Úrval - 01.12.1965, Blaðsíða 49

GEORG BERNARD SHAW
47
listarmenn og leikarar kappkostuðu
að vanda sig sem bezt af ótta við
hárbeittann penna hans.
Meðan Shaw var að skrifa hina
frægu gagnrýni sína, fór hann sjálf-
ur að fást við að semja leikrit.
Fyrsta leikrit hans, sem sett var á
svið, var sambland af gamanleik
og sorgarleik og fjallaði um hús-
ráðendur leiguhjallanna í fátækra-
hverfunum. Þetta leikrit var frum-
sýnt 9. desember 1892 við fremur
litla hrifningu áhorfenda. Annað
leikrit Shaws var ekki tekið til sýn-
ingar fyrr en mörgum árum eftir
að það var samið, en hið þriðja,
Mrs. Warrens Profession, sem fjall-
aði um líf vændiskvenna, var bann-
að af brezku ritskoðuninni. Þetta
leikrit varð þó til þess að þagga
niður í þeim andstæðingum Shaws,
sem héldu því fram, að hann væri
aðeins venjulegur umbótamaður,
sem ætti að berjast fyrir áhugamál-
um sínum með því að gefa út pésa
og bæklinga. Leikritið var sem sé
ágætlega samið, þó að sýningarbann
væir ekki létt af því fyrr en árið
1924. Nú á dögum er erfitt að gera
sér í hugarlund, hvernig skynsamt
fólk hefur getað komizt að þeirri
niðurstöðu, að þetta leikrit sé sið-
spillandi.
Shaw hafði ekki grætt grænan
eyri á leikritum sínum til þessa,
en nú sneri hann við blaðinu og
tók að semja leikrit í léttari dúr.
Hið fyrsta af þessum leikritum var
Arms and the man, sem hann skrif-
aði árið 1894. Shaw hespaði verkið
af í snatri að beiðni kunningja síns,
sem var leikhússtjóri, en hann skorti
einmitt verkefni um þessar mundir.
Æfingum var einnig hraðað. Á
frumsýningunni léku leikendurnir
með þeirri alvörugefni, sem Shaw
hafði krafizt, enda þótt þeir botnuðu
hvorki upp né niður í leiknum.
Frumsýningargestirnir virtust ekki
heldur skilja neitt í neinu, en ráku
þó upp hláturrokur öðru hvoru í
vandræðum sínum. f leikslok ætlaði
fagnaðarlátum áhorfenda aldrei að
linna. En svo illa vildi til, að leik-
ararnir gerðu sér ekki grein fyrir
orsök hlátursins og fagnaðarlátanna;
þeir héldu að þeir væru að leika
skopleik og léku hlutverk sín þann-
ig eftirleiðis. Shaw hafði aftur á
móti samið leikritið með þeim hætti,
að hláturinn varð ekki framkallaður
nema alvörublær hvíldi yfir leikn-
nm. Ef farið var með hann sem
skopleik, missti hann marks. Leik-
ritið var sýnt í ellefu vikur sam-
fleytt, en aldrei við slík fagnaðar-
læti sem á frumsýningunni.
Shaw samdi síðan fleiri leikrit
í svipuðum anda, og eitt þeirra,
Lœrisveinn Djöfulsins, varð afar
vinsælt þegar það var sýnt í New
York árið 1897. Shaw græddi um
3000 sterlingspund á þessu eina leik-
riti og losnaði i fyrsta skipti á æv-
inni við allar fjárhagsáhyggjur.
Hann notaði líka tækifærið og gift-
ist ungri og auðugri stúlku af írsk-
um ættum. Hún hét Karlotta Towns-
end og var mjög róttæk í skoðun-
um.
Shaw veiktist skömmu eftir gift-
inguna, en um svipað leyti skrif-
aði hann eitt fræðasta leikrit sitt,
Cæsar og Kleopatra. Með þessu leik-
riti, þar sem fjallaði er um sögu-
legt efni á látlausan og gázkafullan