Bændablaðið - 19.10.2023, Blaðsíða 6

6 Bændablaðið | Fimmtudagur 19. október 2023
Dagur landbúnaðarins var haldinn nú öðru
sinni, dagana 13. og 14. október sl., í sam-
starfi við Samtök fyrirtækja í landbúnaði
og Búnaðarsamband Eyjafjarðar.
Á föstudeginum var blásið til málþings í Hofi
á Akureyri undir yfirskriftinni Landbúnaður á
krossgötum, þar sem farið var yfir tækifæri og
áskoranir í landbúnaði. Á laugardeginum héldu
skógarbændur málþing og bændur í Eyjafirði
og á Suðurlandi buðu heim á hlað og kynntu
gestum og gangandi starfsemi sína. Málþingin
voru afar vel sótt og vil ég þakka öllum sem gáfu
sér tíma frá bústörfunum og mættu á staðinn og
eins þeim sem fylgdust með í beinu streymi á
Facebook síðu Bændasamtakanna. Sérstakar
þakkir fara til þeirra sem skipulögðu málþingið,
héldu erindi og til bændanna á Þórustöðum og
Sölvastöðum í Eyjafjarðarsveit, á Garðshorni
og Syðri-Bægisá í Hörgársveit og á Vesturholti
í Þykkvabæ og Espiflöt í Reykholti. Það er í
mínum huga eftir þessa reynslu að við munum
festa þennan viðburð í sessi í samstarfi við
bændur og hagaðila í landbúnaði.
Á málþinginu í Hofi kom ítrekað fram, bæði
í kynningu starfsmanns BÍ og hjá þátttakendum
í pallborðsumræðum, um mikilvægi þess að
merkja íslenska framleiðslu þannig að neytendur
hafi skýrt val um hvað er innlend framleiðsla
og hvað eru innfluttar afurðir. Þess vegna hafa
Bændasamtökin talað fyrir því að tekið verði í
notkun upprunamerkið Íslenskt staðfest, sem
staðfest er í úttekt af vottunarstofu og er ætlað að
tryggja neytendum skýlausan rétt á upplýsingum
um uppruna og innihald matvæla. Á
Norðurlöndunum hefur landbúnaðarframleiðsla
rækilega náð að festa sig í undirmeðvitund
frændþjóða okkar. Í Svíþjóð hefur verið notast
við upprunamerkið Från Sverige í yfir tuttugu ár,
sem notuð er á nánast alla matvöru sem búin er
til úr sænskum hráefnum. Þannig er það greypt
í vitund sænskra neytenda að með því að velja
sænska framleiðslu eru þeir ekki eingöngu að
leitast eftir vörum frá sænskum bændum heldur
einnig heilnæmum og öruggum mat. Hljómar
kunnuglega? Í Noregi nota framleiðendur
matvæla þar upprunamerkið Nyt Norge sem á
það sammerkt með sænska upprunamerkinu að
vera vel greypt í undirmeðvitund og kauphegðun
norskra neytenda og það sem er merkilegt við
norska upprunamerkið er að verslunin í Noregi
hefur alfarið tekið það upp á sína arma, enda
hefur neysla á kjöti og osti sem framleitt er í
Noregi nærri því tvöfaldast frá því verslunin tók
upprunamerkið í sínar hendur. Það væri virkilega
til eftirbreytni og öllum neytendum til mikilla
hagsbóta ef meðvitund og áhugi forsvarsmanna
fyrirtækja í landbúnaði og verslunarinnar til
að taka upp Íslenskt staðfest væri meiri. Því
neytendur eiga ekki að þurfa að sætta sig við
hvað sem er og verða að geta treyst því að
uppruni þess sem þeir kaupa sé staðfestur. Það
styrkir okkur í þessu verkefni að ákallið er frá
neytendum enda eru íslenskar landbúnaðarvörur
í beinni samkeppni við innfluttar vörur.
