Torfhildur - 01.04.2007, Page 73

annarra krefst dýpri umhugsunar. Oft er það líka svo að tónlistar-
menn nota myndbönd til að koma sjálfum sér og ímynd sinni á fram-
færi því að í tónlistarheiminum þá eru það jú vinsældir sem selja og
því er ólíkra leiða leitað til að fanga athygli áhorfenda og aðdáenda.
Það kannast líklega allir við myndbönd þar sem líkami stjörnunnar er
upphafinn og miklu púðri er eytt í að sýna fagurmótaðar línur og sól-
brúnku. Önnur myndbönd miðla frekar stíl tiltekinnar stjörnu þannig
að hárgreiðsla, húðflúr og fatnaður er í aðalhlutverki. Enn önnur
sýna angurværar poppstjörnur, reiðar, ástfangnar, bitrar og áfram
mætti telja og mynda ákveðna stemmningu í kringum lagið sem
grípur áhorfanda og gefur ef til vill gleggri mynd af átrúnaðargoðinu
um leið. Menningarlegt mikilvægi myndbands felst í því hvort
og hvernig það fangar athygli áhorfanda, en mikilvægi sjónræns
áreitis fer stöðugt vaxandi og er hluti menningarkima sem nefnist
sjónmenning. í grein frá árinu 1995 fjallar Chris Jenks um sjón- j
menningu sem hann telur tilheyra öllum þeim menningarlegu
þáttum sem reiða sig á birtingarmynd sína í samfélaginu. Sjón- |
rænt áreiti er að hans mati orðið að ráðandi þætti í alls kyns
menningarframleiðslu og sjónmenning um leið nauðsynleg viðbót við
menningu okkar sem er að stórum hluta byggð upp á henni. Ólík
viðhorf til sjónmenningar stafa ekki síst af skoðanaskiptum um
gildi myndar gagnvart texta. Þessum tveimur „heimum“ er oft stillt
upp hlið við hlið til að útskýra greinarmun þeirra því yfirleitt er
tekið mið af einkennum annars þegar hinn er útskýrður. í mörgum
tilfellum má greina tilhneigingu til ákveðinnar mismununar eða
hreinlega vanþekkingar á mikilvægi sjónmenningar á rneðan hún
hefur blómstrað innan tónlistarbransans og þá sérstaklega í ljósi
tónlistarmyndbanda og ímyndasköpunar.
Björk hefur fengist við margvísleg viðfangsefni í myndböndum
sínum, þar á meðal margt af því sem talið hefur verið upp hér að
framan. Það sem er hinsvegar athyglisvert við tónlistarmyndbönd
hennar er að þau eru umfram allt hluti stærri heildar. Ljóð, lag og
mynd mynda heildstætt verk þar sem ólíkir þættir vinna saman
og bæta hvern annan upp. Myndböndin þjóna því ekki hlutverki
myndskreytingar texta heldur eru þau frekar merkingarauki hans.
Viðfangsefnin eru fjölbreytt en Björk sjálf gengur eins og rauður
þráður í gegnum flest myndböndin. Þau birta þannig öll ímynd
hennar og um leið líkama en miðla um leið ólílcum tilfinningum og