Læknaneminn - 01.10.1987, Blaðsíða 36

um vafa er undirorpið að með því
haíi klofningarkerfið áhrif á afleið-
ingar myndunar ónæmisfléttna, sem
og afdrif þeirra. Helsta líffræðilega
þýðing þessara víxlverkana er þessi:
Klofningarkerfið eykur uppleysan-
leika (e. solubility) mótefnafléttna og
dregur þar með úr líkunum á því að
þær falli út. Þannig aukast möguleik-
ar þeirra til þess að ferðast frá
myndunarstað, hvort sem hann er í
blóðrás eða utan hennar. Þar með
dregur úr staðbundnum bólgusvör-
unum og vefjaskemmdum sem af
botnfellingu þeirra leiða. — Stað-
reyndin er nefnilega sú að gleypling-
ar eiga í visssum vandræðum með að
útrýma botnfollnum mótefnafléttum;
. . . extrcellular realease of the
polymorph granule contents,
particularly when the complex is
deposited on a basement membr-
ane and cannot be phagocytosed
(so-called ’frustrated phagocytos-
is’)" (bls. 248)
Vöntun á ofangreindri verk-
un kfofningarkerfisins er talin ein af
ástæðum þess að fólk sem skortir
ákveðna klofningarþætti fær fléttu-
sjúkdóma (e. immune complex dis-
ease) langt umfram það sem gerist
hjá öðru fófki: (sjá síðar)
Schifferli J.A. og félagar hans
hafa rannsakað „in vitro“, þýðingu
eðlilegra samskipta mótefnafléttna
og klofningarkerfisins. Það er eink-
um þrennt sem rannsóknir þeirra
hafa leitt í ljós: (1) Án klofningar-
þátta Clq, C2 eða C4 getur blóðvatn
ekki komið í veg fyrir útfelfingu
klofningarbindandi (e. complement
fixing) fléttna og hlýtur sú geta blóð-
vatns því að byggja á virkni klass-
íska ferilsins.15 (2) Tenging Clq á
y-halahluta tefur þá í að bindast
hvor öðrum. Hún veldur líka sam-
gildri C3b bindingu á fléttuna ef
klassíski ferillinn er starfhæfur.16 (3)
Eðlileg verkun uppbótarferilsins er
ekki bráðnauðsynleg en við venjuleg-
ar aðstæður tryggir hún myndun
smærri „opsóníseraðra“ mótefna-
fléttna og getur auk þess leyst upp
þær fléttur sem fallið hafa út.17
Venjulega eykur starfsemi klassíska
ferilsins afkastagetu uppbótarferils-
ins til þess að leysa upp mótefnaflétt-
ur.18
Því fer fjarri að samstaða sé um
mikilvægi y-halabindinga í útfellingu
mótefnaflétta. í nýlegum yfírlits-
kafla27 gera þeir Lachman og
Walport lítið úr ósértækum aðdrátt-
arkröftum milli uppleystra mótefna-
flétta, sem þætti í útfeflingu þeirra.
Vitna þeir í rannsóknir Goldbergs
frá árunum ’52-’53 og Campell’s og
félaga árið 1980*.
Goldberg rannsakaði ejli útfell-
ingar-ferilsins (e. precipitation cur-
ve), m.t.t. þess hvort uppleysanleiki
mótefnaflétta, sem myndast í ofgnótt
mótefnisvaka samrýmdist betur „in-
finite lattice theory“ eða „occlusion
hypothesis“.(Framar eru útskýringar
á þessum kenningum) — í stuttu
máli taldi Goldberg niðurstöður sín-
ar samrýmast betur fyrrnefndu
kenningunni.
Goldberg gerði sér stærðfræðilíkan
sem byggði á þeirri forsendu að tíðni
ákveðinna samsetninga mótefnaflétta
væri í fullu samræmi við það hversu lík-
legar þær væru, þ.e.a.s. því fleiri sem
möguleikarnir væru á myndun ákveðinn-
ar samsetningar, því líklegri væri hún.
Til þess að geta unnið með raunverulegar
stærðir, neyddist Goldberg til að gefa sér;
(1) að hringlaga samsöfn mótefna og
mótefnisvaka myndist ekki og (2) að
binding mótefnisvaka í sérhæft bindiset á
mótefni breyti ekki bindieiginleikum ann-
ara bindiseta mótefnisins. (Nú er vitað að
hvorugt þessara atriða fær staðist.) — f
útreikningum Goldbergs kemur fyrir
stuðull sem metur líkur á útfelliungu
mótefnaflétta; Pc (Critical extent of
reaction). Með honum má sjá hvernig
líkurnar færast frá myndun mikils fjölda
af smáum, uppleystum mótefnafléttum til
þess að vera mestar á myndun stórra
fléttna sem falla út. Pc er mjög háð styrk-
leikahlutfollum mótefna og mótefnisvaka
og þessu gildi verður aldrei náð í ofgnótt
mótefnisvaka (engar útfellingar). Jafn-
framt er Pc verulega háð gildistölu' (e.
valency) mótefna og mótefnavaka, þann-
ig að ef gildistala mótefna eða mótefnis-
vaka minnkar dregur það verulega úr
möguleika þess að Pc gildinu verði náð.
Þessar niðurstöður eru í fullu samræmi
við „infinite lattice theory“.27
Af þessari niðurstöðu Goldbergs
og rannsóknum Campell’s og félaga
árið 1980, drógu Lachman og
Walport þá ályktum að líklegusta út-
skýringin á þeim eiginleika klofning-
arkerfisins að vinna gegn útfellingu
mótefnaflétta, byggði á því að C3b
og C4b bindust F’ab hluta mót-
efna.27 — Með því að bindast þess-
um hluta mótefna draga klofningar-
þættir úr gildistölu mótefnanna og
þar með úr líkum á útfellingu.
Þrátt fyrir trúleysi Lachmans og
Walports á því að ósértækir binding-
ar geti haft áhrif á útfellingu mót-
efnaflétta er þeim ekki hafnað hér.
Vegur þar þyngst á metunum sú
niðurstaða Mollers og Steensgaard
að mótefnafléttur sem myndaðar eru
í vægri ofgnótt mótefnisvaka botn-
falli því aðeins að til staðar séu
óleysanlegar, mótefnaríkar fléttur.13
(Sjá framar)
Uppbótarferillinn getur uppleyst
útfallnar mótefnafléttur hvort sem
þær innihalda G, M eða A-mótefni.19
M.ö.o. uppbótarferillinn getur leyst
upp mótefnafléttur þó að þær ræsi
ekki klassíska ferilinn, s.s. þær sem
innihalda nær eingöngu A-mótefni
og mótefnisvaka þess. Það sem gerir
* Þessar rannsóknir sýndu að fjöldi
fastbundinna klofningarafleiða (C3b og
C4b) bindst á F’ab hluta mótefna, þegar
botnfallnar mótefnafléttur eru myndaðar
úr ósnortnum (e. intact) mótefnum og
samsvarandi mótefnisvökum.
34
LÆKNANEMINN «987-40. árg.