Læknaneminn - 01.09.1966, Síða 31

LÆKNANEMINN
31
ar myndirnar öfugt eða á hlið, til-
hneigingr til að skilia að samsetta
fleti, loka opnum flötum, (persev-
eration), þar sem tilefni gefst, auk
almennra erfiðleika við að teikna
einföld form rétt. Auk þess að
vera gott organiskt próf segir
Bender-prófið okkur alltaf eitt-
hvað um skapgerð og persónuleika.
Má það ráða af skipulagningu,
línugerð, stærð myndanna, al-
mennri prófhegðun svo eitthvað sé
nefnt. Prófun tekur aðeins 10—15
mínútur og niðurstöður prófsins
eru fljótséðar æfðum prófanda.
Eins og að framan segir eru í
flestum tilvikum notuð mörg próf
eða prófasamstæða (test-bettery)
við alhliða geðrannsókn, t. d. 1—2
greindarpróf, 1—2 persónuleika-
próf og organiskt próf Fæst þá
mynd af einstaklingnum frá ýms-
um hliðum og niðurstöður rann-
sóknarinnar verða fyllri og áreið-
anlegri. Enda þótt greindarnróf
segi okkur talsvert um persónu-
leikann sýnir það okkur starfs-
hæfni hans aðeins innan ákveð-
inna takmarka og í tiltölulega
föstum ramma (structured sit.ua-
tion). Rorschach-prófið sýnir okk-
ur aftur á móti, hvernig persónu-
leikinn kemur fram hafi hann eng-
an stuðning af þekktu umhverfi og
geti hví ekki notfært sér lærð við-
brögð. Það segir okkur, hvernig
einstaklingurinn bregst við nýjum
aðstæðum eða vandamálum, hversu
uel hann bolir andleg áföll, eða hve
fær hann er að laga sig að nýju
umhverfi. Roschach-nrófið sýnir
nersónuleikann tiltölulega óháðan
veniulegu nmhverfi hins nrófaða
(unstructured situation). Mikils-
vert er að kanna viðbrögð hans
við báðar aðstæður.
Sjálfur nota ég yfirleitt 3 próf
við geðrannsókn: Wechsler greind-
arpróf (próf dr. Matthíasar, ef um
barn er að ræða), Rorschach próf
og Bender-Gestalt. Ef um óvenju-
leg tilfelli er að ræða, eða ef við-
bótarupplýsinga er börf, tek ég
önnur viðeigandi próf.
Af framangreindum lýsingum af
sálfræðilegum prófum má væntan-
lega ráða nokkuð á hvern hátt
læknar geta haft not af klinisk-
um sálfræðirannsóknum.
Ástæður fyrir sálfræðilegri
rannsókn eru margar og mismun-
andi. Mest er samvinna kliniskra
sálfræðinga við geðlækna, svo sem
vænta má. Oftast biðja beir um
alhliða geðrannsókn, greindar-
könnun, mat á nersónuRikfinnm og
siúkdómsgreiningu. Algengt er,
að þeir vilii fá staðfestingu á eig-
in siúkdómsgreiningu, sem þeir
61-11 pkki fiTUUeP'a ö’-l’P'crir eðs,
að beir hafi fvrst og fremst áhuga
á a.ð vita um batahorfur eða hæfi-
leika siúklingsins t.il að hafa gagn
af sállækningu. Til skýringar tek
ég tvö tilbúin dæmi:
1. Sjúklingur er ung-ur maður. sem
vísað er til rannsðknar af geðlaikni
vearna kvíða. svefnlevsís. svitakasta. o.fl.
Læknirinn vill fá að vita, hvort sálfræði-
leg- rannsókn stvður diagnosu hans,
psychoneurosis, eða ekki og þá sérstak-
lega, hvort nsrchoterani muni hera ár-
angur við meðferð á honum. Siúklinvur-
inn kemur vel fyrir, hann er nokkuð
óöruggur og flausturslegur í framkomu,
en mvndar góðan „kontakt". Wechsler
próf gefur grv. 110. Mismunur þátta er
ekki mikill. hó er einbeiting og minni
nokkuð lægri en aðrir þœttir. Einnig
hefur hann tilhneygingu til að breyta,
svörum sínum og lausnum, jafnvel til
hins verra. Annars eru svör hans veniu-
leg, dómgreind góð og hæfiieikinn til
hugtakamvndunar eðlilegur. Siðklinvur-
inn er því allvel greindur, eðlisgreind
sennilega nokkru hærri en greindarvfsi-
tala segir til um. Nýting greindarinnar
er slæm vegna snennu og kvfða.
Rorschach sýnir eðlilega skvnjun á hlnni
hlutlægu veröld, sem sést á gæðum
formsva.ranna. Hann forðast að gefa
svör við hinum skærlituðu hlutum