Læknaneminn - 01.04.2002, Blaðsíða 30

Horfur sjúklingsins geta verið háðar ýmsum ein-
kennum sem koma í Ijós við skoðun við kornu á
sjúkrahús. Brettharður kviður og miklir verkir geta
verið vísbending um að alvarlegur sjúkdómur sé í
uppsiglingu. Kerfisbundnir fylgikvillar við komu eins
og lágur blóðþrýstingur, öndunarerfiðleilcar eða lítill
þvagútskilnaður eru örugg vísbending um alvarlegan
sjúkdóm.
Hönnuð hafa verið ýmis kerfi til að meta horfúr
bráðrar briskirtilsbólgu (Tafla 4), en gallinn við þessi
kerfi er að þau eru fremur flókin í notkun og með
lægra forspárgildi en CRP og TS rannsókn af kvið
með skuggaefni. Þessi kerfi eru hinsvegar nytsamleg í
rannsóknarskyni til að skrá alvarleika sjúkdómsins
þegar borinn er saman árangur meðferðar hjá sjúkling-
um með alvarlega briskirtilsbólgu.
Tafla 2.______________________________________________
|Atlanta skilgreiningin (1992): ~|
Bráð briskirtilsbólga:
a) Bráðir kviðverkir og
b) se-amylasi yfir 1000 U/L (3.5 x normalgildi) eða
bólgubreytingar í/við bris við CT, ómun eða la
parotomiu
Bráð alvarleg briskirtilsbólga:
a) Sjúklingur lést
b) Fór í skurðaðgerð í sömu legu vegna bráðrar bris-
kirtilsbólgu
c) Fékk fylgikvilla (staðbundna eða kerfistengda)
sem tengjast beint briskirtilsbólgunni
Tafla 3. Bráð briskirtilsbólga er alvarleg ef sjúklingur fær fylgikvilla tengda briskirtilsbólgunni:
IStaðbundnir fylgikvillar:
1. Bris abscess: Sýktur nekrotiskur vefur/vökvi í eða við bris
2. Pseudocysta (sýkingarblaðra)
3. Bris phlegmone: Bólgumassar í/umhverfis bris
| Kerfistengdir fylgikvillar:___________________________________________________________________________
1. Óndunarbilun: Pa02 < 8 kPa eða PaC02 > 7.8 kPa; þarfnast barkaþræðingar (intubation) og meðferðar
í öndunarvél
2. Nýrnabilun: Þvagútskilnaður undir 20 ml/kls í 24 kls þrátt fyrir vökvagjöf (kreatinin >177)
3. Hjartalost (Cardiogen shock): Lágur blóðþrýstingur (systól. < 90 mmHg) sem svarar ekki vökvameðferð
og þarf inotróp lyf í meira en 12 kls
4. DIC: Flögur<100.000, fibrinogen<1 g/l, FDP>80 mg/ml
5. Lifrarbilun
6. Gastrointestinal bilun: Blæðing < 500mg/24 kls
Við bráða briskirtilsbólgu er CRP besta einstaka
mælingin til að segja til um horfur (7,8). Magn CRP
gefur nokkuð vel til kynna magn bólgu og dreps. Spá-
gildi CRP eftir 24 klst. er um 80%. Ef CRP er orðið
hærra en 120 mg/1 innan 24 klst. frá því að veikindi
hófust eða hærra en 200 mg/1 innan 48 klst. frá því að
veikindi hófust eru miklar líkur á að alvarlegur sjúk-
dómur sé í uppsiglingu (5,7). Aðrir þættir sem hafa
forspárgildi eru hvít blóðkorn, CK, Ca, kreatinin og
albumin. Se-amylasi er ekki nothæfur til að segja til
um horfur við briskirtilsbólgu. Se-amylasi getur jafn-
vel verið eðlilegur í alvarlegri briskirtilsbólgu, sér-
staldega ef hún er vegna áfengisneyslu. Aðrar prufur
Tafla 4.
Kerfi til að spá um horfur bráðrar briskirtils-
bólgu:
APACHE II (Acute Physiology and Chronic Helth
Enquiry score)
Ranson's scoring system
Imre's (Glasgow) scoring system
SAP score (Simplified Acute Physiology score)
MRCS score (Medical Research Council Sepsis)
MOF score (Multi Organ Failure) (best spágildi um
mortalitet)
28