Úrval - 01.04.1964, Blaðsíða 116
100
ÚRVAL
Hvernig myndaðist hún? Fyrir
aðdráttarafl, samkvœmt þyngd-
arlögmálinu.
Hver er yfirborðshiti hennar?
10,000 stig á Fahrenheit.
Hver er efnisþyngd hennar?
2xl027 smálestir.
HvaS veldur og' viðheldur
skini hennar? E = mc2.
HvaS bíður hennar? Slokknun.
Getum við komiS í veg fyrir
þaS? Nei.
Einungis yfirborð þessa eld-
hnattar, sem er milljónir mílna
að þvermáli, verður séð; stjörnu-
litrófs-sjónaukarnir geta hins
vegar frætt olckur um hitastig
sólar, efnasamsetningu og um-
brot; fyrir leiðbeiningar stjarn-
fræðikenninganna rötum við
svo leiðina inn að kjarna henn-
ar. Þetta tvennt — ljósgreining-
in og stjarnfræSikenningarnar —
mynda til samans hinar athyglis-
verðustu niðurstöður; er sú
gleöirikust, að á sólunni — líf-
gjafa okkar allra — ríkir al-
gert jafnvægi, ásigkomulag henn-
ar er stöðugt. Hún mun ekki
gereyðast í neinni hamslausri
sprengingu eða dreifast út um
geiminn i kringum sig. Þar hef-
ur skapazt jafnvægi milli þyngd-
araflsins annarsvegar og þrýst-
ingsins við gasútstreymið og
geislunina hinsvegar.
Jafnvægi þetta hefur náðst
fyrir billjónum ára; staðreynd,
sem vituS verður af aldri stein-
gervinga af plöntum og dýrum,
sem döfnuðu á frum-palezoiska
tímabilinu. Við höfum meira að
segja alla ástæðu til að ætla,
að óbreitt haldizt geislun og hiti
í sólkerfi okkar enn um billjón-
ir ára, svo að þetta verður að
teljast sæmilega áreiðanlegt og
öruggt fyrirtæki.
Á þeim reikistjörnum, sem
víðastan brautarhring ganga
kringum sólu og fjarstar eru i
plánetukerfi hennar, mun sá
helkuldi, sem nú er þar ráð-
andi, haldast í óteljandi aldir
og koma í veg fyrir, að þar
kvikni og þrifist nokkurt líf-
frymi. Á þetta við bæði um
Neptúnus og Plútó, en á þeim
reikistjörnum, sem nálægastar
eru yfirborði sólar, t. d. Merkúr,
helzt ofsaliiti — óbærilegur öllu
lífi í okkar skilningi, um aldir
alda.
GIIFUH VOLFIÐ.
Á milli þessa helkulda fjærst
og ofsahita næst, liggur svo gufu-
hvolfið, þar sem við og aðrar
jarðneskar lífverur þróumst og
döfnum. Vissulega er geislun sól-
arinnar ekki alltaf nákvæmlega
jöfn. En vikið frá meðalgeislun
er tiltölulega lítið, þó að ísaldar-
fyrirbærið sé að öllum líkind-
um þvi að kenna. Ef hitastill-
ing sólarinnar skyldi færast ör-