Torfhildur - 01.04.2007, Blaðsíða 21

Slcoðum mjólkina í þessu sambandi og tvær ólílcar leiðir til að
nálgast hana. Annarsvegar gætum við beitt fyrir oklcur rökhugsun
í stíl við þá sem Max Weber skrifar um í greininni „Science as a
Vocation“.2 Þar skrifar hann að skýringar sem elclci eru röklegar hafi
fallið úr gildi og nú beitum við vísindalegri aðferð til að slcilja heiminn.
Að hversdagur Vesturlanda hafi verið sviptur töfrum sínum. Hann
kallar þessar brejdingar rökvæðingu. Hinsvegar gætum við skoðað
mjóllcina útfrá þeim tilvísunum sem hún lcallar fram í huga olclcar og
þeim sem hlaðið er í kringum hana. Við það kemur mýtufræðin sem
Roland Barthes útskýrir í Mythologies að góðu gagni.3 Könnum nú
þessar tvær slóðir og virðum svo mjólkina fyrir olclcur.
i
Þótt vísindi og rökhugsun leitist við að vera hlutlæg sleppa þau
seint undan hugmyndafræði. Afhverju að rannsaka mjóllc? Til þess
að geta náð meira rjómabragði með minni fitu? Er það semsagt
betra? Það sem við veljum að rannsaka og mæla (og til hvers við
gerum það) felur í sér val og val grundvallast í hugmyndafræði.
En vísindi fela í sér að eitthvað sé utan hugmyndafræði: að eitt- |
hvað sé satt. Max Weber talar í þessu sambandi um að hlutirnir fái
almennt gildi í meðförum Vesturlandabúa og rökhyggju þeirra. Með
rökvæðingu hugans og heimsins er dulúðin yfir því hvernig hlutirnir
virlca felld burt. í nútíma Webers slcoðum við umhverfi olclcar vísinda-
lega og sjáum það eins og það er. Þegar vel lætur ættum við að sjá út
fyrir hugmyndafræðina.
í mýtufræði sinni lýsir Roland Barthes heiminum frá öðrum
sjónarhóli. Samkvæmt honum skilja menn umhverfi sitt í þeim til-
vísunum sem það hefur eða mýtunum um það. 4 Sýn okkar á
heiminn er brengluð af þessum mýtum en um leið gera þær
olckur lcleift að slcilja. Mýtufræðingur leitast við að greina mýtuna frá
veruleikanum.
Mýtufræðin byggja bæði á því að lesa í hugmyndafræði og á
því að beita táknfræði eins og þeirri sem Ferdinand de Saussure
2 Weber, Max. 2003. „Science as a V'ocation" úr From Modernism to Post-
modemism: AnAnthology, 2. útg. (Lavvrence E. Cahoone ritstýrði). Blackwell Publishers,
Massachusetts, bls. 127—131.
3 Barthes skrifar þar um myth sem ég kýs að þýða sern mýtu frekar en goðsögn, því
goðsögn lieftir óþægilega epíska skírskotun fyrir mér. Ég las bókina á ensku. Barthes,
Roiand. 2000. Mythologies (Jonathan Cape þýddi). Vintage, Random Iiouse, London.
4 Á bls. 60 segir hann t.d. um mjólk:.miik is cosmetic, it joins, covers, restores. More-
over, its purity, associated with tlie innocence of the child, is a token of strength, of a
strength which is not revulsive, not congestive, but calm, white, iucid, the equal of realíty.