Mímir - 01.05.1980, Side 64

atriði hef ég fundið um vasklega framgöngu
hans. I sjálfvörn drepur hann tvo menn —
en Gísli þrjá. (3. kafli).
Ömurlegur dauðdagi hans, þar sem hann
skrautbúinn er veginn af ungum sveini með
sverði hans sjálfs, ætti að renna stoðum
undir þá skoðun að hann sé ragmenni, sem
verður að deyja í sögulok, hvort sem hann
er sekur eða ekki. En að Vésteinssynir skulu
drepa hann hefur AH einmitt talið vera sterk-
asta sönnun fyrir sekt Þorkels.
Andersson er ekki sammála. Algengt að
fleiri yrðu drepnir fyrir einn, sbr. Njálu,
Fóstbræðra sögu, Laxdælu, Reykdælu.
2.
AH segir að viðbrögð Þorkels séu snögg,
sbr. vísuna með forspá hans um dauða
margra manna.
Auðvitað er ljóst að orð hans um manns
bana lúta fyrst og fremst að drápi Vésteins.
Þau valda því að hann óttast Auði, því að
hún ein, auk Ásgerðar konu hans, hafði
heyrt þau.
Uggur hans vegna þessara ógætilegu um-
mæla birtist í þrálátum spurningum hans
um hugarástand Auðar, sbr. orðaskipti hans
við Gísla bróður sinn í 14. kafla.
En að öðru leyti eru viðbrögð Þorkels
ekki mjög snögg. Hann flytur ekki strax frá
sameignarbúi þeirra bræðra, heldur segir
sagan:
Nú líða missarin af hendi ok kemr at
fardögum. Þá heimtir Þorkell Gísla bróður
sinn á tal við sik ok mælti: ,,Svá er háttat,
frændi,“ segir hann, ,,at mér er ráðabreytni
nökkur í hug ok í slcapi; en því víkr svá
við, at ek vil, at vit skiptim fé okkru, ok
vil ek ráðask til búlags með Þorgrími mági
mínum. (bls. 14, 22—27).
3.
Að skömm Þorkels sé svo mikil að hann
vilji ekki búa undir sama þaki og systir Vé-
62
steins held ég fái varla staðist. TMA: Þorkell
fer frá Hóli til að forða sér frá Gísla en ekld
frá Vésteini, en Gísli myndi annars komast
að raun um ráðagerðir hans. Hann stendur
betur að vígi þegar hann er laus frá Gísla.
Allt sem á undan hefur gengið sýnir yfir-
burði Gísla og stjórnsemi. Að mínu áliti er
það tvennt sem fær Þorkel til að slíta sig
lausan frá Gísla, bróðurhatur (Kain-minni)
og afbrýðisemi í garð Vésteins. Fyrir Þorkel
hefur dauði Vésteins því tvöfaldan tilgang,
að koma elskhuga konu sinnar fyrir kattar-
nef og ná sér niðri á Gísla — en Vésteinn
var besti vinur hans og fóstbróðir. Gísli hafði
áður drepið ekki einn heldur fleiri vini Þor-
kels.
4.
Vésteinn var drepinn með vopninu Grá-
síðu, sem var erfðagripur þeirra bræðra en
hafði fallið í hlut Þorkels við skiptingu lausa-
fjárins. AH bendir á að með því að taka
sjálfur spjótið úr undinni gæti Gísli ráðið
hefndinni. Auður vildi láta þrælinn gera það.
Spjótið tilheyrði hans eigin bróður og hefnd-
arskyldan hvíldi nú á honum gegn bróður
hans. Að Gísli felur spjótið finnst AH vera
rök fyrir því, að hann vilji ekki koma upp
um bróður sinn. TMA bendir á að þetta
getur alveg eins hafa verið gert í sjálfsvörn.
Gísli ætlaði að nota spjótið við hefndina,
sem hann vann af mikilli hugkvæmni. Það
gæfi aðeins sterk áhrif að notuð væri Grá-
síða gegn Þorgrími, að hann hafi sjálfur not-
að það gegn Vésteini. Það er líka greinilegt,
að Gísli ætlaðist ekki til að nokkurn tímann
kæmist upp um morðið á Vésteini. (Átti
hann sjálfur sök á því að öðruvísi fór).
3.
Gísli sendir fóstru sína að Sæbóli til að
kanna viðbrögðin, samkvæmt túlkun AH í
þeim tilgangi að vita hvort þetta sé nú eins
slæmt og hann grunar, að bróðurmorð væri
framundan. Þar sitja þrír vopnaðir menn,