Á málþinginu var einnig rætt mikið um
afkomu bænda og starfsskilyrði landbúnaðarins.
Staðan er grafalvarleg og framleiðslan er að
dragast saman í þessum rituðu orðum. Þetta er
olíuskip sem verður afar erfitt að snúa því þeir fáu
bændur sem eftir verða munu ekki svo glatt auka
við framleiðsluna sína um það sem markaðurinn
kallar eftir. Stjórn Bændasamtakanna hefur því
óskað eftir neyðarfundi með ráðherrum fjármála
annars vegar og matvæla hins vegar til að fara
yfir mögulega aðkomu ríkisins og kalla eftir
afstöðu þeirra til að bregðast við alvarlegri
stöðu frumframleiðenda vegna versnandi stöðu
í rekstrarumhverfi bænda. Það er sama hvar
við berum niður í frumframleiðslunni, og þar
eru ungir bændur ekki undanskildir þar sem
vandi þeirra er gríðarlegur. Ef við stöndum
ekki vörð um frumframleiðsluna þá er okkur
vandi á höndum, þar sem við endurreisum
ekki landbúnað frá grunni ef við glötum
niður framleiðslunni á þessum örlagatímum
hárra vaxta og hækkana á aðfangakeðjunni
til framleiðslunnar. Lögum samkvæmt skulu
bændur njóta sambærilegra kjara og aðrar stéttir.
Hvað ætla stjórnvöld að gera í því?
LEIÐARI
Ömurleg skilaboð
Hver þjóð er sér ber að baki nema
sér bændur eigi, segir Steinþór Logi
Arnarsson, formaður Samtaka ungra
bænda, hér í blaðinu.
Ungir bændur boða til baráttufundar
fyrir lífsnauðsynlegum breytingum á
skilyrðum landbúnaðar þann 26. október
næstkomandi. Yfirskrift fundarins er
„Laun fyrir lífi ungra bænda og íslenskra
sveita“ og er það ekki að ástæðulausu. Í
hópi framsögumanna verða bændur sem
eru við það að gefast upp á störfum sínum
vegna ómögulegra lífsskilyrða.
Þar á meðal er Þórólfur Ómar Óskarsson,
sem sér fram á að hætta sínum kúabúskap
vegna þess að hann hefur ekki fjárhagslegt
rými til að reka búið sitt og lifa eðlilegu lífi.
Hann segir lánakjör og vexti íþyngjandi
fram úr hófi auk þess sem hann hafi fórnað
fjölskyldulífinu og vanrækt sjálfan sig
vegna álags í starfi. Hann ráðleggur engum
að fara í landbúnað eins og staðan er í dag.
Þetta eru ömurleg skilaboð.
Víða um land er ungt fólk sem lagði
landbúnaðarframleiðslu fyrir sig í þeirri
von að vera til sóma, leggja lið við
að tryggja fæðuöryggi þjóðarinnar og
byggðarfestu á landsbyggðinni, sem er
einmitt á stefnuskrá ríkisstjórnarinnar. Þetta
er háskólamenntað búvísindafólk sem er þó
að reka sig á það að vera starfandi skuldum
vafið í sjálfboðavinnu við að afla okkur
fæðu. Þau vilja gera vel en er um megn að
lifa mannsæmandi lífi.
Í samþykktri Landbúnaðarstefnu
til ársins 2040 er teiknuð upp sú
framtíðarsýn að eðlileg nýliðun og
kynslóðaskipti í landbúnaði verði tryggð.
Í samþykktri Matvælastefnu til ársins
2040 er ályktað að tryggja eigi hér fæðu-
og matvælaöryggi með því að vera í
fremstu röð ríkja í gæðum framleiddra
matvæla. Framleiðsla á að vera arðbær
og tryggja byggðafestu í samfélaginu.
Dæmin sýna hins vegar annað.
