Úrval - 01.04.1964, Side 21

SEIÐMAGN PERLUNNAR
11
gripir. Það er einhver seiðandi
ljómi yfir þeim, síbreytileg lita-
skipti og dauf birta, sem virð-
ist beinlínis stafa frá skartgripn-
um sjálfum. Á einbvern dular-
fullan hátt ræður sú, sem perl-
una ber, blæbrigðum bennar —
því að perlan smitast, ef svo
mætti segja, af klæðaburði, hör-
undslit, manni liggur við að
segja skaplyndi þeirrar konu,
Sem ber hana.
Perlur má auk þess nota við
ólíklegustu tækifæri. Þær eru
jáfnheillandi, bvort sem farið
ér með þær í næstu kjörbúð
eða i dýrindis samkvæmi, Þær
gefa ekki i skyn falinn eld heldur
innri ró, ekki ástríðu heldur
ást og hollustu.
Perlan er eini skartgripurinn,
sem búinn er til á lifrænan hátt.
Hún er einnig einn elzti skart-
gripurinn, sem maðurinn þekkir.
Miðað við önnur steinefni er
perlan afar ung að árum. Til
þess að demantur geti mynd-
azt í jörðu, þarf milljónir ára
al' miklum liita og þrýstingi;
ostran getur búið til perlu á
þremur til fimm árum.
Efnafræðilega er ekkert flók-
ið vdð perluna. Ef mulin er
perla, kemst maður að raun um,
að efnið í henni er að mestu
caleium carbonat eða það sem
við köllum kalk. En maðurinn
getur ekki búið til perlur. Þrátt
fyrir alla tækni og vísindafram-
farir hefur manninum aldrei
tekizt að framleiða perlu, sem
jafnast á við náttúruperlur, livað
blæbrigði og lit shertir.
Perlan er i rauninni harðnað
úrgangsefni, sem ostran gefur
frá sér i iðrum sér utan um ert-
andi korn, sem hún getur ekki
losnað við. Ertingin kann að
stafa frá sandkorni, óhreinind-
um eða öðru þvilíku eða jafn-
vel eggi, sem skelfiskurinn get-
ur ekki losað sig við. Dýrið
þekur svo þetta korn með úr-
gangsefni og myndar þannig eitt
lagið á fætur öðru. Efni þetta
er bundið saman með lífrænu
efni, sem nefnist conchiolin,
sem er næstum sama efni og
i glerungi tanna okkar.
Flest skeldýr, sem svipar til
ostrunnar, geta húið til einhvers
konar perlur. En perlur þær,
sem yfirleytt eru á boðstólum,
finnast nær eingöngu í ostrum
af kyninu „Margaritifera" — sem
þýðir perla. Úrgangsefnin, sem
byggja upp perluna, koma úr
sömu kirtlum og byggja upp
skelina. Þær ostrur, sem búa
til verðmætar perlur, eru aldrei
ætilegar. Oft má finna „perlur“
í ætilegum ostruin og skelfisk-
um, en þær eru undantekningar-
laust reyklitar, mattar og verð-
lausar.
Flestar náttúruperlur heims