Læknaneminn - 01.09.1966, Qupperneq 34

LÆKNANEMINN
Slf
Guimsteinn Gunnarsson:
Bra utryöjandastarf
Þar sem umræður um endur-
skipulagningu læknisþjónustu í
dreifbýlinu eru mjög til umræðu
um þessar mundir, er ekki úr vegi
að skýra frá tilraun, sem gerð hef-
ur verið í þeim anda, er framsýnir
menn telja líklegastan til bóta. Er
þar um að ræða Hvammstanga-
hérað, en fyrir réttu ári, eða 1.
okt. 1965, var Helgi Þ. Valdimars-
son settur héraðslæknir þar.
Þetta læknishérað telur nálægt
1700 íbúa og nær frá Bitrufirði í
Strandasýslu að vestan og austur
fyrir Víðidal. Á Hvammstanga búa
um 350 manns, og er þar læknis-
setrið og héraðssjúkrahús með 20
sjúkrarúmum, en meir en helming-
ur þeirra feílur undir langlegu-
sjúklinga og aldrað fólk. Sjúkra-
hús þetta var fullgert 1960. Þar
er skurðstofa og allgóð röntgen-
tæki. Áður var þar sjúkraskýli
með fáeinum rúmum og notast nú
sá hluti sem lækningastofur og
apótek. Segja má að þetta fá-
menna hérað hafi byggt yfir heilsu-
gæzlu sína af talsverðum myndar-
skap, þótt deila megi um, hvort
þjóðhagslegt hafi verið að reisa
svo stóran spítala í aðeins 60 km
fjarlægð frá Blönduósi með stærri
og eldri spítala.
1 þessu héraði hafa fjölmargir
læknar starfað um lengri eða
skemmri tíma undanfarna áratugi.
Þar sem þetta er nær eingöngu
landbúnaðarhérað, hefur íbúatalan
mjög lengi staðið nokkuð í stað.
Læknir hefur verið einn síns liðs,
og þannig varð það þótt spítali
bættist við. Hann sinnti einkum
smákvabbi og minni háttar tilfell-
um, en ef gera þurfti einhverjar
rannsóknir, fór fólk suður. Ef
bráða skurðaðgerð bar að hönd-
um, sem ekki var á færi læknisins
að ráða við með aðstoð hjúkrunar-
konu spítalans, kom nágranna-
læknir gjarna, en bifvélavirki úr
plássinu svæfði. í raun og veru
var ekkert, sem benti beinlínis á,
að þarna þyrfti að breyta miklu,
eða hins vegar hvort það væri
hægt.
Við könnun á aðstæðum og
tækjakosti embættisins, fann Helgi,
að þarna vantaði smásjá, en aftur
á móti var til handsnúin skilvinda,
fyrir tvö glös, og mátti skilia í
henni þvag á 10 mínútum. Skoð-
unarbekkur var gamall, og þannig
gerður, að varasamt var að leggja
sjúkling aftur á bak í hann, því
bekkurinn gat oltið, og stóð hann
þessvegna upp við vegg. Lækn-
ingastofur voru óhreinar og með
gömlum og Ijótum húsgögnum, svo
að leiðinlegt var að bjóða fólki
þangað inn. Verkfæri til daglegrar
notkunar voru fátækleg og fá.
Upplýsingar um sjúklinga voru yf-
irleitt lítils virði, ýmist af tíma-
skorti læknis, eða af ræktarleysi
hans við sjúklinga sína. Engar
náðu lengra aftur en til 1955.
Fleira mætti tína til.
Góðar horfur við marga sjúk-
dóma byggjast á því, að þeir séu
greindir á frumstigi, og meðferð
hafin, áður en breytingar eru orðn-
ar það miklar á líffærum, að þær
sjáist klíniskt. Skipulagðri leit að
sjúkdómum, sem vitað er að hafa
ákveðna tíðni, má framkvæma í