Mímir - 01.05.1980, Blaðsíða 36

ef þar var einhver sýnileg tilhneiging. Nefnt
var ef börnin beittu einhverjum hljóðreglum
eða engum. Einnig birtum við mismun réttra
svara barnanna úr A-lista og B-lista, en þær
tölur sjást skýrt á töflu 4.
Við munum hér láta okkur nægja að segja
frá niðurstöðum þeim sem fengust út úr þess-
um hluta athugunarinnar.
Ef við athugum fyrst myndalista A þá er
þar greinileg „jákvæð“ þróun, þ. e. réttur
orðafjöldi eykst í samræmi við aldur. Það er
þó e. t. v. hæpið að tiltaka aldurinn svo ná-
kvæmlega, því að sem fyrr segir voru fá börn
prófuð úr eldri aldurshópnum. Línan er því
mjög lík því sem maður hafði gert sér í hug-
arlund fyrirfram. Þó er óvænt hve línan fer
langt niður á bilinu 5.0—5.5 og er það lík-
lega ekki hin almenna þróun. Á þessu bili
eru aðeins tbeir einstaklingar prófaðir og þeir
e. t. v. nokkuð seinir til máls. Einnig gæti
skýringin á þessu e. t. v. verið sú að eftir að
börnin hafa lært nokkrar ft.-endingar og gert
sér grein fyrir nauðsyn þeirra, gangi þau sum
í gegnum einhvers konar alhæfingaskeið, þ.
e. þau velji sér eina endingu og noti hana
síðan á flest orð. Þessa tilhneigingu urðum
við varar við, t. d. við samanburðinn á börn-
unum með Vi árs millibili (þ. e. sumum ,,fór
aftur“ þrátt fyrir það að við reiknuðum þeim
„misheppnuðu ft.-tilraunirnar“ til tekna).
Greinilegt er að í A-lista læra börnin fyrst
þau orð sem algengt er að heyra í ft., svo og
þau orð sem einföld eru að byggingu (t. d.
hundur) og þau orð sem ekki þarf að beita
hljóðreglum á við ft.-myndun. Síðust lærast
þau óreglulegu (t. d. fótur, mús) og þau sem
þarf að beita flóknum hljóðreglum á (t. d.
sög, töng).
Það vekur nokkra furðu hvað oft kemur
fyrir auga og eyra sem ft.-myndir eða í um
helmingi tilfella. Maður gæti haldið að börn-
in kynnu þessi orð sem eitt par á einu höfði,
en svo þegar sett eru upp tvö hægri augu á
íblað, þá skynji börnin þetta ekki sem sam-
bærilegt við parið.
Hvað varðar sérstaka tilhneigingu er greini-
legust tilhneigingin til að setja -ar endingu
sem ft.-mark (á kk.orð) og sum börnin skella
henni einnig aftan við kvk.orð. Einnig hafa
sum börnin ríkjandi -ir endinguna fyrir kvk,-
orð.
Varðandi B-lista virðist þróunin vera lík
og í A-lista út frá línuritunum. Það er þó
greinilegt að þróunin stendur lengur yfir í
B-lista, og getum við ekki sagt að af þeim
börnum sem prófuð voru, séu nein komin
með allar reglurnar (þ. e. þróunin stendur
lengur yfir hvað varðar reglubeitinguna og
þróuninni þar er ekki lokið innan við aldur-
inn 8.8). Þetta styðst einnig við útkomuna
úr úrlausnum fullorðna fólksins, en þar er
aðeins einn sem hefur öll svör rétt, og því er
vafasamt að tala um endapunkt í þessari þró-
un. Þetta gæti þá bent til þess að mun auð-
veldara sé að læra hinar einstöku ft.-myndir
heldur en að læra reglurnar, þó að reglurn-
ar séu óneitanlega misjafnlega auðlærðar.
Hjá börnunum koma nokkuð oft fyrir u-
hljóðvarpsmyndir, en þó að «-hljóðvarpsmynd
komi einu sinni eða oftar fyrir hjá barni er
ekki víst að u-hljóðvarp virki alltaf þar sem
það ,,á“ að virka, og fremur virkar það þar
sem hljóðvarpsvaldur er til staðar í orðinu
(t. d. dörgur) en síður þar sem hann er ekki
í birtingarforminu (t. d. kös). Einnig kemur
stytting fyrir hjá börnunum (t. d. sænn : sæn-
ar) þó að ekki sé það mjög oft, og þar er líkt
og með u-hljóðvarpið, að þó að þessi regla
virki hjá barni verður það ekki nema í nokkr-
um tilfellum og alls ekki í öllum.
Eitt af atriðunum sem prófa átti í B-
lista var hvort hgk.orð sem enda á -a í et.
fái yfirleitt -u í ft. eins og sambærileg orð
sem til eru (auga, eyra, lunga, hjarta, nýra).
Niðurstaðan varð sú að þessi flokkur getur
varla talist virkur. I svörum barnanna er
ekkert rétt svar við vigna, eitt rétt svar við
sora og tvö rétt svör við vaga.
I B-lísta eru -ar og -ir endingar mjög oft
ríkjandi, þó sérstaklega -ar í kk.-flokkunum,
34