Úrval - 01.04.1964, Blaðsíða 90
80
ÚRVAL
ur hans rætast. Vinir hans
reyndu að telja lionum hughvarf,
en hann lét sig ekki. Lét hann
málverk sín á uppboð og í'ékk
þannig fé til fararinnar.
Hann settist að á Taliiti árið
1891, tók á leigu kofa í fiski-
þorpi nokkru niðri við lónið.
Tók hann til sín innfædda
stúlku, og má þekkja andlit
hennar og líkamsvöxt á mörg-
um málverkum hans.
Tuttugu og átta mánuðum síð-
ar skrapp hann aftur heim til
Frakklands og hafði meðferðis
mörg sérkennileg málverk. Yfir
fjörutíu þeirra voru sett á sýn-
ingu, en aðeins örfá seldust, og
voru það gamlir kunningjar og
vinir, sem keyptu þau, og nam
andvirðið alls 100 dölum. Einn
af gagnrýnendum komst þannig
að orði í hlaðagrein, að þeir
foreldrar, sem vildu veita krökk-
um sínum lilátursefni, skyldu
fara með þau á sýninguna. Paul
Gauguin grét, þegar hann las
þau dómsorð.
Vonsvikinn hélt Paul Gauguin
aftur suður í höf. Hann var þá
47 ára að aldri og átti fyrir
höndum erfiðustu og sársauka-
fyllstu ár ævi sinnar, lokaárin,
fyrst á Tahiti, síðan á Dominica
og Marquesaeyjum. Hann hafði
þá tekið sýfilis, en við þeim
sjúkdómi var þá engin lækning,
og á ökla hans var opið sár,
sem fékkst ekki til að gróa. Hann
þjáðist hræðilega. „Ég bið hérna
eins og rotta í tunnu á miðju
úthafinu,“ skrifaði hann.
Við gerum okkur flestir Gaug-
uin í hugarlund mókandi undir
brauðaldintrjám, á meðan poly-
nesiskar þokkagyðjur syngja og
stiga dans honum til ununar.
Hafi hann legið þar út af, hefur
það verið vegna þess að fætur
lians voru meinum sollnir og
máttvana, svo að liann gat ekki
staðið uppréttur. Hafi stúlkurn-
ar sungið fyrir hann, var það
vegna þess að hann var að verða
blindur. „Ljós mitt er nærri
slokknað," sagði hann lælcnin-
um. Hann var manna snyrtileg-
astur og hreinlegastur, en síð-
ustu mánuðina, sem liann lifði,
var hann þess ekki umkomin
að sjá um sig sjálfur og andað-
ist árið 1903 i sóðalegum kofa
á Suðurhafseyjum, en hjá honum
íá síðasta málverk hans — lands-
lag frá Brittany, snævi þakið.
Undarlegt viðfangsefni i Suður-
höfum!
Mörgum árum eftir andlát
hans, þegar æviferill hans var
orðinn kjarni eins konar þjóð-
sögu, eins og var um æviferil
vinar hans, ógæfumannsins, van
Gogh, byrjaði leitin að málverk-
um hans. Safnarar fundu þau i
drykkjukrám, vændishúsum og
leigukumböldum. Hann hafði