Bændablaðið - 19.10.2023, Blaðsíða 1

19. tölublað 2023 ▯ Fimmtudagur 19. október ▯ Blað nr. 643 ▯ 29 árg. ▯ Upplag 33.000 ▯ Vefur: bbl.is
Hjörtur Logi Birgisson, bóndasonur á bænum Flatey á Mýrum í Hornafirði, var vel tækjum búinn fyrir kornuppskeru
ársins. Á Flatey er risin kornþurrkstöð sem framleiddi um 500 tonn af þurru byggi í vor. Stöðin er vísir að fyrsta
kornsamlagi landsins. – Sjá nánar á bls. 26. Mynd / Vilborg Rún Guðmundsdóttir
Bændurnir í Norðurgarði hafa
ákveðið að taka sér hlé frá
grænmetisrækt eftir fjögur sumur
í greininni.
Ásmundur Lárusson segir of lítið
af grænmetinu hafa selst, þó svo að
uppskeran hafi verið góð. Stærstur
hluti græn-metisframleiðslunnar
þeirra er blómkál, sem er ræktað
samhliða mjólkurframleiðslu.
Líklegustu skýringarnar á dræmri
sölu telur Ásmundur vera þær að
Sölufélag garðyrkjumanna tilkynnti
nauðsynlega verðhækkun og við það
hafi stóru verslunarkeðjurnar aukið á
innflutning, ásamt því sem framboð á
innlendu blómkáli var meira en búist
var við. Hann segir innflutt blómkál
hafa verið selt samhliða því íslenska
út ágúst, þó uppskeran hér byrji
seinnipart júlí.
Upplifun Ásmundar var sú að
innflutt blómkál hafi fengið meira
pláss í verslunum samanborið við það
íslenska, miðað við undanfarin ár.
Á meðan hafi allir kælar hjá honum
verið fullir. „Ég var kominn með níu
tonn í kæli, en mátti bara selja tæpt
tonn á viku.“ Hálfgert kvótakerfi er
í gildi hjá Sölufélaginu og fá aðilar
að leggja inn grænmeti miðað við
framleiðslusögu síðustu þriggja
ára. Þeir sem komi nýir inn þurfi að
byggja sér upp kvóta.
Geymsluþol blómkálsins er ekki
nema nokkrar vikur og jukust því
afföllin eftir því sem grænmetið
beið lengur. Um 17 prósent
uppskerunnar fór forgörðum vegna
geymsluskemmda sem annars hefði
verið sett í fyrsta flokk. „Það hækkaði
alltaf hlutfallið sem fór í kýrnar og
í lokin var helmingurinn sem fór í
fóðrið á móti því sem við létum í
verslanir.“ Í Norðurgarði er ræktað
brokkólí og hvítkál í minna magni
og seldist það allt.
Eftir að búið er að reikna kostnað
við fræ, áburð, yfirbreiðslur,
vélavinnu, rafmagn og lágmarkslaun
skilar framleiðslan liðlega 760
þúsund króna tapi af rúmlega níu
milljón króna veltu. Í þessa tölu er
búið að taka inn áætlaðan opinberan
stuðning, sem er greiddur um áramót
og getur verið breytilegur þar sem
allir framleiðendur fá greitt úr sama
pottinum.
Engin stytting vinnuviku
Ásmundur segist hafa áttað sig á
því þegar hann byrjaði að þetta væri
ekki mjög arðbær búskapur. Ræktun
blómkáls er mjög vinnufrek og má
hún ekki við miklum afföllum áður
en hún fer að skila tapi.
Hann sá samt fyrir sér að þetta
færi vel með kúabúskap, þar sem
flest tæki og jarðnæði er til staðar.
Þá fari ekkert til spillis því úrkastið
fari í kýrnar og hægt sé að beita
skepnum á upptekna garða. Þó það
minnki skaðann að einhverju leyti, þá
er blómkál ekki verðmætt kúafóður
og segist Ásmundur ekki hafa orðið
var við að það hafi aukið mjólkina í
kúnum. „Þetta er þó vissulega fóður
og þær slást um þetta.“
Bændurnir í Norðurgarði
telja allar líkur á því að þau hætti
grænmetisframleiðslu um sinn og
horfa meðal annars til þess að byggja
upp ferðaþjónustu í einhverri mynd
í staðinn.
Þau hafi nýlega keypt jörð við
hliðina á Norðurgarði með það í
huga að stækka kúabúið, en allar
framkvæmdir hafa verið settar á
hilluna næstu fimm til tíu árin. Þá
sér Ásmundur fram á að þurfa að
draga saman í viðhaldi og að fresta
þurfi nauðsynlegri endurnýjun á
tækjakosti. Búreksturinn sé að verða
lífróður á meðan vextir eru svona
háir og erfitt er að borga af skuldum.
