Úrval - 01.04.1964, Blaðsíða 16

6
URVAL
myndun gat komið til greina,
að hún væri eins konar ofnæmi
(allergy). Eins og kunnugt er,
geta menn verið eða orðið, of-
næmir fyrir vissum efnum, sem
lýsir sér í því, að ef þau snerta
þá, svarar (reagerar) líkaminn
með vissum viðbrögðum og allt-
af þeim sömu gegn sama efni.
Ef til vill hafði D-fjörefnið og
parathyoidvakinn gert dýrin
viðkvæm, þannig að kalkefna-
skiptin fóru úr skorðum, ef þau
urðu fyrir ýmsum áverkum.
Selye benti á, að hjá mönnum
fylgdi oft kalkmyndun á eftir
ýmsum áverkum. T. d. yrðu
kalin eyru oft hörð er frá liði,
og harðar örmyndanir kæmu
eftir slæma bruna. Fróðlegt
væri að sjá hvað gerðist, ef rott-
um, sem hefðu fengið D-fjörefni
og vaka, væru veittir smá áverk-
ar.
Fyrst voru nú rottunum gefn-
ir misstórir skammtar af annað
hvort D-fjörefni eða parathyr-
oidvaka. Eftir nokkra tima var
svo farið að klýpa þær ofur-
litið með töngum. Eftir 48 klst.
var bletturinn, sem klipinn var
orðinn grjótharður. Hann hafði
kalkað! Nú var loks ljóst, hvern-
ig stóð á kalkblettunum á háls-
inum á rottunum í John Hop-
kins læknaskólanum. Selye hafði
tekið þær, upp á hnakkadramb-
inu, þegar hann var að spýta
í þær. Sá litli þrýstingur hafði
nægt til að valda kalkmyndun-
inni.
Mundu nú aðrar aðferðir en
svona áverkar hafa svipaðar af-
leiðingar? T. d. ef þeim væru
gefin viss efni. Þeir reyndu nú
smám saman flest þau efni, sem
til voru i lyfjaskáp rannsóknar-
stofunnar. Árangurinn var sann-
arlega merkilegur þegar frá byrj-
un. Ef dýrin voru ert með málm-
söltum — einkum samböndum
af járni, krómi og blýi — sett-
ist kalk í liin ýmsu líffæri. Og
með þvi að breyta til um efni og
aðferð við ertinguna, mátti koma
af stað kalkmyndun svo að segja
hvar sem þeir vildu — t. d. í
hjarta og æðum, svo að það
liktist mjög venjulegum hjarta-
og æðasjúkdómum; i liðum, svo
að líktist liðagigt; í milta, lifur
lungum, bristkirtli og munn-
vatnskirtlum.
Visindamönnunum var nú ljóst,
að hér var um alveg nýtt fyrir-
brigði að ræða. Með þvi að nota
griskar og latneskar rætur (eins
og venjulegt er í læknisfræði),
nefndi Selye þetta fyrirbrigði
„calciphylaxis“ —- þ. e. aukið
næmi fyrir kalki.
Tilraunirnar leiddu i ljós
ýmsa furðulega hluti. í einni
tilrauninni ætlaði Selye að reyna
að koma af stað kalkflutningi
í svo stórum stíl, að bein rott-