Úrval - 01.11.1962, Blaðsíða 98

114
ÚRVAL
Suður-Ástralíu (1930) og einnig £
Norðursvæði (N.-Territary). Ópal-
beltið, ef svo mætti að orði komast,
fylgir hinu jarðfræðilega gamla
landi meðfram eyðimörkinni I
miðju landsins, hinum dauða hluta
Ástralíu, eins og hún er stundum
nefnd.
IIVAÐ ÓPALL ER.
Ópalar eru frábrugðnir öðrum
gimsteinum og eðalsteinum. Þeir
eru ekki krystallar, heldur eru þeir
storkin kfsílleðja og innihalda fáein
prósent af vatni. — Ópalar teljast
til kvartsteina og eru myndaðir
af kísilsýruanhydriti, eins og þeir,
auk vatnsins (SiÓ2 4- n H=0, n
táknar að vatnsinnihaldið er mis-
munandi). — Þegar leðjan storkn-
aði, mynduðust í henni ótal sprung-
ur. Smám saman fylltust svo
sprungurnar af kísil og vatni í
mismunandi hlutföllum og af mis-
munandi þéttleika. Þessar ótelj-
andi örsmáu sprungur hafa ekki
ósvipuð áhrif á ijós og sápufroða,
og þær valda þessum glitrandi lit-
brigðum.
Áströisicu ópalarnir skjóta stund-
um marglitum ljósörvum, svo að
maður fær jafnvel ofbirtu í augun,
eliegar þeir blika eins og stjörnur,
og líka er það til, að þeir sendi
frá sér milda glampa, síkvika og
gáskafulia. Litbrigði þessarar teg-
undar eru hvft, gul og bláhvít, með
ýmsum blæbrigðum. Frá eldópaln-
um stafar skær-appelsínugulu eða
rauðu ljósbroti. Fegurstur allra er
samt hinn óviðjafnanlegi svarti
ópall. Kolsvartur sem hann er, er
hann uppspretta hinna dásamleg-
ustu og skærustu litbrigða, tindr-
andi og síbreytilegra. Finnist ein-
hverjum nafnið ekki eiga sem
bezt við, þyki það e.t.v. minna
frekar á kolamola en dásamiegan
gimstein, þá er bezt að sá sem
nafnið valdi fá að komast að með
sína skýringu. Þessi maður er T. C.
Wollaston, frægur ástralskur ó-
paiakaupmaður. ITann segir svo:
„ ... Þar sem ég nú var guðfaðir
við skírnina, þá finn ég mig skyld-
an að réttlæta nafngiftina. Sjálft
efnið í venjulegum ópal er næstum
litlaust, dálítið mjólkurlitt, eða ör-
lítið gulllitað eins og í ópölunum
frá Drottningariandi. Þetta þýðir,
að væru þeir með einhverjum hætti
sviptir þessum dansandi litbrigð-
um sínum, yrði ekki annað eftir en
ljósleitur eða hvítur steinmoli.
Nú jæja, væri farið eins að með
svartan ópai, mundi við okkur
blasa kolsvartur steinmoii. Það var
bráðnauðsynlegt að greina skýrt
milli þessa nýfundna ópals og
hinna, sem þekktir höfðu verið um
aldaraðir, og þar sem hér var óve-
fengjanlega um ópal að ræða, og
það fór ekki milli mála að hann
var gerður úr svörtu efni, þá virt-
ist liggja í augum uppi að hárrétt