka hægt að kíkja í heildsölurnar eftir
MSG-inu en þá gæti þurft að kaupa þrjú kíló
eða svo.
Próteinið

Gamli góði hryggurinn hefur af einhverri
ástæðu týnst svolítið að undanförnu. Lærið
virðist allsráðandi í lambakjöti nútímans. En
hryggurinn og jafnvel bógurinn henta oft mun
betur í ákveðna matargerð eins og hægeldun.
Enda mun fitumeiri bitar.
Best er að salta og búa til kryddhjúp nokkru
áður en eldamennskan hefst. Allt upp í hálfan
sólarhring, en ef enginn tími er í slíkt er það
allt í lagi. Bæta þá örlítið í frekar en hitt.
Kryddunin fer svona fram: Kjötið er smurt
þunnu lagi af olíu og salt er stráð vel yfir.
Ekki of mikið en alls ekki of lítið heldur.
Sérstaklega ef ofninn bíður heitur. Þá er sirka
helmingnum af kryddinu blandað við smá
mæjónes, já mæjónes, og blöndunni smurt
rækilega á alla fleti lambabitans. Einn laukur
er skorinn niður í hringi og kjötið sett ofan á.
Pakka herlegheitunum inn í bökunarpappír og
svo álpappír. Elda við rétt um 125 gráður í 2-3
tíma og svo opna álpappírinn og hækka hitann
í 185 gráður. Þangað til rétt skorpulag næst.
Hvíla kjötið í svolítinn tíma, allt upp í
klukkutíma, en fimmtán mínútur er það allra
minnsta.
Sósurnar
Rauða sósan þarf ekki að vera mjög flókin.
Út í blandara fara ein dós af niðursoðnum
tómötum og svo bætast við 4-6 hvítlauksrif,
paprika eða ferskt chili, restin eða þar um bil
af kryddblöndunni, smá ólífuolía eða smjör,
laukurinn sem var undir kjötinu ásamt öllum
kjötsafa sem finna má í ofnskúffunni. Salt og
einhver sýra eftir smekk. Sítrónusafi eða smá
edik. Blanda þangað til allt er orðið að mauki.
Hita þá í potti eða á pönnu í nokkrar mínútur.
Hvíta sósan er svo enn einfaldari en sú
rauða. Sýrður rjómi, grísk jógúrt, skyr eða
eitthvað þvíumlíkt blandast við örlítinn
rjómaost, sítrónusafa, kóríanderkrydd,
steinselju (best söxuð fersk en þurrkuð virkar
fínt) og hvítlauksduft. Gott að blanda sósuna
með að minnsta kosti klukkutíma fyrirvara,
helst daginn áður. Þannig dreifist bragðið
um sósuna. Sérstaklega ef notuð er þurrkuð
steinselja. Má líka nota kóríanderlauf í staðinn.
Smakka til með salti og sýru.
Hitt meðlætið
Grjón, kúskús, búlgúr eða kjúklingabaunir eiga
allt vel við. Hvað af þessu sem verður fyrir valinu
er gott að sjóða það upp úr kjötsoði eða bæta
súputeningi eða góðum kjötkrafti við soðvatnið.
Flatbrauð einhvers konar er svo ljómandi
viðbót, hvort sem það eru pönnusteiktar tortíur,
pítubrauð eða eitthvað flóknara og heimabakað.
Ljómandi millivegur að kaupa pitsudeig og búa
til lítil flatbrauð úr þeim.
Gleðilega páska.
Svanavatn
BÆRINN OKKAR
MATARKRÓKURINN
Haraldur Jónasson
haradlur@gmail.com
Mið-Austurlönd að Glettingi