Mímir - 01.05.1980, Blaðsíða 45

þessi orð fá (eins og auðvelt er með orð sem
enda á -a í et. að sjá að þau fá -ur í ft.)- Eins
og vikið hefur verið að fyrr í þessari grein
hafa þrjú orð í B-lista val milli endinganna -ir,
-ar, -ur og velja börnin alls staðar alla mögu-
leikana. Fullorðna fólkið velur einnig alla
möguleikana, nema það setur aldrei -ir aftan
við híf, og er það nokkuð sérstakt. Ástæðan
liggur ekki í augum uppi, ekki er sýnilegt
neitt innan orðanna gros, híf, bús sem kallar
á einhverja vissa endingu eða aftekur aðra.
Óreglulegu myndirnar eru svo aðeins lærð-
ar utan að og hafa börnin í A-lista ýmsar út-
gáfur af þeim, sem sýnir þá beint að þau
kunna ekki myndina, en reyna að beygja
orðið eftir einhverjum reglum sem þau
kunna.
Hvorugkyns-beygingarflokkar.
Veiki -u flokkurinn er greinilega ekki sterk-
ur ef dæma má af þessari könnun. Minnst
hefur verið á áður hvað hann er sjaldgæfur
í A-lista en einnig er hann mjög óvirkur í
B-lista. Algengastar eru endurtekningar í B-
lista og fullorðnir hafa ekki nema um helm-
ing réttan þar. S., -0 flokkurinn (þ. e. end-
ingarlaus) virðist hins vegar mjög sterkur og
raunar alls ráðandi í hgk.
Ft.-myndin vög er nokkuð sérstök (í svör-
um barnanna). Þar gera þau á einhvern hátt
ráð fyrir -u, en samt verður ft.-myndin eins
á yfirborðinu og ef orðið væri í s., -0 flokkn-
um (d. göf, dorm). Erfitt er að segja til um
tengslin hér á milli, hvor flokkurinn sé í
raun hér að verki. Einnig eru sérkennilegar
myndirnar vign, sor og sör, bun, vög og vog
hjá þeim fullorðnu. Þessar myndir eru e. t. v.
tilkomnar vegna analógíu við s., -0 flokkinn,
þar sem flest orð þess flokks enda á sam-
hljóða. Þessi orð ættu þó að beygjast eftir
hinum hgk. flokknum (nema buni), en þó
sést í sumum myndum að gert er ráð fyrir -u
í grunnformi sbr. sör og vög. Um tengslin
þarna á milli er erfitt að fullyrða á þessu
stigi málsins.
VI. NIÐURSTÖÐUR
Línuritin sýna skýrt hvernig ft. þróast hjá
börnunum, þ. e. línan hækkar mest á aldrin-
um 3—4 ára, en síðan hægir á þróuninni
uppfrá því. Af því mætti ráða að ft. sé í
mestri þróun á aldrinum 3—4 ára, en eins
og oft hefur verið minnst á áður er könnun-
in e. t. v. ekki marktæk eftir 4.5 ára aldur.
Þess vegna væri brýnt að athuga sem fyrst
fleiri börn sem eru eldri en 4.5 ára. Einnig
væri forvitnilegt að skoða betur hvort börn-
unum ,,fer aftur“ í ft.-notkuninni, eins og
við fundum dæmi um. I þessu sambandi er
fróðlegt að athuga sambandið milli réttra
svara barnanna í A-lista annars vegar og B-
lista hins vegar (sjá töflu 4). Utfrá þeim
samanburði er hægt að sjá hvar börnin standa
í þróuninni, þ. e. hvort þau eru á því stigi
að þau eru að læra óreglulegar myndir eða
hvort þau hafa lært einhverjar reglur og
beita þeim í öllum tilfellum.
Greinilegt er að endapunktur þróunarinn-
ar næst mun fyrr í þekktu orðunum en þeim
óþekktu. I raun er ekki hægt að tala um
endapunkt þróunar í lista B, þar sem aðeins
einn einstaklingur (fullorðinn) hefur allt rétt
þar. Það er því kannski ekki hægt að segja
að ft. ,,lærist“ nokkurn tíma til hlítar í ís-
lensku, með öllum hljóðbreytingum sem við
eiga í hvert skipti. Þó gæti þessi niðurstaða
líka legið í gerð prófsins, eins og áður hefur
verið drepið á. Endapunkturinn er greinileg-
ur í A-lista og þá gæti maður ályktað að þar
sem fólk lærir ekki reglur eða beitir þeim, þá
lærast bara ft,-myndirnar, þ. e. fyrir sjald-
gæfa beygingarflokka læra menn ekki virkar
reglur, heldur bara ft.-myndina sem óreglu-
lega mynd í heild.
Samanburður á börnum og fullorðnum er
grundvallaður á B-lista. Auðvitað kann full-
orðna fólkið meira en börnin og hefur hærra
hlutfall af réttum myndum. Munurinn virð-
ist þó aðallega liggja í því að flestir fullorðnir
kunna a-hljóðvarp og beita því yfirleitt rétt.
Aðrar hljóðreglur eru líka réttari hjá þeim,
43