Læknaneminn - 01.10.1987, Blaðsíða 31

An antibody molecule is a Y-
shaped protein with two identical
antigen- binding sites at the tips
of the Y and binding sites for
complement components and/or
various cell-surface receptor on
its Fc region. Antibodies defend
vertebrates against infection by
inactivating viruses and bacterial
toxins and by recruiting comp-
lement and various cells to kill
and ingest invading microorgan-
isms. . . . Each antibody molecu-
le is composed of two identical
heavy (H) chains and two ident-
ical light (L) chains. Parts of
both the H and L chains form the
antigen-binding sites. There are
five diflferent classes of antibodies
(IgA, IgD, IgE, IgG, and IgM),
each with a distinctive H chain
(a, ð, E, y, and |J respectively).
The H chains also form the Fc
region of the antibody, which
determines what other proteins
will bind to the antibody and
therfore the biologic properties of
the class.8 (bls. 974)
Halahluti mótefnanna myndar
starfræn tengsl þeirra við aðra þætti
ónæmiskerfisins. Þessi tengsl eru
þrenns konar: /fyrsta lagi hafa K-(e.
Killer) og NK-(e. Natural Killer )
frumur auk gleypla Fc viðtaka sem
bindst Y-ntótefnahölum.9 Hlutverk
þessara viðtaka á NK-frumum er
óþekkt en þeir gera K-frumunum
kleift að drepa frumur sem húðaðar
eru G-mótefnum (e. Antibody-Dep-
endent Cell-mediated Cytotoxicity;
ADCC) og auðvelda gleyplunum að
ná taki á bráð sinni og gleypa hana.
Samskonar viðtaka er að finna í
frumuhimnu mastfruma og „basóf-
íla“ (e. basophiles) sem bindast
E-mótefnahölum. Þeir hafa þýðingu
við varnir gegn ormasýkingum, því
þeir mótefnisvakar sem bindast IgE
mótefnum á þessum frumum valda
m.a. losun efna (ECF-A) sem kalla á
„eósínófila“ (e. eosinophiles; eósín-
sækið hvítt blóðkorn10) sem eru vel
útbúnar frumur til þess að kljást við
smitorma. I öðru lagi bindst a-mót-
efnahalar sérstöku prótíni (e. secret-
ory component; seyturþáttur) á
innra yfirborði (e. non- luminal sur-
face) þekjufruma í meltingarvegi,
berkjum, útfærslugöngum munn-
vatns-, tára-, og mjólkurkirtla. Tvær
A-mótefnasameindir geta bundist
hverjum seyturþætti og við það
gleypa þekjufrumurnar þennan flóka
(e. receptor mediated endocytosis)
og losa hann út í holið eða ganginn.
Þetta ferli hefur því hlutverki að
gegna, að verja slímhúðir fyrir árás-
um mótefnisvaka og örvera. Ekki er
ólíklegt að þessi seyturþáttur verji
IgA sameindir í meltingarvegi fyrir
niðurbroti af völdum meltingar-
ensímanna. / þriðja og ekki sísta lagi
vekja halar M- og G-mótefna klofn-
ingarkerfið til starfs eftir hinum
klassíska ferli. Það gerist með því að
Clq binst CH2 hluta IgG sameinda
og CM3 hluta M mótefna, þegar mót-
efnin hafa bundist mótefnisvaka.11
Ekki eru öll mótefni af G-gerð jafn-
virk í þessu tilliti. IgG, og IgG3 bind-
ast Clq vel, IgG2 þokkalega en IgG4
illa.11 — Of mikil myndun mótefna
af gerðinni IgC4 kynni að vera skað-
leg vegna þessa eins og síðar verður
nefnt.
The primary interaction
between an antigenic determin-
ant and the combining site of an
antibody, governed by the aflfini-
ty, gives rise to a number of
secondary phenomena such as
precipitation, agglutination,
phagocytosis, cytolysis, neutra-
lization and so on." (bls. 145)
Þrír flokkar mótefna mynda flétt-
ur með mótefnisvökum þ.e. mótefni
af gerðum M, G og A. Fléttur sem
myndast við það að A mótefni bind-
ast mótefnisvaka gegna þeirri sér-
stöðu að Fc hluti þeirra ræsir ekki
klofningarkerfið eftir klassíska ferlin-
um. Sumar þeirra mótefnafléttna
sem myndast falla út úr lausn. Eðli-
legast er að líta á botnfellingu mót-
efnisvaka sem tvö ferli; annars vegar
myndun mótefnafléttu við samruna
hans og mótefnis og hins vegar þær
breytingar sem verða á fléttunni eftir
að hún myndast og eru þess vald-
andi að hún fellur út úr lausn.
Y-halahlutar hafa áhrif á útfellingu
þeirra fléttna sem eru úr G-mótefn-
um. U.þ.b. 80% allra mótefna í
blóði eru af G-gerð8. Af þeim sökum
hefur þessi eiginleiki Y"halanna
verulega líffræðilega þýðingu, (sjá
aftar).
Að öðru jöfnu hafa mótefnafléttur
meiri tilhneigingu til að falla út úr
lausn, myndist þær í ofgnótt mót-
efna; m.ö.o. þær fléttur sem myndast
þegar hlutfallið milli þéttni mótefna
og mótefnisvaka er hátt eru líklegri
til að falla út en þær sem myndast
þegar hlutfallið er lágt."
Forsendur þess að myndast geta
óendanlega stórir mótefnaflókar
samkvæmt „Infinite-lattice theory“*
eru þessar; annars vegar að mótefn-
* Þessi kenning, um að myndun óend-
anlega stórra mótefnafiéttna sé forsenda
þess að þær falli útúr lausn, var fyrst sett
fram árið 1935 af Heidelberger og Kend-
all, endurskoðuð af Marrack 1938 og
Pauling 1940.14 Nú á síðustu árum hefur
komið fram vitneskja sem bendir til þess
að mótefnaíléttur botnfalli hraðar heldur
en þessi kenning getur skýrt. í botnfall-
inu hafa síðan greinst smærri og uppleys-
anlegri mótefnaíléttur en kenning Heidel-
bergs gerir ráð fyrir. í þessari ritgerð er
lýst hugmyndum sem skýra þetta; svo-
kallaðri „occlusion hypothesis“. Þessi
kenning byggir á því að það séu ekki að-
eins hinir sértæku bindingar milli mót-
efna og mótefnisvaka sem ráði til um út-
fellingu mótefnaflétta, heldur líka ósér-
tækir aðdráttarkraftar milli tveggja eða
fleiri uppleystra mótefnaflétta. (Sjá síðar)
LÆKNANEMINN ^987-40. árg.
29