„Maður horfir fram á það að
þurfa að vinna úti með þessu,“ segir
Ásmundur. Þá mun Hannes Orri,
sonur hans, vera eini aðilinn sem
hafi fulla atvinnu af búrekstrinum þó
Norðurgarður sé stórt kúabú. „Það er
ekki skemmtileg staða fyrir börnin
mín að taka við í þessu ástandi.
Talandi um styttingu vinnuvikunnar
hjá jafnöldrum þeirra þá eru þau að
fara í öfuga átt.“
Ríkið þurfi að stíga inn
„Mér finnst núverandi staða bænda
vera langt frá því viðunandi,“ segir
Ásmundur. Búið er að skera stuðning
til bænda stöðugt niður frá því hann
hóf búskap fyrir 28 árum og er nú
komið að þolmörkum. Ásmundur
bætir við að ef stjórnvöld myndu
hætta öllum stuðningi við landbúnað
og bændur þyrftu að selja vörur sínar á
því verði sem þær kosta í raun, myndi
matvælaverð hækka verulega. Það
myndi leiða til þess að innflutningur
tæki yfir alla matvælaframleiðslu.
Raunin sé sú að öll ríki heims
styrkja sína matvælaframleiðslu,
sem geri það að verkum að bændur
ráði að takmörkuðu leyti verðinu fyrir
sína framleiðslu. „Ef við viljum sem
þjóð vera með landbúnað verðum
við að hlúa betur að honum,“ segir
Ásmundur.
„Stærstijákvæði punkturinn við
að vera í grænmeti er að maður fær
jákvæð viðbrögð frá fólki, sem er
nærandi fyrir sálina,“ segir Ásmundur.
Bein tengsl við viðskiptavini séu
meiri en í mjólkurframleiðslu.
/ÁL
Blómkálsframleiðandi hrökklast úr greininni
Ásmundur Lárusson í Norðurgarði.
Orka sjávar
óbeisluð
Engin verkefni eru í gangi á vegum
stjórnvalda varðandi nýtingu
sjávarorku hér við land.
Í lok mánaðarins er væntanleg
skýrsla starfshóps umhverfis-, orku-
og loftslagsráðuneytis um m.a.
möguleika í sjávarfallavirkjunum.
Sjávarorka er hrein, endur-
nýjanleg og sjálfbær auðlind. Hún
er stórlega vannýtt og eru í henni
miklir möguleikar til að mæta
vaxandi alþjóðlegri þörf fyrir orku
til framtíðar. Beislun sjávarorku er þó
enn á byrjunarstigi og magn aflsins
sem framleitt hefur verið fram til
þessa fremur lítið.
Örfáir aðilar hafa á undanförnum
árum kannað, svo einhverju nemi,
kosti þess að nýta sjávarorku við
Ísland, einkum við Vestfirði. Að því
er best er vitað eru öll þau verkefni
í hægagangi eða út af borðinu. Eitt
íslenskt frumkvöðlafyrirtæki hefur
unnið að þróun hægstraumshverfla
frá árinu 2008. Kallað er eftir að
stjórnvöld móti stefnu um að þau
ætli að skoða sjávarorkunýtingu sem
framtíðarvalkost í orkuöflun, líkt og
flest þróuð lönd gera nú. Einnig að
hafnar verði fyrir alvöru rannsóknir á
þeirri gríðarlegu orkulind sem sjórinn
umhverfis landið er. Lauslegur
samanburður við nágrannalönd
bendir til að heildarorka sjávarfalla
gæti verið allt að 337 TWst/ári. /SÁ

Sjá fréttaskýringu á bls. 20–23.
Neytendasamtökin lýsa ánægju
með hið nýja upprunamerki fyrir
íslenskar matvörur og blóm,
Íslenskt staðfest.
Segir framkvæmdastjóri sam-
takanna að allnokkrar atlögur hafi
verið gerðar að slíkri merkingu í
gegnum tíðina án þess að virka
sem skyldi en
undirbúningur
að baki Íslenskt
staðfest virðist
vandaður og
framleiðendur
því hvattir til
að nota merkið.
Neytendur
kalli mjög
ákveðið eftir slíku. Samkvæmt
markaðssviði Bændasamtakanna
kemur ítrekað í ljós að neytendur
vilja íslenska vöru.
Sölutölur bendi þó til að þrátt
fyrir að fólk telji sig vera að kaupa
íslenskt sé það alls ekki alltaf
raunin.
Fólk eigi í vandkvæðum með
að lesa úr merkingum og upplifi
ákveðið óöryggi varðandi hvað það
sé í raun að kaupa. Íslenskt staðfest
sé því bráðnauðsynlegt skref.
Aðeins verður heimilt að nota
merkið á vörur sem framleiddar eru
og pakkaðar á Íslandi. /SÁ
Sjá nánar á bls. 10.
Íslenskt sé
staðfest
Sauðalitasýning
40 38
Ræktunar- og gleðifélag
hestakvenna
Vill meiri útbreiðslu
félagslandbúnaðar
34