Úrval - 01.10.1954, Side 17

ÞINGVEIZLURÆÐA
15
hann ?“ — en svar hennar lætur
ekki á sér standa. „Enginn get-
ur kúgað þig“, segir hún, „en
ég get fullvissað þig um, að bezt
væri það fyrir sjálfan þig.“ í
hinni miklu ræðu sinni um eðli
miskunnseminnar, — sem ekki
er nein prédikun, heldur innblás-
ið mannlegt framlag til málsins,
— verður hún áköf, og hún er
hættulega nærri því að koma
upp um sig, þegar hún segir:
„Ef rétturinn hefði sinn gang,
yrði engum bjargað". Og sama
gerist síðar:
„Það er að vísu ei ritað, en
hvað um gildir?“ En hún áttar
sig og tekur aftur upp hlutverk
sitt:
„It must not be; there is no
power in Venice
Can alter a decree established".
(Það má ei verða, slíkt afl er
ekki til í Feneyjum, sem breytt
fái settum lögum).
Eftir að hún hefur árangurs-
laust reynt að lífga anda lag-
anna, sannar hún, að hún kann
að fara með lagabókstafinn eins
og hver skriftlærður og með því
að nota ennþá óskiljanlegri og
strangari fjarstæður nær hún
grimmilegri hefnd yfir grimmd-
arlega hefnigjörnum manni.
Þrátt fyrir allt, er „Kaupmað-
urinn frá Feneyjum“ gamanleik-
ur. Portia snýr aftur til síns
eigin heimkynnis, Belmount,
þeirrar veraldar, þar sem „trén
þyrpast saman til að skapa
skjól“, og við komuna til þess
staðar göfgast sérhver persóna
gamanleiksins, og tónlistar- og
tunglskinsþátturinn gefur leikn-
um réttan endi. I samræmi við
þetta liefur hetja gamanleiks-
ins í réttarsalnum í rauninni
sagt: „Farið þið nú og sættist
þið, fíflin ykkar.“ Þetta er allt
í stærra stíl en hjá meistara
okkar, Holberg. Það er eins og
Portia beri spjót Aþenu sjálfrar
í hendi.
Og nú sný ég aftur að raun-
verulegu efni málsins. Þótt ég
geti ekki talið fram nöfn frægra
kvenna í stétt lögfræðinga, vil
ég þó álíta, að flestar deilur og
ágreiningsatriði á heimilum og
meðal ættingja hafi um allan
aldur verið lögð fyrir dómara,
sem voru konur, og þær hafi
komið sáttum á. Hér verður mér
aftur hugsað til gömlu fóstr-
unnar minnar, og hvernig það
var í veröld barnaherbergisins,
að jafnvel bræður mínir, brenn-
andi af stríðslöngun, beygðu sig
fyrir orðum hennar, sem voru
kannski ekki beint siðferðisleg-
ir dómsúrskurðir, en fremur
einskonar dularfullt samkomu-
lag. Yfir réttlátum dómi Öðins
var nomadómur.
Það er athyglisvert fyrir þá,
sem hafa haldið því fram, að
hið kvenlega hljóti að vera óvið-
kunnanlegt í prédikunarstól og
dómarasæti, að lærðir karlmenn,
sem hafa tekið stöðu kvenna
þarna eins og það væri sjálf-
sagður hlutur, hafa af frjálsum
vilja breytt útliti sínu í kven-
lega átt, eins og þeir væru knúð-