Læknaneminn - 01.10.1987, Blaðsíða 33

uðu stærri mótefnafléttur sem botn-
féllu hægar og í minna magni í sam-
anburði við þær sem mynduðust
þegar ósnortin G mótefni mynduðu
mótefnafléttur. Með því að sýna
fram á að þrívíddarbygging bindiset-
anna var sú sama hjá ósnortnum G
mótefni og samsvarandi F(ab’)2, gat
Moller dregið þá sjálfsögðu ályktun
að ofangreindur mismunur í útfell-
ingum væri vegna starfrænna eigin-
leika y-halanna; sem kæmu fram
þegar bindiset G-mótefna fyrir mót-
efnisvaka, eru setin.
The data indicated that there
were two kinds of precipitating
immune complexes, namely anti-
body-rich and antigen-rich
complexes. In the antibody-
excess zone and the first part of
the equivalence zone the immune
complexes precipitated due to
their antibody richness. Antigen-
rich complexes formed in the zo-
ne of low antigen excess precip-
itate only in the presence of anti-
boby-rich insoluble complexes. It
is believed that this type of
preciptitation was due to an Fc-
Fc interaction. This new function
of IgG was designated Fc-medi-
ated immune precipitation.l!
Með þessum hætti geta y-hala-
hlutar tveggja eða fleiri mótefna-
fléttna tengst og myndað eina stóra
fléttu sem botnfellur. Samkvæmt
niðurstöðum Mollers voru þessir
halabindingar mest áberandi þegar
mótefnafléttur mynduðust á hinu líf-
fræðilega mikilvæga bili þegar þéttni
mótefnisvaka er eilítið meiri en mót-
efna.12 Klassíski ferill klofningarkerf-
isins hefur veruleg áhrif á þessa sam-
tengingu y-halahlutannna, eins og
síðar greinir.
Þegar talað er um eðlisfræðilega
eiginleika þeirrar lausnar þar sem
mótefni bindast mótefnisvökum er
átt við margt: Þ.á.m. styrk klofning-
arþátta í lausninni, styrk jóna s.s.
Mg++ og Ca++, hitastig hennar,
sýrustig og „osmolarity", og hvort
lausnin er kyrrstæð eða á hreyfingu.
Það er engum vafa undirorpið að
eiginleikar lausnarinnar hafa mikil
áhrif á myndun mótefnafléttna „in
vivo“ eins og kemur fram í umræð-
unni hér á eftir, um klofningarþátta-
skort í ákveðnum sjálfsnæmissjúk-
dómum.
B. Klofningarkerfíð:
Klofningarkerfið er einn af fjórum
starfsþáttum vessabundins ónæmis.
Það er þróunarlega gömul fjölskylda
rúmlega 20 prótína sem öll finnast í
blóðvatni heilbrigðra einstaklinga.
Þau eru framleidd af vefjagleyplum
og þekjufrumum í meltingarvegi.
Mörg þessara prótína eru óvirkir
hvatar sem virkjast þegar klofinn er
af þeim hluti. Starfsemi þessa kerfis
einkennist öðru fremur af keðjuverk-
andi efnahvörfum þar sem virkjað
prótín hvatar niðurbrot þess næsta í
lítið brot og stórt. Stærra brotið
(t.d.C3b) er þá ýmist virkt ensím
eða verður það við að bindast öðrum
klofningarþáttum. Það hvatar síðan
niðurbrot næsta klofningarþáttar og
svo koll af kolli. Litla brotið
(t.d.C3a) hefur gjarnan mikilvæga
lífvirkni . Onnur prótín þessa kerfis
eru stilliþættir eða bremsur. Þau eru
nauðsynleg vegna þess að kerfið hef-
ur innbyggða sjálfmögnun, og gengi
sér til þurrðar án þeirra.
Klofningarkerfið ræsist eftir
tveimur ferlum. Klassíski ferillinn
(e. classical pathway) hefst á því að
Clq binst halahluta a.m.k. tveggja G
mótefna eða einni mótefnissameind
af M gerð, séu þær tengdar mótefnis-
vökum. Uppbótarferillinn (e. al-
ternative pathway) virkjast í hvert
sinn sem sá klassíski er ræstur. Fjöl-
sykrungar í úthýði baktería, sveppa
og frumdýra auk botnfallinna mót-
efnafléttna ræsa líka þennan feril.
. . . the alternate, or properdin,
pathway of complement activat-
ion . . . it reflects the evolution-
ary development of the most
simple humoral cytolytic ana-
louge operating in the absence of
complement-fixing antibody. For
example, the alternate pathway
converges with the classic path-
way at a point that makes possi-
ble utilization of all the compon-
ents of the latter’s membrane att-
ach unit.14 (bls. 137)
C3 er langsamlega mikilvæg-
asta prótínið í klofningarkerfinu. Án
þess getur enginn lifað. Þeir sem
fæðast án hæfileikans til þess að
mynda C3 eru engu betur settir en
þeir sem ekki geta myndað mótefni.
Það skýrir vel mikilvægi C3. — Skal
þessu nú lýst nánar.
Flvort sem klofningarkerfið er
vakið til starfs eftir klassíska eða
uppbótarferlinum, myndast alltaf
mikill íjöldi C3 afleiða bæði upp-
leystra og bundinna samgildum
tengjum við hin ýmsu hvarfefni.
Hinar uppleystu C3-afleiður valda
t.d. skammtíma íjölgun hvítfruma í
blóði (e. leukocytosis) (C3e), auka
gegndræpi æða (C3a), kalla á kleyf-
kjarna átfrumur (C3a) og draga úr
mótefnaframleiðslu (C3a). Sú C3 af-
leiða (C3b) sem bindst samgildum
tengjum við amínó- eða alkóhól-
hópa á yfirborði ónæmisfléttna, veira
og baktería er lífsnauðsynleg af
þrennum sökum: (1) Hún sameinast
C4b og C2a á fyrrgreindum stöðum
og myndar ensím; C4bC2a-C3b (e.
the classical pathway C5-converta-
se) og hún binst einnig þætti B (e.
factor B) og þessi flóki er virkjaður
af þætti D (e. factor D) og þannig
myndast annað ensím; C3bBb (e.
the alternative pathway C3-con-
LÆKNANEMINN 987-40. árg.
31