Mímir - 01.05.1980, Qupperneq 58

Órækjur flestallt feygja,
fann eg þær áður þannig:
hrak-mórauð skuplan hrúkir.
hanga við pilsið angar,
skór drafnar, sokkar seyrast,
sorp-rönd á hempu korpir,
allt í óþrifnað smeltist
ei dustað, bætt, né þvegið
Sig nenna síst að lauga
sámleitar með ódámi,
rabbandi rífa í lubban,
ram-særa tíðum lærin;
klæst ei af tánum klístur,
krímóttar samanlímast;
stök er í lörfum stækja,
stendur ódaun af kvendutr.
Ræð eg því refla tróðu
ráð sitt hún betri áður,
fyr en með rækslu rýra
rúnka-tíð fram í skrúnkast;
illt er ef sést þar soltin
sætan úng með horpúnginn,
rifin sem tóuræfill,
rotin og ber um totu.30
Stefán Einarsson segir í bók sinni Aust-
jirzk skáld og rithöfundar:
Annars hef ég oft furðað mig á því,
hvort Stefán muni ekki hafa tekið upp
fyrirlitningu á smábændum og vinnulýð
í Danmörku, þar sem hún gæti líka verið
af þýzkum uppruna.31
Það er ekki ósennilegt að Ólafur og Stefán
hafi orðið fyrir þess konar áhrifum í Kaup-
mannahöfn, því þeir voru báðir sigldir. En
það nægir ekki til skýringar á vinnufólks-
ádeilum þeirra. Ástæðurnar eru áreiðanlega
af þjóðfélagslegum toga spunnar. I kvæðun-
um kemur vel fram munurinn á hástéttar-
fólki og lágstéttarfólki, á vinnuveitanda og
verkamanni. — Enn þann dag í dag má finna
slíkan barlóm í skrifum atvinnurekenda í
málgögnum þeirra. Til gamans getum við tek-
ið eitt nýlegt dæmi. 1 viðtali við eitt dag-
blaðanna segir íslenskur atvinnurekandi (sem
rekur fyrirtæki í Suður-Afríku):
Mergurinn málsins er sá, að negrarnir í
Suður-Afríku eru af einhverjum ástæðum
aftarlega á þróunarbrautinni eins og meiri-
partur negra í allri Afríku og tilgangslaust
að bera þá saman við Bandaríkjanegra eða
forfeður þeirra fyrir 200 árum. Þroska-
stigið er yfirleitt mjög lágt og þeir eiga
svo bágt með að tileinka sér tækni, að
einföldustu tæki eyðileggjast í höndunum
á þeim. Af því leiðir að meiripartur þeirra
getur aðeins unnið sára einföld störf, sem
þá eru illa launuð.32
Mörgum kann að þykja þetta gróft dæmi,
en það er staðreynd engu að síður. Ef við
berum þetta viðtal saman við „Oflátunga-
kvæði“ Bjarna, eða „Vinnumannakvæði“
Stefáns, leynir ættarmótið sér ekki.
HEIMILDIR:
1. Jón Helgason: Oldin átjánda. Rvík 1960.
2. Jón Helgason: Öldin sautjánda. Rvík 1966.
3. Halldór K. Laxness: Vettvángur dagsins. Rvík
1962.
4. Gunnar M. Magnúss: Ár og dagar. Rvík 1967.
5. Þórbergur Þórðarson: Heimspeki eymdarinnar.
Akureyri 1927.
6. Kristján Karlsson: íslenzkt Ijóðasafn I. Rvík
1976.
7. Sigurður Nordal: „Nokkurar athugasemdir um
bókmenntir siðaskiftaaldar“. Skírnir. Rvík
1960.
8. Bjarni Gissurarson: Sólarsýn. Rvík 1960.
9. Stefán Ólafsson: Kvæði I. Kaupmannah. 1885.
10. Stefán Ólafsson: Kvæði II. Kaupmannah. 1886.
11. Óskar Halldórsson: Bókmenntir á lærdómsöld.
Rvík 1979 (2. útg.).
12. Stefán Einarsson: Austfirzk skáld og rithöfund-
ar. Akureyri 1964.
56