Þórólfur segir að stöðug uppbyggingar-
og viðhaldsþörf sé nauðsynleg til að
halda uppi eðlilegri framleiðslu. Bent
hefur verið á að atvinnugreinin þurfi
aðgang að þolinmóðu fjármagni á lágum
vöxtum til að geta mætt aðbúnaðarþörf.
Nútímalandbúnaður kallar á nauðsynlega
uppfærslu aðbúnaðar.
Eigi landbúnaðar- og matvælastefna að
ná fram að ganga þarf nýliðun og fjölgun í
atvinnugreininni. Ef tilgangurinn er aukin
framleiðsla íslenskra landbúnaðarvara þarf
fólk að sjá tilgang í að leggja fyrir sig slíka
framleiðslu. Afkoma í greininni þarf því
að vera viðunandi. Sú er ekki raunin í dag.
Svo er ekki nóg að gera kröfu um
að bændur taki hér til hendinni og
framleiði heilnæman mat fyrir þjóðina.
Það er til lítils að leggja í þá vegferð ef
afurðunum er svo haldið frá neytendum.
Sorglegt er að þurfa að segja frá fækkun
grænmetisframleiðenda samhliða fregnum
um aukið ákall neytenda eftir íslenskum
matvörum.
Stjórn Bændasamtakanna hafa boðað
nýjan fjármálaráðherra og matvæla-
ráðherra til neyðarfundar um stöðu
landbúnaðarins. Segir í tilkynningu að
farið verði yfir þá grafalvarlegu stöðu
sem uppi er í landbúnaði og leitað eftir
svörum frá stjórnvöldum, hvort halda eigi
áfram landbúnaðarframleiðslu hér á landi.
Bæði landbúnaðar- og matvælastefnan
leggja áherslu á að hér á landi verði
framleidd heilnæm matvara í sátt við
samfélag og náttúru þar sem sérstaða,
sjálfbærni og verðmætasköpun er höfð að
leiðarljósi. Vonandi eru það ekki orðin tóm.
Guðrún Hulda Pálsdóttir
ritstjóri.
Landbúnaður á krossgötum
MR búðin, Mjólkurfélag Reykjavíkur, var stofnuð árið 1917 og hefur selt í gegnum tíðina ýmsar nýtilegar vörur, allt frá hænsnafóðri og reiðbuxum
til girðingastaura. Stóð verslunin m.a. annars fyrir byggingu 12.000 lesta korngeymslu með löndunarkerfi í Sundahöfn árið 1970 – þá í samfloti
við tvö önnur fyrirtæki sem einnig stóðu að korninnflutningi, Fóðurblönduna og Samband íslenskra samvinnufélaga. Árið 2005 hlaut þetta
gamalgróna fyrirtæki, MR búðin, nafnið Lífland, en kom fram í fréttatilkynningu fyrirtækisins að ástæðan væri „að starfsemi fyrirtækisins tengist
nú mannlífi og dýralífi í landinu á mun breiðara sviði en í árdaga“. /SP
GAMLA MYNDIN
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is
Bændablaðið kemur út 23 sinnum á ári.
Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim
í pósti gegn greiðslu burðargjalds. Árgangurinn (23. tölublöð) kostar þá kr. 14.900
með vsk. Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar kr. 11.900 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Borgartún 25, 4. hæð - 105 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Kt: 631294-2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
Ritstjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir (ábm.) gudrunhulda@bondi.is – Sími: 563 0300 – Blaðamenn: – Ástvaldur Lárusson astvaldur@bondi.is – Hulda Finnsdóttir hulda@bondi.is
Sigrún Pétursdóttir sigrunpeturs@bondi.is – Sigurður Már Harðarson smh@bondi.is – Steinunn Ásmundsdóttir steinunn@bondi.is
Auglýsingastjóri: Þórdís Una Gunnarsdóttir thordis@bondi.is – Sími: 866 3855
Netfang auglýsinga: thordis@bondi.is − Vefur blaðsins: www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Sigrún Pétursdóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: 33.000 – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621